منافع مذاکره دوجانبه ایران-عربستان برای منطقه
حسن بهشتی‌پور * مذاکرات احتمالی ایران و عربستان با اتفاقات مثبتی که در مذاکرات وین در حال رخ دادن است، ارتباط مستقیمی ندارد اما بی‌ارتباط هم نیست. از آنجایی که توافق ایران با قدرت‌های جهانی در توازن‌های منطقه‌ای موثر است، عربستان سعی دارد از این وادی عقب نماند، چرا که به دلیل رقابت عربستان با ایران به عنوان یکی از قدرت‌های بزرگ منطقه، شکل‌گیری چنین توافقی میان ایران با قدرت‌های جهان، از نظر عربستان توازن قدرت منطقه را به نفع ایران به هم می‌زند و ایران دست بالا را خواهد داشت. به همین دلیل عربستان اصرار دارد در مذاکرات ایران و گروه ۱+۴ و موضوعات برجامی شرکت داده شود، در حالی که این موضوع هیچ ارتباطی به عربستان ندارد.
اما ارتباط مذاکرات ایران و عربستان در بغداد و مذاکرات ایران با کشورهای طرف برجام در وین، در این است که عربستان، اسراییل و امارات با همه امکانات رسانه‌ای، دیپلماتیک و لابی‌هایی که در آمریکا دارند سعی کردند آمریکا به برجام برنگردد، چرا که توافق برجام را به هم زدن توازن منطقه به نفع ایران می‌دانند. اما ایران موفق شده است با هوشمندی ضمن مذاکرات مثبت در وین که حالا به تهیه پیش‌نویس رسیده است، مذاکراتی که طی سال‌ها از عربستان درخواست می‌کرد و آنها قبول نمی‌کردند را به سرانجام برساند. البته آقای خطیب‌زاده تلویحا انجام این مذاکره را تایید کرد و به طور قطعی نگفت، اما به نظر می‌رسد وزارت خارجه طرف مذاکره‌کننده نیست و از آنجایی که این مذاکرات در عراق انجام شده و نیروی قدس سپاه طرف مذاکره در عراق است و همچنین گفته شده رییس هیات عربستانی عالی‌ترین مقام امنیتی عربستان است، وزارت خارجه ما این مذاکرات را انجام نمی‌دهد.
اتفاق مبارکی در حال رخ دادن است و ایران که طی سال‌ها بعد از قطع روابط دیپلماتیک با عربستان درخواست مذاکره داشت و عربستان نمی‌پذیرفت، حالا به دلایلی که در ادامه گفته می‌شود، پذیرفته است پای میز مذاکره بنشیند.
از آنجایی که بسیاری از جنگ‌های منطقه‌ای مثل یمن و عراق و سوریه تحت تاثیر رقابت‌های عربستان و ایران هستند، پس اگر ایران و عربستان مشکلاتشان را بدون دخالت کشورهای غربی و قدرت‌های دیگر حل کنند، به توسعه روابط دو کشور همسایه کمک کرده است. همچنین از طریق امضای قراردادهای امنیتی پایدار در منطقه و همکاری با سایر کشورهای خلیج‌فارس و پیوستن به این توافق امنیتی، می‌توانند امنیت را به منطقه برگردانند. یعنی آمریکا دیگر نمی‌تواند به بهانه ایران‌هراسی در منطقه سلاح بیشتر بفروشد و حضور و مداخله‌اش در خاورمیانه را توجیه کند. همچنین این تصمیم دست اسراییل را خالی می‌کند که دیگر نتواند به بهانه ایران‌هراسی به عادی‌سازی روابط با کشورهای منطقه بپردازد. پس این مذاکرات اگر انجام شده باشد، به نفع ایران و عربستان و کشورهای منطقه است.
سوال مهم درباره دلیل پذیرش مذاکره دوجانبه از سوی عربستان پس از سال‌ها درخواست ایران و مخالفت سعودی‌ها این است که در درجه اول عربستان نتوانسته بعد از شش سال به جنگ یمن خاتمه دهد. دوم اینکه پشتیبانی‌ای که ترامپ از عربستان داشت توسط دولت بایدن انجام نمی‌شد و بایدن اعلام کرده که مساله یمن را قبول نمی‌کنیم. پس عربستان در این مورد پشتش خالی شده است. سوم اینکه عربستان نیاز دارد دغدغه منطقه‌ای خودش درباره حمله به کشتی‌ها و پالایشگاه‌های نفتی را در این شرایط سخت کرونایی و مشکلات اقتصادی حل کند. دلایل ذکرشده باعث شد عربستان پای میز مذاکره با ایران بنشیند. بنابراین مذاکره دوطرفه به نفع ایران و عربستان و کشورهای منطقه است، چراکه ادامه این مشکلات و تنش‌های منطقه‌ای جز خدمت به آمریکا و اسراییل هیچ نفعی برای منطقه خاورمیانه نداشته و ندارد.
* کارشناس و تحلیلگر مسائل بین‌الملل
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :