تزارها و قطع دست ایران از بازار گاز اروپا
به گزارش جهان صنعت نیوز: روسیه و ایران به عنوان کشورهایی با بالاترین ذخایر گازی در جهان، بازارهای مشترک و غیرمشترکی برای صادرات گاز طبیعی خود دارند.مهم‌ترین بازار گاز مشترک، اروپا و به ویژه بازار بزرگ ترکیه است که در حال حاضر هر دو کشور در آن حضور دارند.البته به نظر می‌رسد با توجه به راهبرد‌های روسیه برای تجارت گاز ایران دیگر نباید به بازار گاز اروپا فکر کند.
بازار صادرات گاز روسیه به دو بازار غربی (اروپا) و شرقی (کشورهای شرق آسیا به ویژه چین) تقسیم می‌شود. شرکت گازپروم بزرگترین شرکت حوزه گاز در روسیه است که دوسوم تولید، هفتاد درصد ذخایر و تقریبا تمام صادرات گاز روسیه را در انحصار خود دارد. در بازار غربی، روسیه با کمک سه مسیر مرکزی، شمالی و جنوبی سالانه بیش از ۲۰۰ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی را به اروپا صادر می‌کند. در مسیر مرکزی خط لوله برادری و یامال-اروپا از طریق مرز خاکی اوکراین و بلاروس، گاز روسیه را به اروپا می‌رساند و در مسیر شمالی خط لوله نورداستریم از طریق دریای بالتیک گاز روسیه را مستقیما به آلمان که هاب گازی اروپاست، متصل می‌کند. مسیر جنوبی نیز از طریق دریای سیاه و ترکیه، گاز روسیه را به اروپای شرقی متصل می‌کند.
در این راستا موسسه مطالعات انرژی آمریکایی در تحلیلی از اوضاع انرژی در اتحادیه اروپا نوشته که روسیه تا سال ۲۰۴۰ اصلی‌ترین منبع تامین‌کننده گاز اتحادیه اروپا خواهد ماند.
انتظار می‌رود سهم بازار روسیه در اروپا بالاتر از ۳۰ درصد باقی بماند و تا سال ۲۰۴۰ به حدود ۴۰ درصد برسد، زیرا تولید و تهیه گاز اروپا از نروژ کاهش می‌یابد و انتظار می‌رود سهم بازار جهانی LNG در ترکیب انرژی اروپا در سال ۲۰۴۰ افزایش یافته و تا حدودی کاهش تولیدات داخلی اتحادیه را جبران کند، اما همچنان سهم روسیه در بازار اتحادیه دست‌نخورده باقی خواهد ماند. عرضه گاز خط لوله روسیه به شمال غربی، مرکزی و شرقی اروپا و ایتالیا از حدود ۱۹۰ میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۲۰ به حدود ۲۵۰ میلیارد متر معکب تا سال ۲۰۴۰ افزایش خواهد یافت.
اتحادیه اروپا در تلاش برای کاهش وابستگی به گاز روسیه از طریق حمایت از منابع جدید- مانند جمهوری آذربایجان و از طریق زیرساخت‌های جدید واردات LNG است. با این حال گاز روسیه با توجه به پایه تولید کم‌هزینه و قابلیت اطمینان بلندمدت خود همچنان برای خریداران اروپایی رقابتی باقی می‌ماند.
نروژ به عنوان یک منبع عرضه گاز به اروپا، به تدریج در حال کاهش سهم خود در بازار اروپا است و به نظر می‌رسد تا سال ۲۰۵۰ از سهم حدود ۱۱۰ میلیارد مترمکعب فعلی به کمتر از ۱۰۰ میلیارد متر معکب برسد و سپس با سرعت بیشتری به کاهش سهم خود ادامه داده و به تنها ۶۰ میلیون مترمکعب تا سال ۲۰۴۰ بسنده خواهد کرد. در مقابل سهم ال‌ان‌جی (آمریکایی) در سبد بازار انرژی اروپا تا سال ۲۰۲۵ به ۹۰ میلیارد متر معکب خواهد رسید و تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۱۳۰ میلیون مترمکعب افزایش خواهد یافت و تا سال ۲۰۴۰ با اندکی کاهش ادامه خواهد داد.
محور چین
نقش چین در بازار انرژی جهان خواه‌ناخواه بر بازار انرژی اتحادیه اروپا هم تاثیر خواهد گذاشت. روسیه در کنار تامین گاز اتحادیه اروپا همواره نگاهی هم به چین داشته است. از همین رو انتظار می‌رود تولید گاز روسیه با نگاه به چین رشد قابل توجهی داشته باشد، چرا که مسکو نیز به طور فزاینده‌ای صادرات به چین را هدف قرار خواهد داد و بر تقویت زیرساخت‌ها و افزایش ظرفیت صادرات ال‌ان‌جی خود متمرکز خواهد شد. این موسسه تحلیل انرژی آمریکایی پیش‌بینی می‌کند که مجموع تولید گاز روسیه از حدود ۶۵۰ میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۲۰ به بیش از ۷۵۰ میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۲۵ افزایش یافته و تا سال ۲۰۴۰ به رقم ۸۱۰ میلیارد مترمکعب برسد. بر اساس پیش‌بینی این موسسه به طور کلی صادرات گاز روسیه رشد قابل توجهی خواهد داشت و از ۲۴۰ میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۲۰ به حدود ۳۹۰ میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۴۰ خواهد رسید. به این رقم باید صادرات ۶۵ میلیارد مترمکعبی ال‌ان‌جی را هم تا سال ۲۰۴۰ اضافه کرد.
گازپروم صادرات گاز به چین را از طریق خط لوله سیبری در دسامبر ۲۰۱۹ آغاز کرد و قصد دارد در سال‌های آینده به ظرفیت ۳۸ میلیارد مترمکعب دست یابد. چین به عنوان یک بازار رو به رشد برای گاز روسیه، به ویژه در برابر بازار سنتی اتحادیه اروپا قرار دارد. بی‌میلی در اروپا برای افزایش وابستگی به گاز روسیه و احتمال انتقال تقاضا از انرژی فسیلی به انرژی‌های نو انگیزه قوی برای روسیه برای تنوع بخشیدن به سبد صادراتی خود فراهم می‌کند. گفته می‌شود خط لوله سیبری۲ از طریق مغولستان با ظرفیت برنامه‌ریزی‌شده ۵۰ میلیارد مترمکعب منطقه یامال که در حال حاضر به صادرات گاز به اروپا اختصاص دارد، با تقاضای رو به رشد چین به این کشور وصل خواهد شد و می‌تواند در نیمه دوم همین دهه وارد خط صادرات شود. خط لوله سیبری ۲ اروپا را در رقابت مستقیم با چین برای گاز قرار خواهد داد. مجموع ذخایر تخمینی گاز شبه‌جزیره یامال در حدود ۵/۲۶ تریلیون مترمکعب تخمین زده می‌شود و گازپروم به تنهایی انتظار دارد که در نهایت ۳۶۰ میلیارد مترمکعب را به خارج از منطقه صادر کند. این پایگاه تولید به کریدور نورداستریم به اروپا نزدیک‌تر است.
عدم قطعیت تقاضای اروپا
در حالی که انتظار می‌رود روسیه به تسلط خود بر بازار اروپا ادامه دهد، چشم‌انداز تقاضای گاز اروپا به طور کلی همچنان نامشخص است. موسسه تحلیل انرژی آمریکایی پیش‌بینی می‌کند که تقاضا برای گاز در بازارهای شمال غربی اروپا تا سال ۲۰۴۰ به ۵۰ میلیارد مترمکعب کاهش خواهد یافت. جای این کاهش مصرف گاز را تولید انرژی‌های تجدیدپذیر پر خواهند کرد.
بزرگترین افت در تقاضای گاز مصرفی مسکونی اتفاق خواهد افتاد، در حالی که انتظار می‌رود مصرف گاز در بخش صنعتی به دلیل چالش‌هایی در برق‌رسانی شاهد افت کوچکتری باشد. گفته می‌شود هیدروژن از جمله هیدروژن آبی تولیدشده از گاز طبیعی همچنین می‌تواند بخش‌های جدیدی را به روی تقاضای گاز، از جمله تولید فولاد باز کند. پیش‌بینی این موسسه آمریکایی می‌گوید که منابع جایگزین حداکثر موجب کاهش تقاضای ده درصدی در بازار گاز اتحادیه تا سال ۲۰۴۰ خواهد شد و از این رو بخش عمده تقاضای اتحادیه اروپا از گاز روسیه دست نخورده باقی خواهد ماند.
