جایگاه خالی مدیریت استراتژیک
به گزارش جهان صنعت نیوز: سیاست اقتصادی کشورها در این مساله خلاصه می‌شود که مزیت‌های تجاری خود را افزایش داده تا از قدرت رقابتی و مزیتی تجاری رقبا پیشی بگیرند. هر چند اغلب سیاست‌ها در ظاهر متمدنانه جلوه می‌کنند اما در محوری‌ترین بطن خود منافع ملی و تنازع بقا در مفهوم عام آن را مورد توجه قرار می‌دهد.
ایران با قرار گرفتن در کمربند منابع طبیعی در حوزه سنگ‌های ساختمانی به‌ویژه سری گروه آهکی جزو پنج کشور مهم دنیاست. با توجه به مزیت‌هایی از جمله انرژی ارزان، آب و هوا و تعدد روزهای کار مفید به لحاظ فصل‌های کاری نیازمند تبیین و تقویت راهبردهای کلان و بلندمدت در این زمینه هستیم. با توجه به اینکه ایران در حوزه سنگ ساختمانی توانمندی‌هایی دارد، درباره اهمیت توجه به فرآوری و نقاط ضعف آن با سیامک اخطاری فعال حوزه سنگ در سطح بین‌الملل گفت‌وگو کرده‌ایم. در ادامه گفت‌وگوی «جهان صنعت نیوز» با این کارشناس را می‌خوانید.
– توجه به فرآوری در صنعت سنگ ساختمانی با محور صادرات چه ارزشی دارد و بفرمایید ایران در این حوزه چه شرایطی دارد؟
استخراج واحد بزرگ سنگی به ابعاد مکعب حجمی به نام کوپ (خام) یا بلوک که با فرآیند برش سیم الماسه از دل صخره‌های سینه‌کار کوه بیرون می‌آید در تمام دنیا با واژه لاتین راف بلوک یا راوو بلوک شناخته می‌شود. ماده اولیه خام به ماده‌ای اطلاق می‌شود که به طور مستقیم قابلیت مصرفی ندارد و باید طی فرآیند خردایش و سورتینگ یا جدایش و پرداخت به شکل محصول نیمه‌فرآوری و یا فرآوری‌شده درآید. فرآیند فرآوری منجر به تولید سنگ‌هایی با ابعاد اسلب یا تابلوشکل مسطح و حکمی یا کات تو سایز و سایر اقلام و اندازه‌های برشی خواهد شد. ارزش‌افزوده حاصل از این تولید در سود نهایی و ایجاد گردش زنجیره ارزش تولید سنگ مفید است.
در حوزه رشد فرآوری مواد معدنی و در مورد خاص صنعت سنگ ساختمانی ایران باید گفت که کوتاهی‌هایی صورت گرفته است. البته علاوه بر کوتاهی‌های سهوی، ضعف در این حوزه حاصل نبود مدیریت استراتژیک است که منجر به کمبود انگیزه برای ورود به این بخش شده است. به این ترتیب فعالان حوزه سنگ ساختمانی از مبحث اصلی یعنی صادرات فرآوری محور دور و دچار سکون مدیریت صادراتی شده‌اند. این موارد باعث شد در حوزه فروش سنگ کوپ و فرآوری آن نیازمند تغییر نگرش باشیم. در این بین باید سیاست‌ها و موقعیت کشورهای تولید‌کننده صنعت سنگ در جهان در حوزه فروش خام و فرآوری را بررسی کنیم.
– جایگاه کشورهای مختلف از دید صادرات سنگ خام یا فرآوری را چطور می‌توان تعریف کرد؟
هر کشوری مختصات اقتصادی خاص خود را دارد و با توجه به حفظ منافع ملی عمل می‌کند. به طور مثال ایتالیا روی موضوع برندینگ سنگ کار کرده و عمده سنگ‌های صادراتی کوپ که مصرف داخلی نداشته یا مازاد تولید دارد را مورد توجه قرار داده است. ارزش‌افزوده حاصل از فرآوری، گردش مالی این کشور را پوشش می‌دهد و برای همین هر سال سرمایه زیادی در صنعت و ماشین‌سازی‌های نو و خلاقانه اختصاص می‌یابد.
ترکیه نیز صادر‌کننده سنگ کوپ و فرآوری شده است. البته روند صادرات این کشور بیشتر به سمت سنگ فرآوری بوده است. در خصوص ارزآوری باید گفت به طور نسبی درآمد حاصل از فرآوری به طور تقریبی دو برابر درآمد حاصل از فروش همان مقدار تناژ به شکل کوپ بوده است.
