درهم‌تنیدگی بودجه، برجام و تحریم
به گزارش جهان صنعت نیوز: اندازه تاثیر‌گذاری ایالات متحده آمریکا بر سیاست و اقتصاد جهانی به اندازه‌ای است که هر کشور به طور جداگانه در حال بررسی تغییراتی که باید در مناسبات با دولت جدید داشته باشد را در دستور کار قرار داده است. به طور مثال چین امیدوار است سرسختی‌های دوران ترامپ نسبت به تجارت دو کشور اول و دوم اقتصادی دنیا دگرگون شده و از برخورد و تخاصم دور شود. آلمان نگران این است که اتحاد فرانسه و بایدن راه اول شدن فرانسه در اروپا را باز کند و هند امیدوار است مناسبات دو کشور بیشتر از دوره ترامپ حتی گسترش یابد. کشورهای عرب خلیج‌فارس نیز از دست دادن ترامپ را فاجعه می‌دانند اما دنبال پیدا کردن راهی برای ادامه دوستی با آمریکای بایدن هستند و تمنا دارند مناسباتشان به دوره سخت اوباما نرسد.
گره‌خوردگی معیشت ایرانیان
داستان ایران و دولت تازه آمریکا اما بسیار بااهمیت است و شاید تنها کشور ونزوئلا از این نظر با ایران برابری کند. واقعیت این است که دولت بایدن دست‌کم برای یک سال آینده می‌تواند زندگی و معیشت ایرانیان را سخت‌تر از چیزی که هست کند یا اینکه از گستردگی و ژرفای سختی‌های زندگی ایرانیان بکاهد. چرا؟ داستان این است که لایحه بودجه ارائه شده دولت به مجلس تا ۲۳ درصد از منابع درآمدی‌اش به طور مستقیم وابسته به صادرات نفت است و بخش قابل اعتنایی از سایر درآمدها به ویژه درآمدهای مالیاتی مشروط به این است که درآمد صادرات نفت‌خام اتفاق بیفتد. حالا اگر دولت بایدن تصمیم بگیرد در همین دو ماه آینده و قبل از سال تازه شمسی تحریم صادرات نفت ایران را بردارد و آزادی انتقال منابع ارزی را نیز ممکن کند اقتصاد ایران نفس تازه می‌کند. معیشت شهروندان بدتر از امروز نمی‌شود. اما اگر دولت بایدن به این نتیجه برسد که نخست به مسائل دیگر مثل داستان مهار کرونا و نیز مسائل مربوط به چین، روسیه و اروپا و نفت در داخل آمریکا بپردازد و داستان ایران را از اولویت خارج کند باید شاهد ادامه تحریم‌ها باشیم. با توجه به اینکه حتی مصوبه مجلس نیز وابستگی منابع درآمدی را به نفت بیشتر کرده است بنابراین باید منتظر روزهای سخت باشیم و دولت روحانی تا نیمه نخست و دولت بعدی تا پایان رسیدن به نقطه جوش برجام و حذف تحریم سختی‌ها را بردوش مردم بیندازند.
برجام ۲ و ۳
درباره برجام، تحریم و بودجه ایران ابعاد گوناگون و سناریوهای گوناگون را باید بررسی کرد. در این بررسی باید سری به آمریکا زده و سپس به ایران برگردیم و البته در این میان دخالت‌ها و خرابکاری‌های اسراییل را نیز دید. واقعیت این است که دولتمردان بایدن پس از برگزاری مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری بایدن چندگونه حرف زده‌اند که با سخنان بایدن پیش از اینکه به کاخ سفید برود تفاوت‌های بنیادین دارد. پیش از این تصور می‌شد دولت بایدن بدون سرسختی و بدون پیش‌شرط به برجام برمی‌گردد و این به معنای پذیرفتن توافق‌های برجام از جمله حذف تحریم‌هاست. اما بررسی‌های سخنان افراد کلیدی بایدن نشان می‌دهد کارها چندان ساده و آسان نیست. به این معنی که گفته می‌شود اگر تحریم برداشته شود و ایران منابع ارزی به دست آورد این منابع را در جاهایی مصرف می‌کند که به درد شهروندان بخورد. احمد زید‌آبادی در این باره در صفحه تلگرامی‌اش نوشته است:
مقام‌های دولت بایدن لحنی دوپهلو و درهم‌آمیخته را درباره رویکردشان در برابر احیای برجام در پیش گرفته‌اند. آنها از یک طرف، بازگشت آمریکا به توافق برجام را در صورت اجرای کامل تعهدات ایران رد نمی‌کنند اما در همان حال، خواهان توسعه و تقویت این توافق هستند به طوری که در کنار تشدید محدودیت‌های برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی، برنامه موشکی و سیاست منطقه‌ای آن را نیز شامل شود. این رویکرد از لحاظ اجرایی تناقضاتی در دل خود دارد و همین تناقضات، زبان دیپلمات‌های دولت بایدن را ممزوج و مبهم کرده است. از اظهارنظر برخی افراد نزدیک به دولت بایدن چنین برمی‌آید که کاخ سفید احتمالا طرحی دومرحله‌ای را مد نظر خود دارد بدین صورت که در مرحله نخست، در برابر پایبندی ایران به تعهداتش در برجام، به این توافق بازگردد و در مرحله دوم، در جهت تغییر و گسترش مفاد توافق، کارزاری دیپلماتیک در صحنه بین‌المللی علیه ایران سازمان دهد.»