روسیه با صادرات ۱۹۰ میلیارد مترمعکبی گاز به اتحادیه اروپا سهم ۳۰ درصدی از بازار گاز اتحادیه اروپا را در اختیار دارد. با این محاسبه مصرف کل گاز اتحادیه اروپا حدود ۶۰۰ میلیارد مترمکعب در سال است.
کرواسی سالانه کمی بیشتر از سه میلیارد مترمکعب گاز مصرف می‌کند. حدود ۶۰ درصد از این گاز مصرفی را در داخل تولید کرده و مابقی را وارد می‌کند.
پایین – زاویه
پاکسازی اشباع نفتی دوران پاندمی
اشباع کم‌‌سابقه ذخایر نفت که در اوج شیوع ویروس کرونا به وجود آمده بود و بازار را به مرز فروپاشی کشانده بود، تقریبا از بین رفته و از احیای قیمت نفت پشتیبانی کرده است.
جدیدترین گزارش آژانس بین‌المللی پول نشان می‌دهد تنها یک‌پنجم از مازاد ذخایری که سال گذشته در پی فروپاشی تقاضا در ذخایر نفت اقتصادهای توسعه‌یافته به وجود آمده بود تا فوریه باقی مانده است. از آن زمان مازاد باقی‌مانده با کاهش ذخایر شناور که در دریاها نگهداری می‌شدند و کاهش ذخایر در یک پایانه نفتی کلیدی در آفریقای جنوبی ناپدید شده است.
روند توازن دوباره بازار نفت در شرایطی روی می‌دهد که اوپک و متحدانش میزان قابل توجهی از تولیدشان را محدود نگه داشته‌اند و احیای اقتصادی امیدبخش، تقاضای جهانی برای سوخت را بهبود بخشیده است. این امر از قیمت‌های نفت در حدود ۶۷ دلار در هر بشکه پشتیبانی کرده که اتفاق خوبی برای تولیدکنندگان بوده اما مایه نگرانی فزاینده خودروسواران و کشورهای مصرف‌کننده بزرگ نفت نسبت به تورم شده است.
اد مورس، مدیر تحقیقات کالا در گروه مالی سیتی در این‌باره گفت: سطح ذخایر نفت تجاری در کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری اقتصادی به پایین میانگین پنج ساله بازگشته است. آنچه از مازاد ذخایر مانده، تقریبا در چین متمرکز شده که در حال ایجاد یک ذخایر نفتی دائمی است.
به گفته مشاوران شرکت‌ای اچ اس مارکیت، این فرآیند هنوز کامل نشده است. به نظر می‌رسد مازاد ذخایر قابل توجهی در سواحل استان شاندونگ چین مانده است. با این حال این مازاد ذخایر ممکن است برای تامین خوراک پالایشگاه‌های جدید در این منطقه جمع شده‌اند.
حذف باقی‌مانده مازاد ذخایر جهانی نفت ممکن است زمان بیشتری ببرد زیرا گروه اوپک پلاس در حال احیای بخشی از عرضه نفت فریز شده است و شیوع ویروس جدید در هند و برزیل تقاضا را تهدید می‌کند. با این حال به نظر می‌رسد پایان این اشباع در تیررس قرار گرفته است.
طبق برآورد آژانس بین‌المللی انرژی، ذخایر نفت در اقتصادهای توسعه یافته تا فوریه، تنها ۵۷ میلیون بشکه بالای میانگین دوره ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ بوده‌اند که پایین‌تر از اوج ۲۴۹ میلیون بشکه در روز در ژوئیه است.
اوضاع فعلی کاملا نقطه مقابل یک سال پیش است که قرنطینه‌ها باعث سقوط ۲۰ درصدی تقاضای جهانی برای سوخت شده بود. شرکت بازرگانی نفت گانوور آن زمان پیش‌بینی کرده بود فضای ذخیره سازی برای نفت به زودی به پایان می‌رسد.
