بودجه منتظر هنرنمایی مجلس
به گزارش جهان صنعت نیوز: امسال نیز دولت مثل سال‌های گذشته در موعد مقرر و قانونی لایحه بودجه را- اگر چه برخلاف روال سال‌های قبل بدون حضور رییس‌جمهوری توسط معاون پارلمانی او به نایب رییس دوم مجلس- تقدیم کرد و رییس مجلس هم از سالن مشروطه نظاره‌گر موضوع بود. ولی بودجه سال آخر دولت روحانی با اگر و اماهای زیادی از سوی بهارستان‌نشینان مواجه است و همگی از افزایش بودجه عمومی درمقابل رشد نه‌چندان کافی بودجه عمرانی گلایه دارند. حتی این بودجه را بدترین نوع بودجه‌نویسی دولت دانسته‌اند.
نمایندگانی که در فصل بودجه موفق می‌شوند به عضویت کمیسیون تلفیق بودجه درآیند یا عضو کمیسیون برنامه و بودجه هستند، از این فرصت به نفع حوزه انتخابیه خود برای تخصیص رقم قابل توجهی از بودجه عمومی بهره می‌گیرند. بودجه‌ای که اگر چه برای افزایش آن در سال آینده اعتراضاتی وجود دارد، ولی محل بحث و مناقشه همیشگی نمایندگان در زمان تخصیص بودجه است تا سهم بیشتری ازآن داشته باشند.
از این رو در سال آینده، منابع عمومی دولت و به عبارتی آنچه برای اداره کشور در اختیار دارد حدود ۸۴۱ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است؛ در حالی که تنها ۱۰۴ هزار میلیارد تومان برای بودجه‌های عمرانی سال ۱۴۰۰ در نظر گرفته شده است. یعنی حدود یک‌هشتم آن را در برمی‌گیرد، در حالی که این رقم برای سال جاری ۸۷ هزار میلیارد تومان مصوب شده بود، ولی در بودجه ۱۴۰۰ با رشد حدود ۲۰ هزار میلیارد تومانی همراه است که البته نمایندگان آن را قابل قبول نمی‌دانند.
اختلافات مجلس و دولت به بودجه هم رسید
به دنبال مشکلات و اختلاف‌نظراتی که بین مجلس و دولت وجود دارد، محمدباقر قالیباف، رییس مجلس در برنامه‌ای تلویزیونی که به مناسبت روز مجلس پخش شد، اعلام کرد مجلس اصلاح ساختاربودجه مدنظر خود را در بودجه ۱۴۰۰ اعمال خواهد کرد. اگر چه در سال‌های قبل هم مجلس درباره لایحه بودجه‌ای که دولت ارائه می‌کرد، سعی داشت تا حدی نظر و خواست خود را اعمال کند و پس از چکش‌کاری در کمیسیون‌های تخصصی ازجمله تلفیق، بودجه را در صحن علنی به تصویب می‌رساند. ولی بودجه خروجی از مجلس، بودجه‌ای بود که با بودجه اولیه تفاوت چندانی نداشت و در برخی موارد نظرکارشناسی مجلسی‌ها اعمال شده بود. ولی به نظر می‌رسد، بودجه ۱۴۰۰ به دنبال اختلاف‌نظرات اساسی مجلس با دولت سرنوشت متفاوت‌تری نسبت به لوایح سنوات گذشته داشته باشد.
هر چند که طبق قانون اگر مجلس تغییرات زیادی در بودجه اعمال کند، به نحوی که شباهتی به لایحه بودجه اولیه دولت نداشته باشد باید آن را به دولت برگرداند تا آن را اصلاح کرده و تغییرات را اعمال کند. ولی قالیباف در برنامه تلویزیونی روز مجلس در این باره تاکید داشت؛ اگر چه می‌کوشند اصلاح ساختار را در بودجه تقدیمی ۱۴۰۰ اعمال کنند، ولی به دلیل کمبود وقت تغییرات به نحوی نخواهد بود که مجبور به بازگرداندن بودجه به دولت شوند.
اصلاح ساختار بودجه را در برنامه هفتم توسعه انجام خواهیم داد
قالیباف در این برنامه تلویزیونی که در ظاهر به مناسبت روز مجلس، ولی در اصل شاید برنامه زودهنگام تبلیغاتی برای کاندیدای انتخاباتی ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ از سوی صداوسیمایی بود که قرار است طبق بودجه تقدیمی، بودجه‌ای کلان برای سال آینده از سوی مجلس به آن اختصاص داده شود، در پاسخ به این سوال که «روند اصلاح ساختار بودجه چه مدت زمان خواهد برد؟»، گفت: «با توجه به این مجلس و تجربه همکاران ما که مشاهده می‌شود، من فکر می‌کنم ما حتماً اصلاح ساختار بودجه را در برنامه هفتم توسعه انجام خواهیم داد و من مطمئن هستم که این کار قابل انجام است. البته هدف ما این نیست که مزاحم دولت شویم بلکه در نظر داریم با اصلاح ساختار بودجه به آن دسته از مدیران دولتی که قوی و امین هستند اجازه دهیم که راحت و با شجاعت تصمیم بگیرند، امروز ما امکان تصمیم‌گیری را از مدیران سلب کرده‌ایم. اما با این اصلاح ساختار به آنها امکان تصمیم‌گیری با شجاعت را خواهیم داد.»
