بانکداری دیجیتال؛ چالش یا فرصت؟
به گزارش جهان صنعت نیوز: بانکها به عنوان نهادهای مالی خدمت‌محور، در فرآیند توسعه پایدار نقش اساسی و ثبات‌بخشی را ایفا میکنند. ظهور تکنولوژی‌های جدید، تغییر در ترجیحات مشتریان، ترویج بانکداری باز و گسترش بازارهای مالی متنوع شرایط جدیدی را در عرصه اقتصاد جهانی شکل داده است. فناوری مالی به عنوان یکی از بارزترین نوآوری‌های عصر حاضر در صنعت مالی با کاهش هزینهها، بهبود کیفیت خدمات مالی و ایجاد افق‌های جدید از طریق تغییر رویکرد مشتریان از خدمات بانکداری، تغییر در کسب‌وکارهای سنتی و بهبود کیفیت آن شیوه بانکداری موجود را متحول کرده و رفتار متولیان این حوزه و سهم آنان از بازار مالی را گسترش داده است.
گسترش فناوری‌های نوین مالی در هزاره سوم
فناوری‌های مالی در سال ۲۰۱۶ با اصل «اعطای قدرت به مردم» گسترش خدمات مالی را سرلوحه فعالیت خود قرار داده‌اند. از این رو این سیستم در حال تبدیل شدن به بازوی فعال سیستم مالی موجود در بازارهای جهانی محسوب می‌شود. پیامد انقلاب فناوری مالی به دلیل ایجاد موجی از بنگاه‌های مبتنی بر کسب‌وکارهای مبتنی بر فناوری‌های جدید، ایجاد درآمد و ارائه خدمات نو را با تغییرات مثبت در صنعت خدمات مالی به ارمغان آورده است. صنایع متکی به فناوری مالی به دلیل بهره‌گیری از عامل هوشمندی و چابکی بیشتر، خدمات متنوعی ارائه میکنند که در گذشته به صورت انحصاری در اختیار بانکها بوده است. پرداخت و انتقال پول، وام‌دهی، تامین مالی انبوه و سرمایه‌گذاری و نقل و انتقال سریع مبادلات پولی از ویژگی‌های این فناوری نوین است:
جدول۱- ویژگی‌های فناوری مالی در هزاره سوم
|
ویژگی‌های عمومی 
|
توصیف |
|
مشتری‌محوری |
– ساده، استفاده آسان، کالاها و خدمات بسیار راحت – پیشنهادات متمرکز بر نیاز که برای مشتریان خاص طراحی شده‌اند – مشارکت بالای مشتری |
|
بدون میراث |
– سیستم هدف‌محور که حول کانال‌ها و تعهدات دیجیتال طراحی شده‌اند. – به سمت محصولاتی که تولیدشان به اتمام رسیده، وابستگی‌های قانونی و پیش‌نیازها نمی‌روند |
|
دارایی سبک |
– دارایی‌های ثابت و کم که بر اساس قدرت نفوذ عملیاتی ایجاد شده‌اند – کرایه و واگذاری متداول ترازنامه |
|
مقیاس‌پذیر |
– مقیاس‌پذیری که در مدل کسب و کار با همکاری عملیاتی، توزیع و سادگی به وجود می‌آید – نیاز به سرمایه کم |
|
ساده |
– بر پایه خواسته‌های ساده مشتری – فرآیندهای کسب‌وکار واضح و متمرکز |
|
نوآورانه |
– نوآوری در طیفی وسیع مثل مدل‌های کسب‌وکار، محصولات، خدمات و مدل‌های ارائه |
|
تطبیق‌پذیر |
– مدل‌های ساده که برای اجتناب از اخذ مجوز ساخته شده‌اند |
به علاوه، در حالی که خدمات فناوری مالی در کشورهای توسعه یافته روی مشتریان برخط متمرکز شده‌اند، استارتآپهای کشورهای در حال توسعه، بازارهای گسترده‌تری را مخاطب قرار می‌دهند که همان کاربران تلفن همراه هستند.
بر اساس آمارهای اتحادیه بین‌المللی ارتباطات از راه دور، ۵/۹۵ درصد از جمعیت جهان به تلفن همراه دسترسی دارند. این موضوع، تاثیرگذاری بیشتری نسبت به اینترنت می‌بخشد. فناوری مالی در کشورهای در حال توسعه به دلیل ایجاد زیرساختهای جدید و پوشش‌دهی میلیون‌ها نفر از مردم در استفاده از اقتصاد واقعی ایجاد شده‌اند. هنگامی که بازارهای هدف بزرگ باشند فرصت‌های بالقوه قابل قبولی ارائه می‌دهند. این تغییرات در بانکداری به شکل سکویی جهت ارائه خدمات نوین عمل خواهد کرد.
