توافق عربستان و قطر بر سر بازگشایی مرزهای زمینی، دریایی و هوایی
به گزارش جهان صنعت نیوز: عربستان و قطر در اقدامی که برخی کارشناسان آن را آماده‌سازی برای تعامل با دولت جدید آمریکا می‌دانند، بر سر احیای روابط دیپلماتیک به توافق رسیدند. آمریکا روابط نزدیکی با هر دو کشور دارد و پیش از این چندین تلاش دونالد ترامپ برای آشتی طرفین بی‌نتیجه بوده است. هر دو کشور امضای این توافق را به عنوان ژستی برای دولت ترامپ و بخشی از تلاش‌ها برای ایجاد مقدمات و آماده شدن برای تعامل با دولت جو بایدن می‌دانند.
امیر قطر دیروز پس از سه سال برای شرکت در چهل و یکمین اجلاس شورای همکاری خلیج‌فارس وارد عربستان شد و مورد استقبال محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان قرار گرفت. به گفته وزیر خارجه کویت، عربستان و قطر پس از نزدیک به سه سال قطع روابط سیاسی و تجاری، توافق کرده‌اند که مرزهای هوایی، دریایی و زمینی خود را باز کنند. بر اساس توافق صورت گرفته تمام محاصره مسیرهای هوایی و زمینی و نیز تحریم‌های اقتصادی کشورعربی علیه قطر لغو خواهند شد.
وزیر امور خارجه کویت در این خصوص اظهار کرد که شیخ نواف آل احمد، امیر کویت با شیخ تمیم بن حمد، همتای قطری خود و محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان تماس گرفت و در این تماس بر اتحاد مجدد در شورای همکاری خلیج‌فارس و گشودن صفحه‌ای جدید در روابط دو کشور تاکید شد. در همین راستا، دیوان پادشاهی قطر اعلام کرد که شیخ تمیم بن حمد در راس هیاتی از کشورش در اجلاس شورای همکاری خلیج‌فارس شرکت می‌کند.
به گفته مقام آمریکایی، جارد کوشنر مشاور ارشد کاخ سفید در امور خاورمیانه و داماد رییس‌جمهور ایالات متحده برای رسیدن به توافق میان قطر از یک سو و عربستان سعودی، مصر، بحرین و امارات از سوی دیگر تلاش زیادی کرده و برای این منظور تا نخستین ساعات بامداد دوشنبه گفت‌وگوی تلفنی داشته است. کوشنر به همراه آوی برکوویتس، فرستاده ویژه واشنگتن در امور خاورمیانه و برایان هوک، مشاور ارشد وزارت امور خارجه آمریکا برای شرکت در مراسم امضای توافقنامه در راه سفر به شهر العلای عربستان سعودی هستند.
احیای روابط دیپلماتیک
قطر با جمعیتی حدود دو میلیون و ۶۰۰ هزار نفر که تنها ۳۰۰ هزار نفر از آن شهروند قطری محسوب می‌شوند، از منابع گازی و نفتی بزرگی سود می‌برد. همسایگان قطر سه سال و نیم پیش این کشور را به اتهام حمایت از تروریسم تحریم کردند؛ اتهامی که قطر آن را انکار کرده است.
یک مسوول برگزاری این اجلاس گفت تصمیم عربستان سعودی بازگشایی فضای هوایی، مرزهای زمینی و دریایی خود به قطر گامی جهت اعتمادسازی بود تا زمینه برای اطمینان از حضور امیر ایجاد شود.
عربستان، امارات، بحرین و مصر از بهار سال ۲۰۱۷ با قطر قطع رابطه کردند و دوحه را متهم به حمایت از تروریسم کردند؛ اتهامی که قطر رد کرد و ضمن مخالفت با خواسته‌های ۱۳گانه ریاض، از این کشور و سه متحد دیگرش به علت خسارت به خطوط هوایی خود درخواست ۹ میلیارد دلار غرامت کرد.
خبر توافق میان دوحه و ریاض تنها یک روز پیش از آغاز اجلاس شورای همکاری‌های خلیج‌فارس منتشر شده که دیروز در ریاض آغاز به کار کرد. همزمان یک مقام ارشد دولت آمریکا هم گفته که توافقی میان دو کشور برای پایان دادن به تنش‌های سه سال گذشته امضا شده است.
عربستان به همراه امارات متحده عربی، بحرین و مصر از اواخر بهار سال ۲۰۱۷ روابط خود را با قطر قطع کرده بودند، از آن زمان مرزهای زمینی، هوایی و دریایی خود را به روی قطر بسته بودند. ادعای این چهار کشور که عربستان رهبری آنها را در دست دارد این بود که قطر در جریان جنگ سوریه و ظهور داعش در عراق، به گروه‌های تندرو کمک کرده است؛ ادعایی که دوحه قویا رد می‌کند.