سیاست کشور ترکیه دسترسی بیشتر به بازارهای فرآوری‌محور و پروژه‌ای بوده است و این مهم را در بازار آمریکا اثبات کرده است. این کشور در دوره ۱۰ ساله یعنی از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۸ بزرگ‌ترین صادر‌کننده سنگ مرمریت فرآوری شده به آمریکا بوده است. نکته مهم اینکه این کشور در زمینه ماشین‌آلات فرآوری خودکفایی کامل داشته و حتی صادر‌کننده این نوع از ماشین‌آلات نیز هست. کشور هند نیز به عنوان یک کشور در حال توسعه با بازار مصرف خوبی روبه‌رو است. این کشور صادر‌کننده سنگ کانتر آشپزخانه گرانیتی بزرگ در دنیاست. از طرفی هند برای ایجاد اشتغال و برای اینکه هزینه فرآوری را کاهش دهد، ترجیح داده سنگ کوپ مرمریت و لایمستون را وارد کند و خود دست به فرآوری آن بزند. در ادامه کشور چین وارد‌کننده عمده سنگ کوپ است زیرا خود صادر‌کننده عمده سنگ فرآوری است. به علاوه اینکه این کشور مصرف‌کننده عمده محصولات فرآوری نیز هست. چین با ایجاد اشتغال برای داخل کشورش تعرفه زیادی روی واردات سنگ اسلب (سنگ ساختمانی با ابعاد بسیار بزرگ) وضع کرده است به‌طوری که منافع ملی این کشور تامین شود.
– با توجه به بررسی سیاست کشورهای دیگر، ایران چه رویکردی را باید در پیش بگیرد تا به تقویت صادرات صنعت سنگ ساختمانی کمک کند؟
ایران می‌تواند با معیارسنجی صحیح سیاست‌های خود را در صنعت سنگ به سمت فرآوری‌محوری و پروژه‌محوری صادراتی تبیین کند. تا زمانی که اهرم بازار صادراتی فعال نشود و چیدمان و سازماندهی نداشته باشیم و برای بازاریابی هزینه نشود، کشورهای وارد‌کننده سنگ خام سیاست‌های خود را بر ایران دیکته خواهند کرد. در این بین می‌توان به کشور چین اشاره کرد که برای ورود سنگ اسلب تعرفه بالا تعریف کرده است. بنابراین کشور ما باید بتواند نسبت صادرات سنگ خام و فرآوری را بر اساس منافع ملی خود تعریف کند و از موضع قوی‌تری در عرضه محصولات معدنی برخوردار شود.
واضح است که برای همه معادن نمی‌شود یک فرمول خاص تعریف کرد چراکه برخی معادن بازار صادراتی و لوکسی دارند. به هر ترتیب راهکارهای سازماندهی صادراتی نیازمند تفکر و دیدگاه صادراتی، نیروی انسانی متخصص، هزینه برای ورود به بازار، استفاده از پایگاه در بازارهای هدف و تاسیس انبار، همکاری با شریک تجاری در بازار هدف و داشتن ساز و کارهای تجارت بین‌المللی است. تردیدی در این نیست که تحریم‌های ظالمانه در اقتصاد کشور موثر بوده‌اند زیرا از حمل تا بازگشت ارز و مراوده بانکی همه با چالش‌های دشواری روبه‌رو شده‌اند اما با مرور دوره تاریخی ۳۰ سال اخیر صنعت سنگ ملاحظه می‌کنیم در زمان غیرتحریم هم به دلیل شکوفایی بازار داخلی انگیزه کافی برای ورود به بازارهای صادراتی وجود نداشته است. با توجه به اینکه سنگ طبیعی در فهرست کالاهای تحریمی قرار نگرفته است اما با این حال ما در بخش بازرگانی صادراتی دچار یک سکون یا به تعبیری تنبلی صنفی هستیم.
– چه راهبردی برای بازاریابی در صادرات محصولات فرآوری پیشنهاد می‌دهید؟
آنچه ضروری به نظر می‌رسد، این است که مدیران بازرگانی عمومی نمی‌توانند در این بخش مانند سایر فعالیت‌های بازرگانی موثر عمل کنند. یکی از مولفه‌های موثر در موفقیت بازرگانی سنگ ساختمانی اشراف کافی به دانش و تخصص تجربی و تسلط بر زبان انگلیسی است. زمانی که یک بازرگان در مراوده تجاری با مشتریان در جست‌وجوی راهکار فنی برای متقاعد کردن و فروش کالای خود است، یک نکته نقص منفی ضعف اطلاعات کافی است که به اعتماد مشتری لطمه بزند.