البته برخلاف ادعای رییس مجلس مبنی بر تجربه همکارانش در مجلس برای اصلاح ساختار بودجه ۱۴۰۰، با توجه به اینکه اکثریت مجلس یازدهم را نمایندگانی تازه وارد که تجربه‌ای در بودجه‌نویسی و بررسی بودجه ندارند، تشکیل می‌دهند، بعید به نظر می‌رسد به دلایل ذکر شده و عدم توانمندی و تجربه کافی رییس و اعضای کمیسیون برنامه و بودجه و اعضای کمیسیون تلفیق که دچار همین نقص هستند، بودجه‌ای قابل اجرا از مجلس خارج شود.
در این باره جعفر قادری، از معدود نمایندگان دو دوره‌ای مجلس و عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس که بودجه ۱۴۰۰ را بدترین نوع بودجه‌ای دانست که دولت می‌توانست بنویسد، اظهار کرد که بعید است مجلس فعلی بتواند از پس این کار سخت بربیاید.
بنابراین اگر این‌طور باشد که قادری مدعی شده است، دولت هم خواسته در سال منتهی به پایان کار خود از این ضعف مجلس مدعی و منتقد خود استفاده کرده و آنها را به زحمت بیندازد.
البته جدای از سناریوی تغییر اساسی در بودجه در مجلس که منجر به بازگرداندن لایحه به دولت خواهد شد و قالیباف گفت قصد ندارند چنین اقدامی را انجام دهند، سناریوی تغییر حداقلی در لایحه بودجه هم از سوی مجلس وجود دارد که در این صورت مشکلی از بودجه ۱۴۰۰ که نمایندگان مدعی وجود ایرادات اساسی در آن هستند، حل نخواهد کرد. پس بهترین گزینه سناریوی بینابین است. یعنی هم مجلس مشکلات اساسی بودجه را به واسطه اصلاح ساختار مورد نظر خود اعمال کند و هم اجازه ندهد تا حدی این تغییرات پیش بروند که در خروجی شباهتی به لایحه اولیه دولت نداشته باشد. پس به گفته قادری، مجلس تلاش خود را خواهد کرد که هزینه‌های دولت را کاهش دهد و به بودجه‌ای اصلاحی برسد که تا حدی قابل تحقق باشد، ولی خود او هم درباره فضای موجود و حاکم بر مجلس و تجربه ناکافی اکثریت نمایندگان، این احتمال را ضعیف دانست و گفت کار سختی است.
بودجه ۱۴۰۰ بدترین نوع بودجه‌نویسی است
جعفر قادری درباره لایحه بودجه ۱۴۰۰ در عین حال که آن را بدترین نوع بودجه‌نویسی دولت می‌داند، نسبت به رشد بودجه عمومی در مقایسه با بودجه عمرانی انتقاد کرد و به «جهان‌صنعت» گفت: «بودجه‌ای که دولت ارائه داده است در بخش بودجه عمومی بیش از ۴۷ درصد رشد داشته است. در هیچ دوره‌ای چنین رشدی مسبوق به سابقه نیست و سهم بودجه عمرانی رشد چندانی نداشته و از حدود ۹۰ هزار میلیارد تومان، تنها به ۱۰۴ هزار میلیارد تومان رسیده است.»
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس مشکل دیگر بودجه ۱۴۰۰ را غیرواقعی بودن منابع تخصیصی بودجه دانست و ادامه داد: «دولت فرض کرده است در بودجه ۱۴۰۰ تحریم‌ها برداشته شده و روزانه ۲ و ۳ دهم میلیون بشکه صادرات نفت با قیمت هر بشکه ۴۰ دلار خواهیم داشت. این فرض غیرواقعی است و ۱۹۰ هزار میلیارد تومان از منابع بودجه، وابسته به این فضای تخیلی بسته شده و عدم تحقق آن باعث می‌شود مشکلات جدی متوجه کشور شود.»
نماینده مردم شیراز در مجلس یازدهم توضیح داد: «در عین حال که کل منابع مالیاتی کشور حدود ۲۵۰ هزار میلیارد تومان است، از ۸۴۰ هزار میلیارد تومان تنها حدود ۵۰۰ هزار میلیارد تومان اگر امکان فروش نفت نباشد باید از محل فروش اوراق نفت تامین شود! این یعنی تورم و رشد نقدینگی و مشکلات جدی برای کشور.»
قادری همچنین توضیح داد: «درست است دولت حدود ۹۰ هزار میلیارد تومان بحث واگذاری سهام را در بودجه سال آینده مطرح کرده، ولی قوانین جاری می‌گوید سهامی که واگذار می‌شود، ۷۰ درصد آن باید در اختیار نهادهای توسعه‌ای باشد تا در جهت جایگزینی اجرای سیاست ابلاغی مقام معظم رهبری درباره اصل ۴۴ و محرومیت‌زدایی استفاده شود.»
او با بیان اینکه مشکلات و ایرادات بودجه ۱۴۰۰ زیاد است تاکید کرد: «افزایش شدید قیمت‌ها و بالارفتن زیاد میزان حقوق و دستمزدها دولت را برای سال آینده با مشکلات جدی مواجه خواهد کرد. همچنین برای واگذاری طرح‌ها و پروژه‌ها، کارهای مشارکتی و بحث مولف‌سازی دارایی دولت، کار جدی انجام نشده و این امور در بودجه ۱۴۰۰ مغفول مانده که کار مجلس را بسیار سخت کرده است.»
یکی از مواردی که باید نمایندگان در بودجه ۱۴۰۰ مدنظر قرار دهند، تامین هزینه‌ها در صورت نبود صادرات نفتی و تامین بودجه از راه فروش و واگذاری اموال و دارایی دولت است. قادری در توضیح این موضوع و اینکه نمایندگان از چه راهی می‌خواهند مشکلات موجود در بودجه را رفع و اصلاح کنند به «جهان‌صنعت» گفت: «در صورت نبود صادرات نفتی طبق آنچه در بودجه ۱۴۰۰ پیش‌بینی شده است، دولت باید به فروش اموال و دارایی خود رو بیاورد. سرعت در واگذاری اموال و دارایی دولت می‌تواند در این باره کمک کند. با این کار هم هزینه‌های دولت کاهش می‌یابد، هم منابع ناشی از فروش واحدهای تولیدی و اموال دولت در اختیار دولت قرار می‌گیرد.»
قادری تاکید کرد که دولت بودجه ۱۴۰۰ را در فضایی کاملاً آرمانی بسته است در حالی که با این بودجه آرمانی، مشکلات زیادی را متوجه کشور خواهد کرد و دولت بدتر از این نمی‌توانست بودجه بنویسد.
این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس درباره وعده‌های انتخاباتی و شعاری قالیباف مبنی بر اصلاح ساختار بودجه در مجلسی که توان علمی و تجربه کافی بودجه‌نویسی را ندارد، در پاسخ به این سوال که آیا چنین مجلسی می‌تواند بودجه‌ای اصلاحی بنویسید که در مقایسه با بودجه دولت واقعی‌تر باشد، گفت: «واقعیت این است که مجلس کار بسیار سختی در پیش دارد و با این فضایی که در مجلس حاکم است، بعید می‌دانم اتفاق زیادی درباره بودجه در مجلس بیفتد. ما تلاش می‌کنیم ولی اینکه تا چه حد موفق به اجرای اصلاح ساختار و واقعی کردن بودجه بشویم، بعید می‌دانم این اتفاق بیفتد.»
قادری تاکید کرد: «درست است که آقای قالیباف گفته است مجلس اصلاح ساختار بودجه را شروع می‌کند، ولی اینکه تا چه حد بتوانیم در این بودجه موفق باشیم و تا چه حد فضا و جو حاکم فرصت تحقق چنین موضوعی را به ما بدهد، نگرانی جدی درباره آن وجود دارد.»
این نماینده مردم شیراز در مجلس یازدهم درباره واقعی کردن بودجه ۱۴۰۰ گفت: «اول باید ببینیم تا چه حد امکان کاهش هزینه‌های غیرضروری دولت وجود دارد. هر چند بخش عمده‌ای از هزینه‌ها مربوط به هزینه‌های جاری است که باید کاهش یابد و در کل مجلس کار بسیار سختی پیش رو دارد.»
اگرچه دولت لایحه بودجه را در وقت مقرر به مجلس ارائه داده و به گفته محمدباقر نوبخت، سعی کرده است در بودجه ۱۴۰۰ اصلاح ساختار مدنظر مجلس را با وجودی که کار سختی بود، اعمال کند ولی مجلسی‌ها به این بودجه نقد زیادی دارند و آن را آرمانی و غیرواقعی می‌دانند. بنابراین باید منتظر بود و دید خروجی بودجه ۱۴۰۰ پس از تصویب نمایندگان تا چه حد شبیه به لایحه بودجه ورودی دولت به مجلس خواهد بود و آیا لجبازی‌های سیاسی در این باره هم نمود عینی دارد، یا بودجه از این امر مستثنی خواهد شد. دولت کار خود را انجام داده و حالا نوبت هنرنمایی مجلس درباره بودجه است.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهسیاسیلینک کوتاه :