شتابزدگی و سیاست‌زدگی در مجلس
محمود صادقی * عملکرد مجلس در دو روز گذشته و در پی اعتراضاتی که به تفاهم ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داشتند، مورد توجه قرار گرفته است. دلیلش نیز جایگاه خاص و ویژه مجلس در نظام حکمرانی است. متاسفانه دو امر قانونگذاری و نظارت که در حیطه اختیارات مجلس است در طول زمان تحت‌الشعاع اعمال نظر نهادهای موازی قرار گرفته و اعمال نظارت سخت‌گیرانه استصوابی نیز سبب شده افراد ذی‌صلاح کمتر شانس حضور در مجلس را داشته باشند.
با این نواقص و در نتیجه مشارکت حداقلی در انتخابات پیشین، مجلسی با بدنه کارشناسی ضعیف و گرایش سیاسی یکسویه شکل گرفت که عملکرد آن در ماه‌های اخیر حاکی از وجود یک حس شتابزدگی گسترده است، چنان‌که به نظر می‌رسد نمایندگان مجلس بیش از انجام وظایف نمایندگی خود به دنبال یکدست‌سازی حاکمیت و اجرای عجولانه نمایشی در راستای وعده‌های انتخاباتی خود باشند، اگرچه در تحقق شعارها و وعده‌های خود از جمله شفافیت که بارها مجلس قبلی را به بهانه آن تخریب کرده بودند نیز تاکنون ناکام بوده‌اند.
شاهد آنکه این مجلس چند طرح انتخاباتی را پیگیری می‌کند که وجه اشتراک همه آنها محدود کردن حق انتخاب مردم است. جالب آنکه در این طرح‌ها بعضا کاهش اختیارات مجلس نیز مطرح شده است مثلا در طرح مربوط به انتخابات شوراها که نظارت بر آن تماما در اختیار مجلس است، پیشنهاد شده که سایر نهادها نیز مداخله کنند!
ضمن اینکه در برخی از طرح‌های دیگر مثل همین قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها جنبه اجرایی بیش از جنبه تقنینی طرح است در حالی که این امر در شأن قانون و نهاد قانونگذار نیست که به امور اجرایی مشغول شود.
عملکرد مجلس همچنین در مواردی مثل تفاهم بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چنان بوده که به ناظران بین‌المللی پیام ناهماهنگی و چندصدایی در حاکمیت برسد و از این رو نیز رهبری در سخنان اخیر خود در این زمینه هشدار دادند.
مجلس یازدهم همچنین بیشترین تلاش‌ها را برای تخریب دولت کرده و با استفاده از الفاظ توهین‌آمیز و اظهارات کم‌سابقه شبیه رفتاری که با آقای ظریف شد یا سخنانی که درباره رییس جمهور گفته شد، در پی تخریب دولت است. همین رویه نیز موجب شده تاکنون حداقل دوبار از سوی رهبری اخطار بگیرد.
اکنون اما با توجه به اینکه بعد از تغییر دولت در آمریکا، نگرانی‌هایی از بابت رفع تحریم، احیای برجام و حل مشکلات اقتصادی مردم در این دولت برایشان ایجاد شده و برخی از معادلات انتخاباتی از قبل طراحی شده آنان به هم ریخته است، دست به هر اقدامی می‌زنند تا مساله رفع تحریم به تاخیر بیفتد. طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها که اکنون قانون شده است نیز خود برخلاف نامش عملا موجب افزودن گره‌ها در این زمینه است.
پالسی که این رویه نمایندگان مجلس به بیرون می‌دهد، تلاش برای کاهش شفافیت و مخفی‌کاری و نقض تعهدات بین‌المللی از سوی ایران است که از قضا با تبلیغات رژیم صهیونیستی علیه ایران مبنی بر تلاش ما برای دستیابی به سلاح هسته‌ای همخوانی دارد و به آن شائبه‌ها دامن می‌زند و گزک به دست دشمنان منطقه‌ای ما می‌دهد. به هر ترتیب طرح مجلس تبدیل به قانون و در راستای رفتارهای بی‌سابقه و عجیب این مجلس با یک ضمانت اجرایی کیفری نیز همراه شده است. بنابراین دولت به خاطر مصالح نظام و در چارچوب مصوبات شورای عالی امنیت ملی برای اجرای آن تلاش می‌کند. در این راستا به موجب فرمولی که طی رایزنی با مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مورد تفاهم دو طرف قرار گرفت، ایران نظارت‌های فراپادمانی را متوقف می‌کند اما ضبط فیلم به شرط حفظ آن نزد ایران را تا سه ماه آینده ادامه خواهد داد؛ فرمولی بینابین که کمک می‌کند دولت ضمن اجرای قانون داخلی، متهم به نقض تعهدات بین‌المللی خود نشود.
نکته قابل تامل دیگر در ارزیابی عملکرد مجلس خاصه در روزهای اخیر نقشی است که انتظار می‌رفت رییس مجلس ایفا کند و نکرد. به نظر می‌رسد نحوه مدیریت فعلی در مجلس در سطح این جایگاه نیست و این امر با توجه به اینکه رییس فعلی در سطوح عالی نظام سابقه اجرایی چندانی ندارد و پیش‌تر متصدی امور عملیاتی در شهرداری و… بوده است، چندان عجیب نیست.
مشخصا در قضیه اخیر انتظار می‌رفت رییس مجلس که عضو نهادهای عالی مثل شورای‌عالی امنیت ملی، مجمع تشخیص مصلحت نظام و قاعدتا مطلع از مسائل پشت پرده است، اجازه جنجال‌آفرینی را به نمایندگان مجلس نداده و مساله را به شکل بهتری مدیریت کند اما این ضعف در مدیریت مجلس به قدری مشهود است که حتی رییس سازمان برنامه و بودجه نیز در جریان دفاع از بودجه ناگزیر به این نکته اشاره کرد.
یکی دیگر از اقدامات غیرمسوولانه و عجیب مجلس که در واکنش به تفاهم دولت و آژانس انجام شد، خارج کردن بررسی بودجه از دستور کار مجلس بود که بسیار بی‌سابقه و نوعی گروکشی است.
در نهایت دیدیم که بیانات مدبرانه رهبری و تاکید ایشان بر پرهیز از دوصدایی در حاکمیت و تایید ضمنی تفاهم بین ایران و آژانس، مجلسی‌ها را متوجه نادرست بودن اقدامات خود کرد و باعث کاهش و بازگشت لایحه بودجه را به دستور کار آن شد.
طبیعتا این مسائل تا حد زیادی ناشی از بی‌تجربگی نمایندگان و رییس مجلس فعلی است اما آقایان باید متوجه باشند که اصرار بر این‌گونه اقدامات نمایشی و عجولانه که شاید سودای فتح پاستور در آن موثر باشد، به جایگاه مجلس آسیب خواهد زد و شأن این نهاد انتخابی و مهم را که باید در راس امور باشد بیش از پیش تنزل می‌دهد.
* دبیرکل انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها
اخبار برگزیدهیادداشت
لینک کوتاه :