افت انبارسازی نفت
مازاد ذخایر در آمریکا تقریبا پاکسازی شده‌اند. طبق گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، در مجموع ذخایر نفت و فرآورده‌های نفتی در اواخر فوریه به ۲۸/۱ میلیارد بشکه رسید که سطح مشاهده شده پیش از شیوع ویروس کرونا بود و همچنان در این حدود قرار دارد. ذخایر نفت در کرانه شرقی آمریکا هفته گذشته به پایین‌ترین سطح خود در ۳۰ سال گذشته کاهش پیدا کرد. مرسدس مک کی، تحلیلگر ارشد در شرکت مشاوره FGE در این‌باره می‌گوید: ما شاهد اوج‌گیری فعالیت پالایشگاهی در آمریکا هستیم که برای کاهش سطح ذخایر مطلوب خواهد بود.
همچنین کاهشی در ذخایر نفت استراتژیک آمریکا دیده می‌شود. دولت وقت آمریکا سال میلادی گذشته به معامله‌گران و شرکت‌های نفتی اجازه داده بود بخشی از مازاد عرضه را موقتا در این ذخایر استراتژیک نگهداری کنند و آنها در ماه‌های اخیر بی‌سر و صدا حدود ۲۱ میلیون بشکه از این ذخایر برداشت کرده‌اند.
مازاد ذخایر نفت که در دریاهای جهان نگهداری می‌شدند نیز ناپدید شده است. سال گذشته که تاسیسات خشکی با کمبود فضا برای نگهداری نفت روبه‌رو شده بودند نفتکش‌ها به مخازن شناور تبدیل شده بودند. اما طبق گزارش شرکت‌ای اچ اس مارکیت، این حجم نفت نیز کاهش پیدا کرده است.
به گفته تحلیلگران ای‌اچ‌اس مارکیت حجم ذخایر شناور در دو هفته گذشته حدود ۲۷ درصد کاهش پیدا کرده و به ۷/۵۰ میلیون بشکه رسیده که پایین‌ترین میزان در یک سال گذشته است.
کاهش سطح ذخایر نفت در هاب استراتژیکی با اهمیت خلیج سالدانها در کرانه غربی آفریقای جنوبی نماد احیای تقاضا به شمار می‌رود. این مکان نقطه محبوبی برای معامله‌گران است و به آنها اجازه می‌دهد انعطاف‌پذیری برای ارسال سریع محموله‌ها به بازارهای جغرافیایی مختلف را داشته باشند.
کاهش ذخایر نفت سالدانها
طبق آماری که توسط بلومبرگ گردآوری شده، ذخایر نفت در پایانه سالدانها در آستانه نزول به ۵/۲۴ میلیون بشکه است که پایین‌ترین میزان در یک سال گذشته است.
برای ائتلاف اوپک پلاس که عربستان سعودی و روسیه مدیریت مشترک آن را بر عهده دارند، این کاهش نشانه پیروزی یک استراتژی متهورانه است که آنها یک سال پیش اتخاذ کردند. این گروه تولیدش را از ماه مه سال گذشته حدود ۱۰ میلیون بشکه در روز معادل ۱۰ درصد از عرضه جهانی کاهش داد و اکنون در فرآیند تسهیل محتاطانه بخشی از این محدودیت عرضه قرار دارد.
اوپک‌پلاس مکررا اعلام کرده که هدف اصلی این گروه عادی سازی سطح ذخایر نفت است. با این حال معلوم نیست آیا این گروه پس از دستیابی به این هدف شیرهای نفت خود را باز خواهد کرد. در گذشته جذابیت قیمت‌های بالا باعث شده بود این گروه حتی پس از رسیدن به هدف خود در کاهش سطح ذخایر، به محدودیت عرضه ادامه دهد.
واکنش‌های متضاد
برای کشورهای مصرف‌کننده کاهش سطح ذخایر نفت خبر چندان خوشایندی نیست.
رانندگان در کالیفرنیا در حال حاضر حدود چهار دلار برای هر گالن بنزین پرداخت می‌کنند. هند که یک واردکننده بزرگ است نیز درباره فشار مالی افزایش قیمت‌ها شکایت کرده است.
اما در هر صورت روند متوازن شدن مجدد بازار ادامه پیدا می‌کند.
بر اساس گزارش بلومبرگ، گروه سیتی پیش‌بینی می‌کند با اوج‌گیری بیشتر تقاضا، ذخایر جهانی نفت با نرخ ۲/۲ میلیون بشکه در روز در نیمه دوم سال کاهش پیدا می‌کند و قیمت نفت برنت به ۷۴ دلار یا بالاتر صعود خواهد کرد.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :