ردپای نیروگاهها در آلودگی هوای تهران
به گزارش جهان صنعت نیوز: طی روزهای گذشته در شرایطی که هوای شهرهای کشور به ویژه هوای کلانشهر تهران روز‌به‌روز سردتر می‌شود، غالبا این تصور وجود دارد که پدیده وارونگی دما در میزان آلودگی هوای تهران طی سال جاری و هفته‌های اخیر تاثیرگذار بوده است. در حالی که کارشناسان از اثرات جبران‌ناپذیر آلودگی هوا بر سلامت مردم سخن می‌گویند اما دولت پس از گذشت هفته‌های پردود درباره پیشنهاد تعطیلی تهران به دلیل آلودگی هوا در شرایط اضطرار سکوت کرده است در صورتی دکتر عابدینی فوق‌تخصص بیماری‌های ریوی به مهر گفته وقتی شاخص آلودگی هوا بالا باشد، تنفس این هوا خطرناک‌تر از استنشاق دود سیگار است. چنین شرایطی واقعا اسفناک است که جان مردم برای مسوولان در اولویت نیست و آنها همچون گذشته از مسوولیت شانه خالی می‌کنند. البته اصرار کارشناسان بر تعطیلی، برای رفع آلودگی هوا نیست بلکه تماس حداقلی افراد با هوای آلوده است. علی‌الخصوص در این پاندمی کرونا؛ مشخص نیست تعلل دولت با وجود اینکه شرایط اضطرار آلودگی هوای پایتخت از سوی همه دستگاه‌های مسوول مورد تایید قرار گرفته برای چیست؟
دولت نه‌تنها در اخذ تصمیم‌های کوتاه‌مدت برای حل این معضل تعلل داشته که پس از پنج سال از ابلاغ قانون هوای پاک، هنوز از پس مسوولیت‌های خود در اجرای این قانون و حل معضل آلودگی هوا برنیامده است.
وارونگی دما به پدیده‌ای گفته می‌شود که در آن برخلاف حالت طبیعی، با افزایش ارتفاع، دما نیز زیاد می‌شود و در این شرایط درجه حرارت پایین جو، کمتر از طبقه فوقانی است بنابراین وارونگی دما معمولا باعث به دام افتادن آلودگی هوا در ارتفاع نزدیک زمین می‌شود. البته در کنار بررسی علل آلودگی هوای تهران از جمله وقوع پدیده «وارونگی دما»، سوخت خودروهای بنزینی و گازوییلی را نیز به عنوان عوامل محرک و تاثیرگذار در آلودگی هوای کلانشهرها و به‌ویژه تهران مطرح می‌کنند. یکی از علل آلودگی هوای تهران ناشی از کیفیت سوخت و نیز کیفیت خودروهای تولید داخل است. خودروهای ساخت داخل باید حتما در راستای کاهش آلودگی هوای شهرهای کشور، به‌خصوص کلانشهرها، استاندارد یورو ۵ را داشته باشند و در تولید محصول، این استاندارد را رعایت کنند در صورتی که هیچ خودروی ساخت داخلی الزامات استاندارد زیست‌محیطی یورو ۵ را رعایت نکرده است. بنابراین نقش سوخت خودروهای بنزینی و گازوییلی به عنوان عوامل متحرک در آلودگی هوای تهران، بسیار پررنگ است اگرچه با تمام این اوصاف متهم ردیف اول این واقعه استفاده از سوخت مازوت در نیروگاهها و برخی مجموعه‌های صنعتی دیگر است. مازوت نام تجاری نفت کوره، نفت سنگین، نفت دریایی یا روغن چراغ است که در دسته سوخت‌های صنعتی سنگین قرار می‌گیرد و ارزان‌ترین سوخت مایع در جهان است.
این سیاه‌ترین نفت ممکن وقتی می‌سوزد گاز دی‌اکسید‌گوگرد و گاز ترش سولفید هیدروژن تولید می‌کند که آلاینده‌هایی به شدت ماندگار هستند. از همین رو مدت‌هاست که بسیاری از کشورها استفاده از آن را در مصارفی که منجر به آلودگی عمده هوا می‌شود، ممنوع کرده‌اند. اما با این حال کشورمان هنوز از این سوخت در پالایشگاه‌های کشور استفاده می‌کند. پیش‌تر سیدمهدی میرزایی‌قمی رییس مرکز هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست گفته بود: «به صورت میانگین در سطح نیروگاه‌های کل کشور ۲۰ درصد آنها از سوخت مازوت استفاده می‌کنند.»
موضوع کاهش یا عدم استفاده از این سوخت که البته جدا از نیروگاهها در برخی مراکز صنعتی دیگر نیز مورد استفاده است، سال‌هاست مطرح می‌شود و بارها از این موضوع انتقاد شده است. به دلیل همین انتقادها در اوایل دهه ۹۰ وزارت نفت اعلام کرد بر اساس الگوی سیاست‌های اصلاح انرژی متعهد است تولید مازوت در پالایشگاه‌های نفت را تا یک دهه به حداقل ۱۰ درصد کاهش دهد.
