نرمش دوجانبه

علی بیگدلی * وزیر خارجه ایرلند دیروز به تهران آمده و با مقامات ایران از جمله رییس‌جمهور و وزیر خارجه مذاکره کرد. این سفر اگرچه ناگهانی بود اما اهمیت دیپلماتیک بالایی هم ندارد. قاعدتا او حامل پیام‌هایی از طرف اتحادیه اروپا برای ایران بوده و شاید از این طرف هم پیام‌هایی را برای طرف اروپایی ببرد.

آنچه اکنون در جریان پرونده هسته‌ای ایران حائزاهمیت است، این است که گویا دو طرف از خود نرمش‌هایی نشان داده‌اند. بر اساس گزارش‌هایی که برخی خبرگزاری‌های خارجی می‌دهند ایران در پی اقدام اخیر اروپا مبنی بر صرف‌نظر از صدور قطعنامه در شورای حکام که حتی ممکن بود ما را تا شورای امنیت ببرد، موضع خود را در قبال غرب نرم‌تر کرده است. این نشان می‌دهد که نوعی دیپلماسی پنهانی- با واسطه یا بی‌واسطه- در جریان است. ایرلند نیز اگرچه عضویتی در برجام ندارد اما به عنوان یک کشور بی‌طرف مایل است نقش‌آفرینی و به حل مسائل موجود کمک کند. این هدف با توجه به نرم‌تر شدن رویکرد هر دو طرف بیش از گذشته قابل تحقق است.

به هر حال هر دو طرف ایرانی و آمریکا اکنون به این نتیجه رسیده‌اند که با ایستادگی بر سر موضع صفر خود، کاری از پیش نمی‌رود. آمریکا دریافته که بدون همراهی و همکاری ایران نمی‌تواند به اهداف منطقه‌ای خود برسد و ایران نیز می‌داند که با این فشار اقتصادی و مشکلات معیشتی که مردم را عاصی کرده و به ستوه آورده است، به خصوص در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری قادر به ادامه راه نیست بنابراین هر دو طرف به این نتیجه رسیده‌اند که باید از طریق دیپلماسی و تفاهم کار را پیش ببرند. البته هنوز نمی‌دانیم طرحی که آقای وزیر امور خارجه قرار است ارائه کند، چیست اما قطعا در همین چارچوب و با در نظر داشتن همین ملاحظات است.

شاید اظهارات دیروز آقای روحانی و تاکید او بر اینکه اجرای برجام منوط به لغو کامل تحریم‌هاست خیلی نشان از نرمش به خرج دادن نداشته باشد اما به اعتقاد من این حرف‌ها بیشتر به خاطر آرام کردن افکار عمومی در داخل است. به هر حال وقتی قبلا می‌گفتند آمریکا باید از ما عذرخواهی کند و خسارت هم بدهد و چند روز قبل گفتند ما دریافت غرامت را به بعد موکول می‌کنیم، باید به انتظارات بالا رفته جامعه نیز به نحوی پاسخ دهند بنابراین به نظر من این سخنان آقای روحانی بیشتر مصرف داخلی دارد.

این نکته را نیز باید در نظر داشت که وقتی می‌گوییم طرف آمریکایی و غربی نیز نرمش به خرج خواهند داد به این معنا نیست که یکباره و یکجا همه تحریم‌ها لغو می‌شود بلکه مقصود اقداماتی است که هم‌اینک انجام شده و انتظار می‌رود ادامه پیدا کند. به هر حال اکنون بر اساس تفاهمات صورت‌گرفته بخشی از مطالبات ما از کره‌جنوبی به صورت واکسن وارد کشور می‌شود. حرف‌هایی مبنی بر اینکه انگلیس نیز چنین کرده و بخشی از پول‌های ما را پرداخت کند، مطرح است. منظور از نرمش نشان دادن طرف غربی انجام چنین کارهایی است.

تحلیلگر مسائل بین‌الملل