وحید جلال‌زاده عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس قانون‌گذاری ایران در گفت‌و‌گو با دیپلماسی ایرانی ضمن تاکید بر این نکته که دولت جو بایدن با وسواس و زمان بیشتری در خصوص برجام عمل خواهند کرد، بنابراین منتظر انتخابات ۱۴۰۰ و دولت سیزدهم خواهند بود، پیرامون برخی مواضع دولت بایدن در خصوص توان موشکی و نفوذ منطقه‌ای ایران عنوان کرد که از سخنان اخیر آنتونی بلینکن گزینه تصدی وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا بوی برجام ۲ و ۳ به مشام می‌رسد. زمانی که وی در سخنانش در سنا از مسوولیتی «اضطراری» برای پیشگیری از دستیابی ایران به سلاح‌های هسته‌ای سخن می‌گوید و عنوان می‌کند که بازگشت به برجام در صورت پایبندی ایران به تعهداتش تنها «سرآغازی» برای «یک توافق مستحکم‌تر و بادوام‌تر» خواهد بود، نشان می‌دهد که ایالات متحده آمریکا با منطق قدرت و زور به دنبال زیاده‌خواهی است تا به موازات متوقف کردن توان هسته‌ای به شکل جدی‌تری مساله توان موشکی و نفوذ منطقه‌ای ایران را هم با برجام‌های دیگر تحت‌الشعاع قرار دهد. این یعنی فراتر از برجام. این نگاه دولت بایدن برای جمهوری اسلامی ایران به هیچ وجه قابل قبول نیست.»
از طرف دیگر مقام رهبری ایران و نیز مقام‌های ارشد سیاسی در نهادهای حکومتی نیز می‌گویند، برگشت آمریکا به برجام قبل از برداشتن تحریم‌ها هیچ فایده‌ای برای ایران ندارد و آمریکا قبل از برگشتن به برجام بایدتحریم‌ها را حذف کند.
بودجه سرگردان
لایحه بودجه ایران اکنون در کمیسیون مجلس و در وضعیتی ویژه در حال بررسی است و نیز تغییرات گسترده‌ای در مصارف لایحه در حال انجام است. در حالی که دولت از محل نفت رقمی برابر با ۲۰۰ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته بود کمیسیون بودجه آن را به ۲۳۰ هزار میلیارد تومان از محل صادرات نفت افزایش داده است اگرچه میزان صارات نفت را ۸۰۰ هزار بشکه کاهش داده است. آنگونه که الیاس نادران از قول بیژن زنگنه نقل می‌کند موافقت با صادرات ۳/۲ میلیون بشکه صادرات یعنی باید داستان برجام و تحریم یک‌سویه شده و تکلیفش مشخص شود و باید صابون تسلیم و سازش را بر تن مالید. بودجه ایران در حالی به برجام گره خورده است که رهایی از این درهم‌تنیدگی‌های بودجه و برجام با توجه به مبارزه سیاسی در داخل بسیار کار دشواری شده است. کارشناسان اقتصاد سیاسی باور دارند اگر این گره باز نشود تا ماهیت و چشم‌انداز بودجه ۱۴۰۰ از تاریکی بیرون آید، گمانه‌زنی درباره اجزای بودجه هر روز سخت‌تر می‌شود. برخی تندروهای سیاسی ایران باور دارند می‌توان با فشار سیاسی و استفاده از توانایی‌های غیراقتصادی و مبتنی بر فشار سیاسی و نظامی به طور غیر‌مستقیم آمریکا را وادار کرد گره تحریم‌ها را باز کند و از شدت تحریم کاست.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهسیاسیلینک کوتاه :