پس از قطع روابط میان این چهار کشور و قطر، عربستان و امارات فهرستی ۱۳ ماده‌ای پیش‌روی قطر گذاشتند و برقراری مجدد روابط را منوط به اجرای کامل این مفاد گذاشتند؛ از جمله، قطع روابط با ایران و تعطیلی شبکه خبری الجزیره. شروطی که دوحه آنها را تلاش برای دخالت در امور این کشور و سرنگون کردن حاکمان خود دانست و نپذیرفت.
کویت که وزیر خارجه آن از این توافق و بازگشایی مرزهای قطر و عربستان خبر داده، در سه سال گذشته تلاش کرد برای آشتی میان این کشورهای حوزه خلیج‌فارس میانجیگری کند. انتظار می‌رود، دونالد ترامپ رییس‌جمهوری آمریکا هم شکل‌گیری این توافق را مدیون تلاش‌های خود در خاورمیانه ارزیابی کند.
هنگامی که در ژوئن سال ۲۰۱۷ بحران میان این پنج کشور عربی شروع شد، عربستان سعودی به اتفاق امارات متحده عربی، بحرین و مصر فهرستی شامل ۱۳ درخواست را به قطر تحویل دادند و یک مهلت ۱۰ روزه برای اجرای این درخواست‌ها تعیین کردند.
از جمله این درخواست‌ها قطع تمام ارتباط‌ها با تشکیلاتی بود که ادعا می‌شد اسلام‌گرا هستند و برخی از آنها تروریست خوانده می‌شدند مانند اخوان‌المسلین و حزب‌الله لبنان و گروه داعش. قطر به دفعات هرگونه ارتباط با گروه‌های تروریستی را تکذیب کرده و این ادعاهای عربستان و متحدانش را هم رد کرد.
این کشورها همچنین از قطر خواستند روابط دیپلماتیک و اقتصادی‌اش با ایران را قطع کرده و تحریم‌های آمریکا علیه ایران را رعایت کند. از جمله ۱۳ درخواستی که کشورهای تحریم‌کننده از قطر کرده بودند تعطیل اهرم‌های رسانه‌ای این کشور- ازجمله شبکه الجزیره- بود که گزارش‌های غالبا انتقادی و افشاگرانه آن از منطقه، سال‌ها موجب سرافکندگی این کشورها در ارتباط با برنامه‌های سیاست داخلی‌شان شده بود.
مقام آمریکایی در این خصوص گفت: با امضای توافقنامه نه‌تنها محاصره اقتصادی برداشته می‌شود و امکان مسافرت شهروندان و تبادل کالا در بین کشورها به وجود می‌آید بلکه این اقدام باعث امنیت و ثبات بیشتر در منطقه خواهد شد. مقام ارشد آمریکایی همچنین گفته که بر اساس این توافق، چهار کشور یادشده روابط خود را با قطر از سر خواهند گرفت و در عوض، قطر شکایت خود در مورد محاصره اقتصادی و نقض قوانین و پیمان‌های تجاری بین‌المللی از سوی این کشورها را دنبال نخواهد کرد.
غیبت سران عمان و بحرین در اجلاس ریاض
چهل‌ویکمین دور اجلاس سران شورای همکاری خلیج‌فارس امروز در حالی در عربستان سعودی برگزار می‌شود که سران دو کشور از میان شش کشور عضو این شورا در این اجلاس شرکت نمی‌کنند. در حالی که گفته می‌شود اجلاس شورای همکاری خلیج‌فارس در شهر العُلا عربستان سعودی، اجلاس آشتی بین قطر و چهار کشور عربی است اما سران دو کشور عضو این شورا غیبت در این اجلاس را اعلام کرده‌اند.
به نوشته روزنامه «رأی‌الیوم» غیبت حمد بن عیسی آل‌خلیفه شاه بحرین و هیثم بن طارق سلطان عُمان در این اجلاس از یک سو و کاهش احتمال مشارکت عبدالفتاح السیسی رییس‌جمهور مصر و روشن نبودن ترکیب هیات اماراتی شرکت‌کننده در اجلاس همگی بیانگر این موضوع است که اگر آشتی هم رخ دهد تنها بین عربستان سعودی و قطر خواهد بود همچنان‌که منابع دیپلماتیک عربی نیز مشارکت امیر قطر در اجلاس را تایید کرده‌اند.
غیبت شاه بحرین به معنای عدم رضایت این کشور از نحوه آشتی با قطر است و او ترجیح می‌دهد از مشارکت در اجلاس خودداری کرده و در سنگر مصر و امارات به عنوان دو کشور مهم در اردوگاه محاصره‌کنندگان قطر باقی بماند. شاه بحرین به عنوان نزدیک‌ترین متحد عربستان سعودی در شورای همکاری خلیج‌فارس شناخته شده و غیبت او در اجلاس بیانگر وجود اختلافات عمیقی است که می‌تواند به ایجاد شکاف‌های جدید در شورا و به وجود آمدن چنددستگی و چند شاخه شدن در آن منجر شود که مهم‌ترین آن ایجاد شاخه سعودی- قطری است که به نظر می‌رسد سرآغاز آن اجلاس ریاض باشد.