صادرات نیازمند یک فهرست الزامات است که درک صحیح فرهنگ بازار مصرف و آشنایی با قوانین تجاری و دستورالعمل‌های همان منطقه را دربر می‌گیرد. تا زمانی که خود را قادر نبینیم یا اعتماد به نفس ورود به بازار سنگ جهانی را نداشته باشیم، این حرف‌ها پررنگ می‌شود که اگر سنگ کوپ را هم نفروشیم همین را هم از ما نمی‌خرند! به این ترتیب باید به سمت ترمیم نقاط ضعف و تکمیل نقاط قوت قدم برداریم. صادرات نیازمند حضور قوی در بازار هدف است که بازارهای بلندمدتی هستند و محور آنها اعتماد است. باید سطح دسترسی به سنگ‌های ایران را به کمک پایگاه‌های فروش سنگ در دنیا تحت عنوان سوپرمارکت سنگ ایران آسان کنیم و گسترش دهیم.
– برخی باور دارند که در فروش سنگ فرآوری‌شده مشکل داریم و سود کمی از آن حاصل می‌شود، نظر شما چیست؟
این یک ضعف راهبردی در بینش و نگرش است. فهرست مزیت‌های فروش صادراتی سنگ فرآوری شده فقط در عدد و رقم سود برگشتی نیست بلکه در ایجاد اشتغال، امنیت شغلی، زمینه گردش سرمایه و شکوفایی منطقه فعالیت هم خلاصه می‌شود. در نتیجه آن، صنایع وابسته رونق می‌گیرند و خانواده بزرگ‌تری از این جریان منتفع خواهند شد. هر گونه رکود صنعتی در میان‌مدت و بلندمدت می‌تواند آثار مخربی برای ما به ارمغان آورد.
به این ترتیب رویکرد فرآوری‌محور و صادرات آن نیازمند یک همت عالی است. اگر برای دریافت سود حاصل از ارزش‌افزوده فرآوری چیدمان و سازماندهی متناسب با این رویه را نداشته باشیم، هیچ‌گاه این امر تحقق نمی‌یابد.
– چه راهکارهایی را برای تحقق سریع‌تر این اهداف پیشنهاد می‌کنید؟
تشکیل هسته‌های همکاری مشترک میان چندین معدن، چند سنگبری و برون‌سپاری بازرگانی مستقل را می‌توان پیشنهاد داد. این مهم می‌تواند امکان فراهم کردن سرمایه برای امور بازرگانی را هموارتر کند. چیدمان بازرگانی می‌تواند از طریق تشکیل هسته‌های مدیریت صادراتی یا کنسرسیوم‌های صادراتی و یا تشکیل هلدینگ صادراتی تحقق پیدا کند. استفاده از ظرفیت‌های شرکت‌های بزرگ معدنی که در خارج از کشور پایگاه دارند از راه‌های بسیار مناسب برای ورود به بازارهای هدف است.
همکاری با شرکت‌های پیمانکاری ساخت‌وساز داخلی و خارجی برای فعالیت‌های تامین پروژه از دیگر رویکردهای این بحث است. همچنین تاکید بر اینکه هر بازاری مختصات خاص خود را دارد، کلیدی است به این معنی که کریدورهای ورود به بازارهای هدف معین هستند و هیچ‌کدام مشابه هم نیستند بنابراین داشتن اطلاعات بازار مصرف از دید فرهنگ مصرف و نوع مراوده تجاری بسیار مهم است.
صادرات سنگ‌های طبیعی فرآوری شده باید به شکل تخصصی و حرفه‌ای برنامه‌ریزی شود و نباید به عنوان یک کالای عمومی به آن نگاه کرد. رویکرد صادرات سنگ‌های کوپ در طی یک دوره ۳۰ سال به ما نشان داده که سنگ ایران برند نشده و با نام خود کمتر شناخته شده است. گردش حاصل از درآمد صادرات سنگ کوپ مانند یک آب باریکه سرمایه‌ای به معدن و صنایع معدنی تزریق شده و باعث ایجاد انگیزه و جذب سرمایه مضاعف، توسعه صنعتی و پیشرفت آن نشده است. در این بین سیاست‌های محدود‌کننده دستوری نمی‌تواند بازده لازم را به ارمغان آورد اما امیدواریم با اتخاذ سیاست‌های تشویقی و تعرفه‌ای در مسیر صادرات محصولات فرآوری شاهد حضور هر چه موثر و پررنگ سنگ‌های ایرانی به نام‌های ایرانی در بازارهای جهانی باشیم.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانلینک کوتاه :