با رشد فناوری مالی، می‌توان مشاهده کرد که برخی مناطق بیشتر از دیگر مناطق به نوآوری مالی گرایش دارند. حمایت دولت، فرهنگ توسعه یافته مبتنی بر نوآوری، تبادل نظر با مشتریان، استعداد تخصصی و مقررات منعطف از جمله عوامل موثر در رشد فناوری مالی هستند. با توجه به این عوامل، شهرهایی که بهترین محیط را برای فناوری مالی دارند، عبارتند از لندن، سنگاپور، نیویورک، سیلیکون‌ولی و هنگ‌کنگ. این مراکز شاهد توسعه مالی یا فناوری در طی سالیان متمادی هستند.
سامانه‌های پرداخت تلفن همراه، معاملات با بسامد بالا، جذب سرمایه جمعی و ارزهای مجازی در بستر بلاکچین را تحت پوشش قرار می‌دهند. در مجموع چنین نوآوری جدیدی مدل‌های فعلی کسب‌وکار مالی را تهدید خواهد کرد. البته استفاده از فناوری در امور مالی چندان جدید نیست ولی استفاده از بسترهای ترکیبی این فناوری‌ها نظیر بلاکچین، اینترنت اشیا و هوش مصنوعی این حوزه را تحت تغییرِ عمده قرار خواهد داد.
نوآوری فناوری مالی با هدف سیستم مالی کارآمدتر، سهل‌الوصول‌تر و کمتر آسیب‌پذیر پا به عرصه گذاشته‌اند. در عین حال با ایجاد بازارهای جدید و محو شدن مرز بین خدمات مالی و صنایع مجاور نظیر صنایع خرده‌فروشی، مخابرات و تکنولوژی، مجموعه جدیدی از خطرات سیستم مالی را تهدید میکند که ممکن است منجر به بیکاری چشمگیر در مقایسه با افزایش اتوماسیون ناشی از هوش مصنوعی و استفاده گسترده از روبات شود. در این شرایط به حداقل رساندن خطرات و حداکثر کردن فرصت‌های نوآوری‌های جدید برای حفظ سیستم مالی سالم به نفع جامعه، ضروری است.
در دهه اخیر فناوری مالی تهدیدی برای شرکت‌های اقتصادی سنتی محسوب می‌شوند، همچنین فرصت‌های فراوانی برای این شرکت‌ها، به منظور به دست آوردن مزیت رقابتی نسبت به رقبا فراهم میکنند. اکثر شرکت‌های بزرگ مالی شروع به جدی گرفتن فناوری‌های مالی کرده‌اند و در حال توسعه استراتژی برای رقابت، همزیستی و همکاری با استارتآپهای فناوری مالی هستند.
فین‌تک‌ها و استارتآپهای فعال در حوزه مالی به دلیل بالا رفتن میزان داد و ستدها و توجه ویژه به مسائل مالی با گسترش فوق‌العاده‌ای همراه بوده‌اند. شرکت‌های بزرگ بی‌شماری در دنیای امروز مشغول ارائه خدمات مرتبط با حوزه‌های مالی هستند که حاصل فعالیت آنها ایجاد اشتغال، آسان‌سازی مبادلات مالی، صرفهجویی در زمان رسیدگی با مسائل مالی و شفاف‌سازی مالی بوده است. تقریبا تمامی موسسات مالی جهان و بسیاری از شرکت‌های بزرگ در حال ورود به این حوزه هستند تا با حمایت از کسب‌وکارهای نوپای این حوزه، راه ورود خود به بخش‌هایی نظیر تلفنهای همراه، پردازش ابری، امنیت و رگولاتوری را هموار کنند. تکنولوژی‌های جدید مالی که براساس فناوری اطلاعات و ارتباطات ایجاد شده‌اند به عنوان یک صنعت اقتصادی و برای بهره‌وری بیشتر صنعت مالی به کار می‌رود.
تغییرات مذکور سبب تغییرات در پارادایم حاکم بر خدمات بانکداری در عصر اینترنت شده است. بانکداری با کمک تکنولوژی فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان زیرساخت این عصر، در قالب چهار مرحله ورود به «اینترنت و رسانههای اجتماعی، برنامه‌های کاربردی موبایل، کیف پول سیار و بانکداری بدون‌مکان» تغییر ماهیت داده است.
عناصر شکل‌دهنده فناوری مالی
نظام فناوری مالی در فضایی رقابتی و مبتنی بر همکاری زمانی موفق است که امکاناتی نظیر دسترسی به اطلاعات حساب کاربری، دسترسی به سیستم‌های پرداختی، اخذ اعتبار و مدیریت حساب را برای مشترکان خود فراهم آورد. این امکانات در فضای فناوری مالی به این جهت فراهم می‌شود تا در چرخه عمر مشتری کمترین نقاط ضعف به وجود آید. مشتریان و حساب‌های کاربری امن آنها، در قلب اکوسیستم بانکداری دیجیتال قرار دارند. بانکداری دیجیتال برای مشتریان خود تنوع بالایی از خدمات ثابت را فراهم می‌آورد. مشتریان و تامین‌کنندگان خارجی از طریق واسطه‌های کاربری قابل برنامه‌ریزی به هم وصل می‌شوند. برنامه‌های کاربردی تهیه شده در حوزه خدمات بانکداری، امکان بهره‌گیری از محصولات و خدمات داخلی و خارجی مالی را برای مشتریان فراهم می‌آورند.
بر این اساس عناصر اصلی اکوسیستم فناوری مالی عبارت است از:
– استارتآپهای فناوری مالی (انجام خدمات پرداخت، مدیریت ثروت، اعطای وام، مدیریت منابع مالی ، خدمات بازار سرمایه و شرکت‌های بیمه مبتنی بر فناوری مالی
– توسعهدهندگان فناوری مالی (تجزیه و تحلیل داده‌های بزرگ، رایانش ابری و توسعهدهندگان رسانههای اجتماعی)
– دولت (تنظیم‌کننده‌های مالی و قانونگذاری)
– مشتریان مالی (افراد و سازمان‌ها)
– موسسات مالی سنتی (بانک‌های سنتی، شرکت‌های بیمه، کارگزاری سهام شرکت‌ها و سرمایه‌گذاری خطرپذیر)
استارت‌آپها به عنوان شرکت‌ها عمدتا کارآفرین در مرکز اکوسیستم‌های فناوری مالی قرار دارند. نوآوری‌های عمده با پرداخت، مدیریت ثروت، اعطای وام ، انباشت منابع مالی ، بهره‌گیری از بازار سرمایه و بیمه‌گذاری با هزینه‌های عملیاتی پایینتر هدایت می‌شوند تا توازن بیشتر بازارها را با استفاده از خدمات تخصصی‌تر در مقایسه با شرکت‌های سنتی مالی هدف قرار دهند. آنها پدیده خدمات مالی جداگانه‌ای را که برای بانکها به شدت مخرب هستند، هدایت میکنند.
توانایی جدا کردن خدمات یکی از محرک‌های اصلی رشد در بخش فناوری مالی است که موسسات مالی سنتی از این مزیت محروم هستند. مصرف‌کنندگان، به جای تکیه بر یک موسسه مالی واحد برای تامین نیازهای خود، خدماتی که می‌خواهند را از انواع شرکت‌های فینتک انتخاب میکنند.
به اعتقاد (Pwc, 2016) حدود ۸۳ درصد موسسات مالی باور دارند که وجوه مختلف کسب و کارشان توسط استارتآپهای فناوری مالی تهدید می‌شوند. در حالی که گسترش فناوری مالی تهدیدی برای شرکت‌های اقتصادی سنتی محسوب می‌شوند. همچنین فرصت‌های فراوانی برای این شرکت‌ها به منظور به دست آوردن مزیت رقابتی نسبت به رقبا فراهم میکنند. اکثر شرکت‌های بزرگ مالی به صورت جدی بر گسترش خدمات مالی تمرکز یافته و در حال اتخاذ استراتژی برای رقابت، همزیستی و همکاری با شرکت‌های مبتنی بر فناوری مالی هستند.
دستاورد گسترش فناوری مالی
با توجه به گزینه‌های مختلفی که در دسترس مشتریان است، بانکها در تلاش هستند تا با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، سطح کیفیت خدمات قابل ارائه خود را بهبود دهند. فعالیت‌های جدید انجام شده در حوزه پرداخت، تمرکز زیادی بر حذف اصطکاک از فرآیندها دارد که به موجب آن به ارائه خدمات در زمینه‌های پرداخت موبایلی، پرداختهای غیرحضوری و کیف پول الکترونیکی می‌پردازند. به عنوان نمونه، می‌توان به کاربرد برخی از ایده‌ها و فناوری‌های زیر در صنعت مالی و پرداخت اشاره کرد:
– رایانش ابری ممکن است برای راه‌اندازی استارتآپهای فینتک مبتنی بر خدمات نقدی به کار رود که از خدمات متکی به وب با هزینه جزئی نسبت به توسعه زیرساختهای داخلی استفاده میکند.
– رسانههای اجتماعی، رشد جمعیت در منابع تجمیعی مالی و وام‌های نظیر به نظیر را تسهیل میکند. فراگیر شدن تلفنهای همراه جایگزین مزایای توزیع فیزیکی شده است. اپراتورهای تلفن همراه زیرساختهای کم هزینه برای توسعه خدمات شرکت‌های فینتک چون پرداخت با تلفن همراه و بانکداری با تلفن همراه فراهم میکنند. به نوبه خود، صنعت فین تک برای توسعهدهندگان این تکنولوژِیها درآمد تولید میکند. بهره‌گیری از خدمات برخط، موجب ارائه خدمات شخصیسازی شده، ساده، قابل درک و راحت برای مشتریان شده است. یکی از دستاوردهای بزرگ فناوری مالی، تولد مفهوم جدیدی از بانکها به نام بانکداری باز است. بانکداری باز این اجازه را می‌دهد تا نرم‌افزارهایی که توسط اشخاص و سازمان‌هایی غیر از بانک و شرکای سنتی آنها تولید شده، بتوانند طی پروتکل ایمن و از پیش تعیین شده با سامانه‌های عملیاتی بانکها، ارتباط و تعامل برقرار کند. مشتریان بانک به کمک این محصول می‌توانند از طریق نرم‌افزارهای داخلی خود، انواع خدمات بانکی را به‌طور خودکار از بانک دریافت کنند. بانکداری باز مزایای قابل‌توجهی برای بانک و مشتری به ارمغان می‌آورد و به دلیل دریافت مستقیم اطلاعات از طریق سامانه جامع بانکداری، مغایرت‌های بانکی حذف می‌شود. سرعت دریافت و پردازش اطلاعات افزایش می‌یابد و در زمان صرفهجویی می‌شود. از دیگر مزایای بانکداری باز می‌توان به حذف خطای انسانی به دلیل عدم نیاز به ورود اطلاعات بانکی به‌صورت دستی، دسترسی به انواع خدمات بانکی در طول شبانه‌روز، امنیت بالاتر و امکان تایید پرداخت توسط افراد صاحب امضا بدون نیاز به حضور فیزیکی و محدودیت زمانی و مکانی اشاره کرد.
– عملیات سیستم پرداخت فوری (RTP) عمدتاً برای پشتیبانی از خرده‌فروشی، تراکنش‌های فردبه‌فرد و پرداخت موبایلی طراحی‌شده است. معماری باز مورد استفاده در این سیستم، امکان ادغام را فراهم آورده است که به‌واسطه آن می‌توان بین سیستم‌های بانک مرکزی، سیستم‌های مدیریت نقدی، سوئیچ کارت و اپراتورهای شبکه تلفن همراه که خدمات پول الکترونیکی را انجام می‌دهند؛ سوئیچ کرد.
– افزایش ضریب نفوذ گوشی‌های هوشمند بین مردم و سهولت نزدیک شدن به مشتری از این طریق پرداختهای موبایلی را به یکی از پراقبالی‌ترین محصولات فناوری مالی تبدیل کرده است. پرداختهای موبایلی حلقه باز مانند سیستم پرداخت اپل پی یا اندروید پی یکی بیش از سایر سیستم‌های پرداخت مانند حلقه بسته و یکپارچه رشد داشته است.
– ظهور شرکت‌های پرداخت الکترونیک همچون PayPal و Venmo این امکان را فراهم می‌آورند که با تشکیل یک حساب کاربری و اتصال حساب‌های بانکی خود به آن، در لحظه بتوانند بدون هیچ‌گونه تشریفات زائد بانکی و هزینه اضافی وجه خود را به هر جای جهان واریز و منتقل کنند.
از دیگر تحولات صنعت پرداخت می‌توان به تراکنش‌های غیرتماسی اشاره کرد. در یک تراکنش غیرتماسی، مشتری وسیله یا موبایل خود را در فاصله‌ای از POS قرار می‌دهد و تراکنش انجام می‌شود.
اینترنت اشیا فناوری جدیدی است که با استفاده از اینترنت، سنسورها، محرک‌ها و تبادل داده‌ای، دستگاه‌های مختلف را از حالت معمولی به هوشمند تبدیل میکند. کاربرد اینترنت اشیا در حوزه پرداخت می‌تواند معطوف به پرداخت از طریق لوازم پوشیدنی باشد. فناوری پرداخت پوشیدنی نظیر ساعت و عینک به‌صورت کاربردی مورداستفاده قرار خواهد گرفت. اینترنت اشیا از ۹/۴ میلیارد دستگاه متصل در اوایل سال ۲۰۱۶ به ۲۵ میلیارد دستگاه در سال ۲۰۲۰ خواهد رسید که حداقل بخشی از این رشد را می‌توان به خدمات مالی نسبت داد. هر ماه ۳۲۸ میلیون شی به اینترنت متصل می‌شوند. تا سال ۲۰۲۲ هر خانه، دارای ۵۰۰ دستگاه هوشمند خواهد بود. تا سال ۲۰۲۵ همه خودروها به اینترنت متصل خواهند شد.
یکی از منابع تامین مالی جدید در ارائه خدمات وام‌دهی، کرودفاندینگ است. کرودفاندینگ روشی برای تامین مالی جمعی است که در پنج سال گذشته به‌طور چشمگیری افزایش داشته است. استفاده از آن مستلزم تعریف یک ایده، پروژه یا علت است. پول جمع‌آوری‌شده برای فعالیت‌های غیرانتفاعی و انتفاعی مورداستفاده قرار می‌گیرد.
با در نظر داشتن همه فناوری‌های ذکر شده است می‌توان گفت در سال ۲۰۲۴ عملا چک براثر مبادلات و سادگی پرداختهای فردبه‌فرد از بین خواهد رفت و گسترش بانکداری روی شبکه‌های اجتماعی به این امر کمک فراوانی خواهد کرد. پرداختهای بلادرنگ در هر دو بخش واقعی و بین‌المللی می‌توانند تا سال ۲۰۲۰ به یک واقعیت تبدیل شوند. چالشی که در پرداخت بین‌الملل وجود دارد این است که همه شرکت‌کنندگان مالی تعهد بالایی برای مقابله با جرایم مالی بدهند.
پیش‌بینی می‌شود که سیستم احراز هویت به شیوه رمزنگاری‌شده و بیومتریک یکی از بزرگ‌ترین تحولات پرداخت در سال‌های آتی باشد. دستگاه‌های خودپردازِ بانکها به فناوری احراز هویت بیومتریک مجهز خواهند شد و تقاضا برای سرمایه‌گذاری در POSها کمتر شده و ابزارهای هوشمند نظیر تلفنهای همراه با تجهیزات احراز هویت بیومتریک جایگزین آنها خواهند شد.
استفاده از فناوری بلاک چین، وعده دیگر در فناوری بانکداری دیجیتال است. بلاک چین نوعی از پایگاه داده است که تعدادی سوابق را دریافت میکند و آنها را در یک بلاک قرار می‌دهد (به‌جای اینکه آنها را به یک برگ کاغذ متصل کند). سپس هر بلاک با استفاده از امضای رمزنگاری‌شده به بلوک بعدی زنجیر می‌شود. این اجازه داده می‌شود که زنجیره‌های بلاک مانند یک دفترچه استفاده شود که می‌تواند توسط هرکسی که دارای مجوز است، تایید شود. در حقیقت، بلاکچین تنها یک پروتکل نیست بلکه یک پایگاه اطلاعاتی غیرمتمرکز و توزیع‌شده است که در آن صورت دارایی و معاملات بر روی شبکهPeer-to-peer همتا به همتا یا به اختصار P2P یک مدل ارتباطی نامتمرکز و گونه‌ای از معماری‌های توزیع شده است که در آن اعمال و بار محاسباتی روی گره‌های مشابهی به نام همتاPeer توزیع می‌شود) ذخیره می‌شود. بلاک چین وعده تغییر جهان را داده است، وعده بزرگ‌تر آن دموکراتیک کردن سیستم مالی جهانی است به این معنی که دسترسی بهتری به سیستم‌های مالی و پرداخت را به ارمغان می‌آورد.
گستره فناوری مالی در افق آینده
به‌طور کلی کسب‌وکارهای فناوری مالی در زیرشاخه‌های بسیاری قابل بررسی است که از آن میان می‌توان به پرداخت پول و ارزهای رمزنگاری شده مانند بیت‌کوین، کسب‌وکارهای فناوری مربوط به بورس و سرمایه‌گذاری، مدیریت مالی شخصی، قرض دادن یا تامین مالی جمعی، انتقال بین‌المللی پول، بانکداری روزانه و بانک‌های بدون شعبه، کسب‌وکارهای فناوری بیمه و کسب‌وکارهای مربوط به قانونگذاری اشاره کرد. فینتک و بانکها مکمل یکدیگر هستند. بانکها متوجه شده‌اند که فناوری یک سرمایه است و باید جدی گرفته شود. برخی از کاربردهای کلی این فناوری عبارتند از:
۱) مبادله ارز خارجی و ارائه خدماتی نظیر وی‌سوآپ: وی‌سوآپ به کاربران خود در کشورهای مختلف اجازه می‌دهد با هم تعامل کرده و ارز خود را با نرخ مشخص محلی، مبادله کنند. حق‌العمل این‌کار بسیار کمتر از صرافی‌ها است. وی‌سوآپ تحت حمایت مسترکارت قرار دارد.
۲) به‌کارگیری دستگاه‌های پوشیدنی برای اجرای خدمات بانکداری نظیر بهره‌گیری از ساعت‌های اپل برای بررسی مانده‌حساب، تاریخچه تراکنش‌ها، یافتن نزدیک‌ترین شعب بانکی و مواردی از این دست.
۳) ارائه خدمات نوین که به حساب‌بانکی کاربر متصل شده و پس از کسر مالیات، به وی اطلاع می‌دهد که به چه میزان قدرت خرید دارد. علاوه بر آن، برخی خدمات، برنامه‌های پس‌اندازی کاربر برای بلندمدت را نیز در نظر داشته و کاربر می‌تواند از طریق شبیه‌سازی، نتیجه تصمیم‌های بلندمدت خود را برای سناریوهای متفاوت ببیند.
۴) فراهم کردن امکان بهره‌برداری از فناوری بلاک چین و واحدهای پول مجازی نظیر بیت‌کوین
یرساخت‌های ضروری در بانکداری مبتنی بر فناوری مالی.
براساس مطالعات انجام شده روی تجربیات زیرساختهای نرم افزاری مختلف بانکی در خدمات دیجیتال، می‌توان مجموعه عوامل زیر را به عنوان مهم‌ترین عوامل مطرح در بانکداری دیجیتال در نظر گرفت:
– فراهم کردن امکان شخصیسازی رابط کاربری متناسب با ترجیحات، خواسته‌ها و نیازهای مشتریان، موجب ارائه مجموعه خدمات مالی-اعتباری مدنظر مشتری در یک نگاه خواهد شد.
– پورتال مشتریان باید حاوی نرم‌افزارهای تحلیلی باشد تا با بررسی نحوه رفتار مشتری، بینشی نسبت به خواسته‌ها و نیازمندی‌های وی به دست آورد.
– لازم است بانکها در فرآیندهای کسب‌وکار خود بازبینی مجددی داشته باشند تا در نهایت، به فرآیندی کارا با بخش‌های اتوماتیک دست یابند و امکان تجربه بی‌وقفه از خدمات را برای مشتریان خود فراهم سازند.
– تکنولوژی‌های مدرن نظیر زیرساختهای (پلتفرم‌های) مبتنی بر هوش مصنوعی (AI) ، با استفاده از قابلیت‌های یادگیری ماشین، بررسی قوانین و مقررات موجود، پردازش فرم مشتریان، جست‌وجو، ارزیابی و امتیازدهی خودکار به مشتریان، امکان ارائه خدمات بهره‌ور را برای مشتریان فراهم می‌سازد. از فناوری AI می‌توان در برنامه‌ریزی پرتفولیو و سبد سرمایه‌گذاری، برنامه‌ریزی ثروت، ارائه روبات‌های پاسخدهی به مشتریان، دستیاران مجازی و مواردی از این دست استفاده کرد. از دیگر تکنولوژی‌هایی که می‌توان در خدمات بانکداری بهره برد می‌توان به بلاکچین، اینترنت اشیا، کلان داده، رابط برنامه‌نویسی کاربردی (APIs) و ارائه خدمات در فضای ابری اشاره کرد.