همچنین غیبت هیثم بن طارق، سلطان عُمان نیز که فهد بن محمود آل‌سعید معاون نخست‌وزیر این کشور ریاست این هیات را بر‌عهده خواهد داشت، نشان می‌دهد که عُمان می‌خواهد خود را از هر گونه اختلافات و حاشیه‌های اجلاس دور نگه دارد و سلطان جدید عُمان نیز می‌خواهد همان خط‌مشی سلطان قابوس مبنی بر عدم مشارکت در نشست‌های عربی و اسلامی جز در موارد نادر را در پیش بگیرد.
استقبال ترکیه و امارات
محمدبن سلمان ولیعهد عربستان سعودی درباره اجلاس شورای همکاری خیلج گفت: این اجلاس، نشانه وحدت در حرف و عمل خواهد بود. وی همچنین افزود: در اجلاس العلا، آرمان‌ها برای اتحاد و همبستگی عملی خواهد شد. وزارت خارجه ترکیه با انتشار اطلاعیه‌ای از توافق قطر و عربستان سعودی برای گشودن حریم هوایی و مرزهای زمینی و دریایی ابراز خرسندی کرد.
در متن این اطلاعیه آمده است: از تصمیم اتخاذ شده برای گشودن مرزهای زمینی، دریایی و هوایی بین قطر و عربستان سعودی استقبال می‌کنیم. این پیشرفت گام مهمی در راستای حل‌و‌فصل درگیری‌ها در منطقه خلیج‌فارس که از ژوئن ۲۰۱۷ ادامه‌دارد، است.
در ادامه آمده است که تلاش بازیگران بین‌المللی به ویژه کویت، که با اقدامات میانجیگرانه و تسهیل‌کننده در این تصمیم‌گیری سهیم بودند، تحسین‌برانگیز است. امیدواریم این اختلاف بر پایه احترام متقابل به حاکمیت کشورها به صورت جامع و دائمی حل و تحریم‌های دیگر علیه مردم قطر در اسرع‌وقت لغو شود.
وزارت خارجه ترکیه همچنین اعلام کرد که کشور ما به عنوان شریک استراتژیک شورای همکاری خلیج‌فارس که اهمیت زیادی برای امنیت و ثبات منطقه قائل است، به پشتیبانی خود از تمام تلاش‌ها در این راستا ادامه خواهد داد.
انور قرقاش وزیر مشاور دولت امارات در امور خارجه در واکنشی توئیتری به برگزاری اجلاس سران شورای همکاری خلیج‌فارس در عربستان سعودی، گفت که در مسیر صحیح قرار داریم. او در این پیام نوشت: در برابر نشستی کاملا تاریخی در «العلا» قرار داریم که در آن، بار دیگر کشورهای حوزه خلیج‌فارس را به هم نزدیک خواهیم کرد. مشتاقیم که امنیت، ثبات و پیشرفت کشور و ملت‌مان در اولویت باشد. کارهای بسیاری پیش رو داریم و در مسیر درست قرار گرفته‌ایم.
وزارت خارجه آمریکا ضمن استقبال از این آشتی میان قطر و عربستان تاکید کرد که حل‌و‌فصل اختلافات که سه سال میان آنها وجود داشت به نفع همه اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس و همچنین آمریکاست.
این توافق واکنش خالد المشری رییس شورای‌عالی دولت وفاق ملی لیبی را هم به همراه داشت. المشری در سخنانی در این باره ازسرگیری دوباره روابط میان قطر و عربستان را تبریک گفت و ابراز امیدواری کرد که این اتفاق به برقراری ثبات بیشتر در منطقه خلیج‌فارس کمک کند.
جنبش مقاومت اسلامی حماس فلسطین نیز توافق میان عربستان و قطر را به شورای همکاری خلیج‌فارس به دلیل پیشرفت تلاش‌های مصالحه میان اعضای آن تبریک گفت و ابراز امیدواری کرد که بحران میان کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس به صورت کامل تمام شود و منجر به وحدت میان آنها شود.
حماس همچنین خواستار آغاز گسترده‌ترین گفت‌وگوی منطقه‌ای برای پایان دادن به تمامی عوامل و دلایل اختلافات میان تمامی کشورهای عربی و اسلامی در منطقه شد. این جنبش در ادامه ابراز امیدواری کرد که سال ۲۰۲۱ سال تحقق وحدت ملی فلسطین و وحدت امت اسلام و کشورهای اصلی آن در این برهه حساس باشد. همچنین نایف الحجرف دبیرکل شورای همکاری خلیج‌فارس طی بیانیه‌ای از بازگشایی مرزهای هوایی، زمینی و آبی میان قطر و عربستان سعودی استقبال کرد. در این بیانیه آمده است: ما از اقدام دو کشور که یک روز پیش از اجلاس شورای همکاری خلیج‌فارس به منظور تقویت این شورا انجام شده، ابراز خرسندی می‌کنیم.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :