ثمره طرح عجولانه مجلس

سیدحسین نقوی‌حسینی * روز گذشته سه کشور اروپایی عضو برجام یعنی فرانسه، آلمان و انگلیس طی بیانیه‌ای مشترک نسبت به تصمیم ایران برای نصب سانتریفیوژهای جدید در تاسیسات غنی‌سازی نطنز، ابراز نگرانی کرده و این تصمیم ایران را ناقض توافق هسته‌ای دانسته‌اند. جالب است که آنها مدعی شده‌اند اگر ایران درباره حفظ فضای دیپلماسی جدی است، باید از توافق برجام تبعیت کند؛ موضوعی که ما درباره آنها معتقدیم علاوه بر آمریکا که از برجام خارج شد، اروپایی‌ها هم به تعهدات برجامی خود پایبند نبودند و به آن عمل نکردند.

البته این موضع‌گیری اروپایی‌ها اتفاق جدیدی نیست و رفتار آنها با رفتار آمریکا در قبال برجام تفاوتی ندارد. همان زمان هم که برجام به تصویب رسید و هر دو طرف متعهد به اجرای توافقات شدند، جمهوری اسلامی ایران به همه تعهدات خود عمل کرد و آژانس بین‌المللی هم این تعهدات را راستایی‌آزمایی کرد و گفت که ایران به تعهدات خود عمل کرده است. ولی زمانی که نوبت انجام تعهدات ۱+۵ شد آنها نه به تعهداتشان عمل کردند و نه زمانی که آمریکا از برجام خارج شد اقدام عملی درباره اینستکس و بازکردن کانال انتقال پولی و مالی انجام دادند. بعد از اینکه آمریکایی‌ها از برجام خارج شدند، اروپایی‌ها بلافاصله شرکت‌های خود را از ایران فراخواندند و قراردادهای خود را لغو کردند و هیچ نوع همکاری حتی در چارچوب برجام با ما نداشتند.

البته در شعار می‌گفتند که به برجام متعهد هستند ولی گویا هدفشان به حفظ برجام، پایبندی ایران به تعهداتش بود نه پایبندی اروپایی‌ها به برجام. بنابراین جمهوری اسلامی ایران هم طبق توافق برجام، بعد از اینکه طرف‌های توافق به تعهداتشان عمل نکردند، به کاهش تعهدات پرداخت و پنج گام اصلی را طی کرد.

آنچه الان درباره نصب سانتریفیوژهای جدید در نطنز اتفاق می‌افتد هم در راستای همان پنج گام کاهش تعهدات است که جمهوری اسلامی ایران در قالب برجام برداشته است. این یعنی ایران همچنان در قالب برجام گام برداشته است ولو اینکه نسل جدیدی از سانتریفیوژها را نصب کند یا تغییری در ذخایر اورانیوم غنی شده خود ایجاد کند. با این وجود هم همچنان در قالب تعهدات برجامی خود گام برداشته است.

اما اروپایی‌ها عملا اقدامی برای حفظ برجام نکرده‌اند و حالا توقعی از آنها نمی‌رود که موضعی غیر از موضع آمریکایی‌ها درباره برجام داشته باشند.  به هر حال جمهوری اسلامی ایران باید این پیام را به اروپایی‌ها بدهد که اگر روندی که طی می‌کنند این باشد، جمهوری اسلامی ایران هم قطعا به کاهش تعهدات برجامی خود  ادامه خواهد داد.

آنها در ادعاهای جدید خود مذاکره درباره موضوعات نظامی و دفاعی و موشکی و… را مطرح می‌کنند. موضع جمهوری اسلامی هم در این باره روشن است که ما هیچ مذاکره‌ای پیرامون مسائل غیرهسته‌ای با هیچ کشوری نداریم. کدام کشور درباره مسائل موشکی و نظامی خودش با کشوری دیگر مذاکره می‌کند؟ این توقع بیجا و خارج از عقلی است که اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها بر زبان می‌آورند. ما هیچ مذاکره دیگری جز ادامه روند برجام و بازگشت آمریکا به برجام نداریم. بنابراین اگر چنین ادعاها و مطالباتی را بیان کنند، قطعا جمهوری اسلامی ایران راه و مسیر دیگری را طی خواهد کرد.

ادعاهای آنها درباره نصب سانتریفیوژهای جدید نطنز که آن اقدام را خارج از تعهدات برجامی دانسته‌اند، مطابق بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام است. این مواد مورد استناد ما برای کاهش تعهداتمان در برجام است و طبق آن مواد این اجازه را داریم که تعهداتمان را کاهش دهیم. مطابق موارد توسعه صنعت هسته‌ای ایران در برجام هم ایران می‌تواند در فاصله زمانی مشخص‌شده‌ای به نسل‌های جدید بپردازد. پس ادعای فرانسه، آلمان و انگلیس در این باره بی‌اساس است.

البته درباره مصوبه هسته‌ای اخیر مجلس که برای برخی ایجاد نگرانی کرده، معتقدم بهتر بود دوستانمان در مجلس قبل از این مصوبه اقدام راهبردی، کمی تحمل می‌کردند. در نهایت به اینجا می‌رسیدیم که باید مجلس مصوبه‌ای در این باره داشته باشد، ولی در شرایط فعلی که هنوز دولت بایدن مستقر نشده و هنوز مواضع شفافی از اروپایی‌ها به جز این بیانیه مشترک اخیر ندیده‌ایم، باید صبر می‌کردند و تعهد اروپایی‌ها برای حفظ برجام را راستی‌آزمایی می‌کردیم، بعد دست به چنین مصوبه‌ای می‌زدیم.

اما به هر حال مجلس قانونگذار است و چنین طرحی را تصویب کرده، ولی اگر کمی صبر می‌کرد و بعد از تعیین تکلیف  و اعلام موضع اروپایی‌ها درباره برجام چنین کاری می‌کرد، با این مصوبه مجلس به جامعه جهانی بدهکار نمی‌شدیم.

سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم**

اخبار برگزیدهیادداشت