– بانک‌های مدرن با استفاده از رابط برنامه‌نویسی کاربردی باز، به تجمیع تمام خدمات ضروری، نظیر خدمات پرداخت، دریافت وام و خدمات اجتماعی در قالب سامانه خدمات به ارائه خدمات می‌پردازند. استفاده از میکروسرویس‌ها و رابط برنامه‌نویسی کاربردی به ارائه نسل جدید زیرساختهای بانکی کمک میکند. این زیرساختها (پلتفرم‌ها) امکان جمع‌آوری اطلاعات، ایجاد یکپارچگی بین سیستم‌های همکار و در نهایت ارائه یک سیستم خدمات‌دهی متناسب را فراهم می‌آورند.
کانال‌های تاثیرگذار در بانکداری مبتنی بر فناوری مالی
کارکرد خدمات بانکداری دیجیتال در موارد ذیل خلاصه می‌شود:
کارکردهای مرتبط با نقاط قابل تماس: دستگاه ATM، دستگاهPOS ، اینترنت، موبایل، پیامک/گفتمان، کیوسک، IoT و ابزارهای پوشیدنی و …
کارکردهای بخش امنیت: امنیت فیزیکی، SSO، حقوق، احراز هویت بیومتریک، تامین‌کنندگان کاربران، درگاه‌های معتبر و…
ویژگی‌های زیرساختهای نرم افزاری خارجی: APIها، بازارهای خدماتی، خدمات، اشتراک اطلاعات.
واسط کاربری خارجی: سیستم بانکداری مرکزی، سیستم تجاری‌سازی، خدمات امتیاز اعتباری، درگاه‌های پرداخت، مدیریت ارتباط با مشتری، سامانه خدمت ارائه خدمات به مشتریان، مدیریت فرآیندهای کسب‌وکار، بلاکچین، برنامه‌های کاربردی در بستر وب، سیستم انباره داده و …
ماژول‌های مدیریت داده: داده‌های مربوط به حساب کاربری، داده‌های مربوط به پرداخت‌ها، داده‌های مربوط به مشتری، مخزن مرکزی و …
ماژول مدیریت محتوا: مستندات، محتوای وب، دسته‌بندی‌ها، Metadata و…
ماژول مدیریت خدمات بانکی مرکزی: کارت‌ها، سپرده‌ها، حساب‌های کاربران، ثبت‌نام، بازخورد، خدمات مشتریان، صورت حساب‌های مالی، وام، خدمات خاص
ماژول هوش تجاری و گزارش‌دهی: گزارش از بخش‌های مختلف مالی بانک، گزارش انطباق‌ها، کارکردهای ماژول سرمایه‌گذاری، کارکردهای ماژول پرداخت، کیف پول دیجیتال، درگاه‌های پرداخت، انتقال منابع مالی، پردازش الکترونیکی پول و …
کارکردهای ماژول تعاملات و روابط اجتماعی
کارکردهای ماژول بصری‌سازی
الگوی استفاده از فناوری مالی در ایران
در ایران با مطرح شدن عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی و ورود رقبای خارجی به بازارهای مالی و با در نظر داشتن اصل ۴۴، بانک‌های ایرانی نیز نیازمند توسعه خدمات خود در راستای تغییرات تکنولوژی هستند. بانکها به عنوان نهادهای مالی خدمات‌محور، در فرآیند توسعه پایدار نقش اساسی ایفا میکنند. نظام بانکی کارآمد و پیشرفته در حوزه بانکداری امری اجتناب‌ناپذیر است و بانکداری مبتنی بر فناوری اطلاعات، محور اصلی خلق ارزش در سیستم بانکداری محسوب می‌شود. تاثیر این فناوری به گونه‌ای است که علاوه بر شکل‌گیری نظام بانکی بر محور فناوری اطلاعات، یکی از پیشران‌های اصلی در بانکداری نوین، گسترش فناوری‌های مالی است. بانکداری ایران به برکت این حضور و نقش‌آفرینی فعال، همسو با روندهای جهانی گام برداشته است. بر این اساس عوامل موثر در اصلاح ساختار فناوری مالی در نظام بانکی کشور به شرح ذیل است:
بررسی‌ها نشان می‌دهد:
– شخصیسازی خدمات و اطلاعات: با توجه به نتایج تمامی میانگینهای شاخص «شخصیسازی اطلاعات و خدمات» بیشتر از میانگین فرضی جامعه است. بر اساس آماره t محاسباتی با درجه آزادی ۳۸۴ تفاوت بین دو میانگین در سطح ۰۱/۰ و با سطح اطمینان ۹۹/۰ معنادار شده است.
– پایداری خدمات: با توجه به نتایج به دست آمده، مشخص گردید تمامی میانگینهای نشانگرهای مربوط به شاخص «پایداری خدمات» بیشتر از میانگین فرضی جامعه به دست آمده و بر اساس t به‌دست‌آمده در درجه آزادی ۳۸۴ تفاوت بین دو میانگین در سطح ۰۱/۰ و با سطح اطمینان ۹۹/۰ معنادار است.
– امنیت و احراز هویت: تمامی میانگین نشانگرهای مربوط به شاخص «امنیت و احراز هویت» بیشتر از میانگین فرضی جامعه است. بر اساس t محاسباتی در درجه آزادی ۳۸۴ تفاوت بین دو میانگین در سطح ۰۱/۰ و با سطح اطمینان ۹۹/۰ معنادار شده است. به عبارتی امنیت و احراز هویت طبق نظر پاسخگویان باید بیشتر از حد متوسط قرار داشته باشد.
– سهولت خدمات دسترسی: تمامی میانگینهای نشانگرهای مربوط به شاخص «سهولت خدمات دسترسی» بیشتر از میانگین فرضی جامعه به دست آمده و بر اساس t به‌دست‌آمده در درجه آزادی ۳۸۴ تفاوت بین دو میانگین در سطح ۰۱/۰ و با سطح اطمینان ۹۹/۰ معنادار شده است. به تعبیری، سهولت خدمات دسترسی طبق نظر پاسخگویان باید بیشتر از حد متوسط قرار داشته باشد.
– نتایج مستخرج از شاخص سهولت دسترسی به خدمات نشان می‌دهد، با افزایش سطح ترافیک شهری و نیاز مبرم به صرفهجویی در زمان، هزینهها و سرعت انجام کارها لازم است سهولت در جست‌وجوی خدمات، سهولت در ارزیابی بین گزینه‌های مختلف خدمات بانکی ارائه‌شده به مشتریان و امکان تصمیم‌گیری بین آنها، سهولت رساندن اطلاعات قابل فهم به مشتری با ابزارهای مختلف، شفافیت دستورالعمل‌های کاری و کاهش بوروکراسی در ارائه خدمات، استفاده از آیکون‌ها و نمادهای مختلف برای هر نوع از تراکنش، سهولت دسترسی به مراکز تماس (۲۴*۷)، پاسخگویی سریع به خدمات مورد انتظار مشتری از سمت مشتری در وب‌سایت یا سایر پلتفرم‌های ارتباطی، سهولت دسترسی به خدمات بانکی از طریق موبایل، از دلایل دسترسی آسان و راحت به سیستم بانکی است.
– نوآوری خدمات: تمامی میانگینهای مربوط به شاخص «نوآوری خدمات» بیشتر از میانگین فرضی جامعه (۳) به دست آمد. بر اساس محاسبات در درجه آزادی ۳۸۴ تفاوت بین دو میانگین در سطح ۰۱/۰ و با سطح اطمینان ۹۹/۰ معنادار است. به عبارتی نوآوری طبق نظر پاسخگویان باید بیشتر از حد متوسط باشد. نتایج حاصل از تحلیل شاخص نوآوری در خدمات نشان می‌دهد که بانکداری دیجیتال برای پویایی خود و رقابت با سایر بانکها باید همواره زیرساختها و تکنولوژیها و همچنین خدمات خود را به روز نگه دارد.
نتیجه‌گیری
در این مقاله کیفیت خدمات بانکداری نوین تابعی از شخصیسازی خدمات و اطلاعات، پایداری، سهولت دسترسی به خدمات، امنیت و احراز هویت و نوآوری خدمات مالی و بانکی است. در نمونه‌ای متشکل از ۳۸۵ متخصص و صاحب نظر با روش ترکیبی کیفی و کمی نقش امنیت خدمات بر اساس ضرایب استاندارد ۷۰۵/۰، سهولت خدمات ۸۶/۰، نوآوری خدمات ۷۸۲/۰، پایداری خدمات ۶۶۸/۰ و شخصیسازی خدمات ۷۹۶/۰ برآورد شده است. در ضرایب استاندارد سهولت خدمات و شخصیسازی خدمات و نوآوری خدمات بیشترین کمیت و تاثیرگذاری را داشته‌اند.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژه
لینک کوتاه :