وزیر نفت: چاره‌ای جز مصرف مازوت نداریم!
دیروز اما بعد از گذشت حدود ۱۰ سال وزارت نفت اعلام می‌کند پالایشگاه‌ها در ایران ۲۵ درصد مازوت تولید می‌کنند که قابل فروش هم نیست. روز گذشته بیژن زنگنه وزیر نفت به صراحت اعلام کرده «چاره‌ای جز مصرف مازوت نداریم!» و در ادامه گفته: «یکی از علل افزایش مصرف گاز خانگی باز کردن پنجره‌ها با این تصور است که کرونا خارج می‌شود در صورتی که باید مردم هم دما را پایین آورند و هم از اتلاف انرژی خودداری کنند. ما مشکلاتی داریم و نمی‌توانیم همه استان‌ها را در بحث مصرف مازوت مستثنی کنیم. در بحث سیمان قرار ما این بود که از زمستان مصرف مازوت داشته باشند و امروز در هیات دولت مصوب می‌کنیم که قیمت نفت کوره معادل گاز مصرفی‌شان شود.»
وزیر نفت مصرف فعلی روزانه گاز کشور را بیش از ۸۲۵ میلیون مترمکعب عنوان کرد و گفت: «ما به هیچ‌وجه مایل نیستیم مازوت مصرف شود اما در نقاطی مجبور به این کار هستیم و چاره‌ای نداریم. گازوییل هم در حداکثر میزان ممکن تحویل می‌شود و امکان تحویل بیش از آن وجود ندارد. بحث صادرات گازوییل هم مطرح نیست و نیروگاهها باید بخشی از آن را از مخازن دریافت کنند.»
سوخت مازوت و گازوییل به حدود ۶۰ درصد رسیده
در این دور از جدی شدن آلودگی هوا در بسیاری از کلانشهرها از جمله پایتخت، برخی مسوولان باز هم از مازوت به عنوان متهم اصلی این موضوع یاد کردند. اما تا به اینجای کار دلایل گوناگونی در رابطه با چرایی سوزاندن مازوت در نیروگاهها و برخی مراکز صنعتی مطرح شده است. به طور نمونه در روزهای ابتدایی دی ماه رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور گفته است: «چون به دلیل تحریم‌ها برای مازوت کشور خریداری نداریم و ظرفیت پالایشگاه‌ها از مازوت پر شده، مجبوریم مازوت‌های مازاد را در شهرها بسوزانیم.» همچنین زهرا نژادبهرام عضو هیات رییسه شورای شهر تهران نیز خطاب به مسوولان گفته: «با چه تدبیری به جای ساخت و ایجاد انبارهای جدید برای نگهداری مازوت، از ریه‌های شهروندان به عنوان انبار مازوت استفاده می‌شود.» در حال حاضر سهم منابع ثابت مخصوصا سوخت مازوت و گازوییل به حدود ۶۰ درصد رسیده و در شرایطی که به واسطه کرونا مدارس و دانشگاه‌ها تعطیل و ادارات با ۵۰ درصد توان کار می‌کنند، ادامه این آلودگی برای شهروندان غیرقابل پذیرش است. به همین خاطر عضو هیات رییسه شورای شهر تهران از رییس سازمان محیط‌زیست خواست که نسبت به قطع مصرف سوخت مازوت و گازوییل در نیروگاه‌های اطراف تهران اقدامی عاجل داشته باشد.
وی دیروز در تذکر پیش از دستور خود با بیان اینکه نامه‌ای خطاب به کلانتری رییس سازمان محیط‌زیست نوشتم چراکه مسوولیت اجرای قانون هوای پاک برعهده وی است، گفت: «در این نامه اعلام کردم با عنایت به تایید شدن اطلاعات واصله پیرامون استفاده نیروگاه‌های کشور از سوخت مازوت که از خطرناک‌ترین سوخت‌های فسیلی است و سلامت شهروندان تهرانی در شرایط کرونایی را در معرض خطر جدی قرار داده است، اقدامی انجام شود. با توجه به تذکر جدی وزارت بهداشت به وزارت نیرو و با توجه به مصاحبه اخیر جنابعالی (کلانتری) در مورد مصرف مازوت و گازوییل در نیروگاه‌های اطراف تهران به ویژه فعالیت نیروگاه‌های شهید رجایی قزوین و منتظر القائم که آثار جدی آن بر شهروندان تهرانی از سوی کارشناسان مورد تایید است، در جایگاه نمایندگی مردم از کلانتری می‌خواهم برحسب وظایف قانونی، که براساس قانون هوای پاک مسوولیت برعهده شماست، نسبت به جلوگیری از مصرف سوخت مازوت و سوخت‌های مشابه اقدامات لازم را انجام دهید.»
تحریم‌ها یا بهانه‌جویی
شواهدی وجود دارد که نمی‌توان به طور قطع استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه‌های کشور به‌خصوص در نیروگاهها و کارخانههای اطراف تهران را به صراحت رد کرد، از جمله اینکه عیسی کلانتری رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست چندی پیش گفته بود که «به دلیل تحریم‌ها، برخی نیروگاهها و پالایشگاه‌ها به دلیل پُر بودن انبارها، چاره‌ای برای استفاده از سوخت مازوت ندارند.»
طرح موضوع تاثیر تحریم‌ها بر فروش و ذخیره‌سازی مازوت در شرایطی مطرح می‌شود که بنا بر گزارش‌های متوالی از جمله گزارش تفریق بودجه سال گذشته، ایران در همین شرایط تحریمی، از سال گذشته در فروش بنزین از وارد‌کننده به صادر‌کننده تغییر جایگاه داده و بنا بر آمارهای رسمی تنها در هفت ماهه سال جاری ۴/۱ میلیارد دلار از صادرات این فرآورده استراتژیک ارز به دست آورده است. از همین رو سوال اساسی که مطرح می‌شود، این است که چرا مطرح می‌شود تحریم‌ها تنها در فروش مازوت تاثر گذاشته‌اند.
بلافاصله پس از این اظهارات کلانتری، مهدی اسماعیلی سخنگو و رییس روابط عمومی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران با رد این اظهارات کلانتری درباره مصرف مازوت در نیروگاهها و پالایشگا‌های کشور گفته بود که «به دلیل مصرف بالای گاز در کشور و عدم امکان تامین گاز کافی برای نیروگاهها، بنا به دستور مراجع ذی‌صلاح از فرآورده‌های مایع نظیر گازوییل و مازوت به عنوان سوخت استفاده می‌شود و هیچ ارتباطی به پر بودن انبارهای ذخیره نفت کوره (مازوت) ندارد.»
همچنین چندی پیش نیز عیسی کلانتری در اظهارنظر دیگری درباره مصرف مازوت در نیروگاه‌های اطراف تهران شرایطی تعیین کرده و گفته بود که «نیروگاه‌های شرق تهران می‌توانند از مازوت استفاده کنند اما نیروگاه‌های غرب تهران به‌دلیل اینکه با وزش باد، آلودگی‌ها وارد شهر می‌شود، حتما باید از گاز استفاده کنند!»
همچنین از طرف دیگر، حسین شهیدزاده، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران درباره تاثیر استفاده از سوخت مازوت در نیروگاهها بر آلودگی هوای تهران گفته است که «حدود یک ماه گذشته استفاده از سوخت مازوت وجود داشت، اما سازمان محیط‌زیست به موضوع ورود کرد و جلوی آن گرفته شد اما از اینکه باز هم چنین امری صورت گرفته است یا خیر، خبر ندارم.»
همچنین، زهرا نژادبهرام، عضو شورای شهر تهران نیز نسبت به استفاده از سوخت مازوت در نیروگاهها و کارخانههای اطراف تهران هشدار داده و انتقاداتی مطرح کرده بود اما محمد رستگاری معاون نظارت و پایش اداره محیط‌زیست استان تهران گفت که «تاکنون هیچ‌یک از واحدهای صنعتی و نیروگاه‌هایی که روی آلودگی شهر تهران تاثیرگذار باشد، سوخت مازوت مصرف نکرده‌اند.»
در نهایت، سوزاندن سوخت مازوت در نیروگاه‌های اطراف تهران در حالی تکذیب شده که نشانه‌هایی از وجود آن در مناطقی از شهر تهران دیده شده است بنابراین ابهاماتی در مصرف سوخت مازوت در نیروگاهها و پالایشگاه‌های اطراف تهران وجود دارد که نیازمند پاسخ‌گویی و رفع ابهامات در این باره از سوی مسوولان سازمان حفاظت محیط‌زیست است و باید به صراحت میزان مصرف سوخت آلاینده و سرطان‌زای مازوت مشخص شود. مسوولان آدرس اشتباهی از آنچه امروز در حال وقوع است به مردم می‌دهند. آنها تلاش دارند تا از پاسخ‌گویی برای عدم انجام اقدامی‌که در طول سال‌ها و دهه‌های گذشته می‌توانسته‌اند صورت دهند تا تولید مازوت کاهش بیابد، طفره می‌روند. موضوعی که نتیجه آن در همزمانی کرونا و آلودگی هوا بلای جان شیرین مردم شده است. در این بین مسوولان به جای راه‌حل به صراحت می‌گویند چاره‌ای جز ادامه سوزاندن مازوت که مسبب مرگ تدریجی مردم می‌شود، ندارند!!!!
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :