«برجام دو» راه حل خروج از بحران است
مهدی آیتی * با توجه به اتفاقات اخیر و بیانیه‌های ضدایرانی که اروپایی‌ها علیه ایران صادر می‌کنند، به نظر می‌رسد اروپایی که در زمان برجام به ایران نزدیک شده بود، در حال دور شدن از ایران است و برای این موضوع باید راه‌حلی پیدا کرد. جمهوری اسلامی ایران از یک طرف و اروپا و آمریکا از طرف دیگر دچار پارادوکس و دوگانگی در تصمیم‌گیری شده‌اند، چرا که برای رسیدن به توافق برجام، چند سال زمان و انرژی صرف کردند و به نتایج خوبی هم رسیدند؛ ولی حرکت‌های بعدی از جمله جایگزین شدن ترامپ به جای اوباما و زدن ترامپ زیرمیز برجام و خروج آمریکا از این توافق، بازی را به هم زد و در نتیجه زحمات این سال‌ها به هدر رفت.
از طرفی وقتی آمریکا از برجام خارج شد، اروپا به ایران نزدیک شد تا ایران را در برجام نگه دارد و ایران هم از اروپا خواست به تعهداتش عمل کند چرا که ایران به تعهدات برجامی خود مبنی بر کاهش غنی‌سازی و آب سنگین و ریختن سیمان در قلب راکتور و… عمل کرده بود. پس ایران انتظار داشت وقتی آمریکا از برجام خارج شد، حداقل اروپا به تعهداتش پایبند بماند و گشایش اقتصادی در کشورمان اتفاق بیفتد. ولی اروپا هم از ترس تحریم آمریکا، قدمی برنداشت در نتیجه ایران هم طبق همان برجام، دست به کاهش تعهدات برجامی زد و مانور موشکی انجام داد و پیام‌هایی به اسراییل فرستاد و سایت‌های هسته‌ای خود را تا حدودی فعال کرد.
البته با پیروزی بایدن در انتخابات و کنار رفتن ترامپ از قدرت و صحبت بازگشت آمریکا به برجام، روزنه امیدی برای رفع تحریم‌ها ایجاد کرد، ولی مصوبه هسته‌ای اخیر مجلس شرایط را به نحوی دچار بحران و بن‌بست کرد. این پارادوکس دوباره آمریکا و اروپا را دچار سرگیجه کرد به نحوی که نمی‌دانند با ایرانی طرف هستند که قصد دارد با آمدن بایدن، به میز مذاکره برجام برگردد یا با ایرانی طرفند که ضرب‌الاجل خروج از برجام تعیین کرده و خواستار خسارت چندساله از ۱+۵ شده است! بنابراین برخی با اقدامات تندروانه مثل مصوبه اخیر مجلس، سعی دارند جمهوری اسلامی ایران را از اروپا و آمریکا دور کنند تا تحریم‌ها رفع نشوند و گشایش احتمالی که در راه بود را از ما دور کنند.
در این صورت به نظر می‌رسد نه آمریکای جوبایدن و نه اروپای فعلی آمادگی ندارند با شرایطی که ما تعیین کرده‌ایم و خواستار رفع تحریم‌ها وپرداخت خسارت چند ساله از آنها شده‌ایم، کنار بیایند. در این شرایط نه آنها چنین آمادگی دارند، نه ما قصد داریم از حرف‌مان برگردیم. پس دو راه‌حل به عنوان شاه‌کلید خروج از بن‌بست، پیش‌رو داریم.
اول اینکه باید یک برجام دو نوشته شود چرا که نه ایران برجام قبل را قبول دارد و نمایندگان اصولگرا معتقدند برجام توافق برد- برد نبوده است و ما گول خورده‌ایم و نه اروپایی‌ها به برجام پایبند بوده‌اند و نه آمریکایی‌ها در برجام مانده‌اند.
پس از آنجایی که طی این سال‌ها تغییرات زیادی در این میان اتفاق افتاده است، بهتر است برجام دو تعریف شود و توافقاتی دراین باره صورت بگیرد. یعنی هم ایران خواسته‌های جدیدش را بیان کند، هم اروپا و آمریکا مطالبات‌شان را بگویند. البته باید در این باره توافقاتی انجام شود و هر دو طرف خواسته‌هایشان را تا حدی تعدیل کنند که قابل مذاکره باشد. در این صورت جلساتی تشکیل دهند و درباره برجام دو مذاکره کنند و به توافق برسند. چرا که در شرایط فعلی همه اعضای ۵+۱ و ما در یک بن بست قرار داریم و برای خروج از این بن‌بست برجامی، باید راهکاری عملی ارائه شود. پس برجام دو همان راهکار است.
راه‌حل دوم هم این است که چون دولت، وزارت خارجه و مجلس ما به تنهایی قادر نیستند تصمیمات ملی و کلان را اتخاذ کنند و این تصمیمات برعهده رهبری است، به این نیاز داریم که مقام رهبری وارد عمل شوند و با حکم حکومتی به سران سه قوه دستور بدهند. آن حکم حکومتی در سران سه قوه باید به مصوبه‌ای برسد که خروجی آن برجام دو باشد و آن مصوبه لازم‌الاجرا شود که نه مجلس، نه دولت و نه شورای‌عالی امنیت نتوانند اعتراض کنند و مانع از اجرای آن شوند.
بنابراین بهتر است طبق آن حکم رهبری، سران قوا یک منشور و قرارداد جدید را تحت عنوان برجام دو پیش‌نویس کنند تا بر اساس آن از بن‌بست خارج شویم. در این صورت گشایش سیاسی و اقتصادی ایجاد خواهد شد و روابط بین‌المللی فعال می‌شود و کشور رونق پیدا کند و چرخ اقتصاد و معیشت مردم می‌چرخد.
** فعال سیاسی اصلاح‌طلب و نماینده ادوار مجلس
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :