دستاورد کاغذی

 به گزارش جهان صنعت نیوز: فرهاد دژپسند در حاشیه جلسه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی گفته است: در ۱۰ ماهه امسال معادل ۵۰۰ هزار میلیارد تومان از بازار سرمایه تامین مالی شده است. عدم ارائه جزئیات از سوی وزیر اقتصاد  برداشت‌های متفاوتی را ایجاد کرده است. برخی عنوان می‌کنند در حالی که پیش از این برآورد می‌شد دولت دست کم تا پایان نیمه نخست سال و عرضه دومین صندوق خود توانسته باشد اندکی بیش از ۳۰ هزار میلیارد تومان (بدون احتساب اوراق) از بازار سرمایه کسب درآمد کند، چگونه از رقم ۵۰۰ هزار میلیارد تومان سخن به میان آمده است؟ اما طیف دیگری اظهار می‌کنند از آنجا که فاصله رقم اعلامی وزیر اقتصاد با میزان تخمینی درآمدهای دولت فاصله زیادی دارد این فرض محکم‌تر به نظر می‌رسد که منظور دژپسند از تامین مالی از بازار سرمایه میزان جذب نقدینگی و سرمایه‌ها در بازار سرمایه بوده است نه تامین مالی دولت از طریق بازار که بدین ترتیب افزایش سرمایه‌ها از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها را نیز دربر می‌گیرد. در این صورت باید توجه داشت اگرچه این رقم بسیار چشمگیر و کلان ارزیابی می‌شود اما در صورتی که قرار باشد افزایش سرمایه شرکت‌ها از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها نیز در این آمار جای گیرد، با توجه به تورم فزاینده سال جاری نمی‌توان رقم اعلامی از سوی وزیر اقتصاد را دستاورد بزرگ دولت نامید بلکه به عنوان دستاورد شوم تورم قلمداد می‌شود. بدین ترتیب با توجه به آخرین رقم نقدینگی اعلامی از سوی بانک مرکزی که دو هزار و ۶۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود، بازار سرمایه توانسته معادل ۲۰ درصد از این نقدینگی را طی ۱۰ ماه جذب کند.

وزیر امور اقتصادی و دارایی با بیان اینکه برنامه‌ریزی کرده بودیم تا تامین مالی امسال ۱۰۰۰ هزار میلیارد تومان از مجموع بازار پول و سرمایه باشد، گفته است: «در ۱۰ ماهه امسال ۵۰ درصد این مبلغ معادل ۵۰۰ هزار میلیارد تومان از بازار سرمایه تامین مالی شد. این در حالی است که سال گذشته ۲۶۴ هزار میلیارد تومان از بازار سرمایه تامین مالی کردیم. برنامه‌ریزی ما این است که سال آینده ۱۴۰۰ هزار میلیارد تومان از این دو بازار (بازار پول و سرمایه) و سرمایه‌گذاری خارجی تامین مالی داشته باشیم.» دولت از ابتدای سال جاری تاکنون اقدام به عرضه سهام خود در برخی شرکت‌های پالایشی و بیمه‌ای و برخی بانک‌ها در قالب صندوق‌های قابل معامله کرده است.

عباس معمارنژاد معاون امور بیمه و بانک وزارت امور اقتصادی و دارایی اعلام کرده بود با فروش واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری مالی یکم در مرحله اول، ۸/۵ هزار میلیارد تومان پول از مردم جمع‌آوری شده که مستقیما به خزانه دولت واریز شد. در همین حال درآمد دولت از صندوق دوم خود با ارزش تخمینی ۶۰ هزار میلیارد تومانی در زمان عرضه، حدود ۱۳ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. در همین حال دولت طی چند هفته عرضه اوراق در بازار سرمایه توانسته درآمد مناسبی نیز از این طریق کسب کند. انتشار عملکرد هشت ماهه اجرای بودجه سال ۱۳۹۹ توسط دیوان محاسبات هم نشان می‌دهد درآمد مالیاتی دولت از‌ محل نقل و انتقال سهام تا پایان آبان ۹۹ نسبت به دوره مشابه سال گذشته با رشد کم‌سابقه ۷۷۹ درصدی مواجه بوده و به ۱۱ هزار میلیارد تومان رسیده است. در این میان شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و شرکت مدیریت و فناوری بورس نیز از طریق کارمزد درآمد کسب کرده‌اند. در این میان دژپسند نیز در آذرماه سال جاری در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرده بود طی شش ماهه نخست امسال ۳۲۰ هزار میلیارد تومان از طریق بازار سرمایه تامین مالی انجام شده که این میزان شامل اوراق نیز می‌شد.

این در حالی است که به گفته وزیر اقتصاد تامین مالی از این بازار در سال گذشته ۲۶۴ میلیارد تومان بوده است. اگرچه نوع تامین مالی در این پروسه تنها شامل درآمدهای دولت نبوده و میزان جذب سرمایه‌ها در بازار سرمایه را نشان می‌دهد اما ناظران اقتصادی بر این باورند که دولت توانسته بیشترین سود را  در سال جاری از طریق بازار سرمایه نصیب خود کند. این در حالی است که سهامداران طرف بازنده این بازی بوده‌اند. از همین رو پیش‌بینی می‌شود هدف‌گذاری دولت برای تحقق درآمد ۹۵ هزار میلیارد تومانی در سال ۱۴۰۰ (در صورت تصویب) بیش از اندازه خوش‌بینانه باشد زیرا یک طرف معامله در سال جاری یعنی سهامداران خرد، به طرف دیگر بی‌اعتماد شده و وارد یک بازی باخته دیگر نخواهند شد.  در همین حال افزایش بدبینی‌ها به رفتار دولت در بازار سرمایه این گمانه را نیز تقویت می‌کند که دولت توانسته است بخش زیادی از درآمدهای خود در سال جاری را از طریق نوسانگیری در بازار سرمایه کسب کند؛ ظنی که با توجه به رفتار حقوقی‌ها که عمدتا وابستگان شرکت‌های دولتی هستند، بیش از پیش به واقعیت نزدیک می‌شود.

نقش پررنگ افزایش سرمایه‌ها در آمار وزیر

علیرضا کدیور- تحلیلگر بازار سرمایه- در ارزیابی اظهارات وزیر اقتصاد، به «جهان صنعت» می‌گوید: «رقم ۵۰۰ هزار میلیارد تومان برای من نیز تعجب‌برانگیز بود، اما این نکته که آیا دولت تامین مالی انجام داده یا آنکه از طریق بازار سرمایه تامین مالی صورت گرفته است بسیار حائز اهمیت است.» وی می‌افزاید: «اگر منظور وزیر اقتصاد را این گونه در نظر بگیریم که در بازار سرمایه ۵۰۰ هزار میلیارد تومان تامین مالی انجام شده است، این رقم شامل تامین مالی از محل اوراق، فروش سهام و یونیت‌های پالایشی و دارایکم و نیز تمامی افزایش سرمایه‌هایی خواهد بود که در بازار سرمایه اتفاق افتاده است.»

کدیور ادامه می‌دهد: «این افزایش سرمایه‌ها نیز می‌تواند از هر روشی صورت گرفته باشد؛ آورده، مطالبات، سود انباشته، تجدید ارزیابی و…» او تصریح می‌کند: «در سال جاری بسیاری از شرکت‌ها از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها افزایش سرمایه دادند که ارقام بسیار بزرگی هم بودند. مثلا خودروسازان، سیمانی‌ها و هلدینگ‌ها افزایش سرمایه‌های کلانی را از این طریق ثبت کردند.» این کارشناس بازار سرمایه می‌افزاید: «به نظر من بخشی از این رقم اعلامی از سوی وزیر اقتصاد شامل همین افزایش سرمایه‌هاست که البته بخش قابل توجهی از این ۵۰۰ هزار میلیارد تومان را هم تشکیل می‌دهند.»

او تصریح می‌کند: «این اقدام نیز در واقع نوعی تامین مالی است اما تامین مالی مبتنی بر سهام نه تامین مالی مبتنی بر بدهی و این افزایش سرمایه‌ها هم در داخل همین حوزه وجود دارد.» این کارشناس بازار سرمایه در ادامه اظهار می‌کند: «بدین‌ترتیب وزیر اقتصاد اعلام کرده که بازار سرمایه توانسته چنین ظرفیتی را برای جذب سرمایه ایجاد کند.» کدیور تاکید می‌کند: «این رقم تنها شامل درآمدهای دولت نیست و حتی به اوراق بدهی و فروش سهام هم محدود نمی‌شود و بحث افزایش سرمایه را هم در خود جای می‌دهد.» این کارشناس بازار سرمایه اضافه می‌کند: «بدین ترتیب دولت عنوان می‌کند با توجه به ساختار بازار سرمایه این فرصت را ایجاد کرده که شرکت‌ها بتوانند از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها افزایش سرمایه دهند که این هم به نوعی تامین مالی است.»