با دانش سنتی نمی‌توان مس استخراج کرد
به گزارش جهان صنعت نیوز: اکتشافات نوین مس در ایران با وجود تلاش‌هایی که امیرکبیر و صنیع‌الدوله انجام دادند اما تا زمان پهلوی آنقدر گسترده نبوده است. در دوران رضاشاه روی تیپ‌های رگه‌ای و کانسارهای سطحی در انارک اقداماتی صورت گرفت. در ادامه اکتشافات اصلی مس به رویدادهای جهانی برمی‌گردد که در نیمه دوم قرن ۲۰ آغاز شد. این مهم ابتدا در آفریقا، کنگو و بعد از آن شیلی به رهبری آلنده به وقوع پیوست که باعث شد کشورهای غربی و در راس آن آمریکا بحث اکتشافات مس را به سراسر نقاط دنیا گسترش دهند. بر این اساس شرکت‌هایی از جمله شرکت ملی صنایع مس ایران هم تاسیس و کانسار عظیم سرچشمه کشف شد.
اما آنچه در مورد مس مشکل‌ساز است اینکه دانش استخراجی ما برای معادن بزرگ هنوز همان دانش معادن روباز است. اکتشاف معادن زیرزمینی نیز هنوز در دستور کار قرار نگرفته است. با وجود اینکه معادن باید به عمق پیش بروند و برداشت روباز آنها دیگر مقرون به صرفه نیست اما ما در اکتشافات عمقی به شدت مشکل داریم.
در این رابطه پیمان افضل عضو هیات‌مدیره انجمن مهندسی معدن ایران در پاسخ به این سوال که وضعیت اکتشافات مس در کشور به چه صورت است به «جهان‌صنعت» گفت: از نظر توسعه اکتشافات شرکت ملی صنایع مس ایران نسبت به بسیاری از شرکت‌های معدنی دیگر در طول ۱۵ سال اخیر (البته به جز اواخر دولت محمود احمدی‌نژاد) جلوتر بوده است. از جمله موفقیت‌ها به طور مثال می‌توان به انجام آنالیز، حفاری، مشورت با مشاورین خارجی، تربیت نیرو، توسعه اکتشافات عمیق حجم بالای حفاری اشاره کرد اما در کل باید گفت که در مقایسه با کشورهای پیشرفته مقدار ناچیزی است.
عمق ناچیز اکتشافات
عضو هیات مدیره انجمن مهندسی معدن ایران با اشاره به اینکه عمق اکتشافات هنوز در ایران با عمق متوسط اکتشافات جهانی فاصله زیادی دارد، گفت: بسیاری از کانسارهای عمیق را هنوز نمی‌شناسیم. به دلیل نبود یا کمبود تجهیزات مناسب، عمق اکتشافی در ایران بسیار پایین است. به عنوان مثال در کهنگ شاهد بودیم که دستگاه حفاری تا عمق ۹۰۰ متری بیشتر پایین نرفت اما همچنان در زون هیپوژن حفاری می‌کرد و آثار کانه‌زایی به خوبی دیده می‌شد. همچنین بسیاری از کانسارهای دیگری که در سراسر کشور وجود دارند از جمله شادان و میدوک وضعیت مشابهی دارند. این در حالی است که با اکتشافات جدید منابع افزایش پیدا می‌کنند.
این استاد دانشگاه در ادامه با بیان اینکه متاسفانه در ایران تنها روی تیپ کانسارهای پورفیری متمرکز شده‌ایم، گفت: با وجود اینکه شرکت‌های فعال در حوزه مس چندین استان را تحت پوشش قرار داده‌اند و این اتفاق مثبتی است اما متاسفانه روی تیپ‌های دیگر کانسارزایی مس از جمله دو تیپ مانتو و مس رسوبی در ایران کار نشده است.
غفلت از مس رسوبی
عضو هیات مدیره انجمن مهندسی معدن ایران با اشاره به اینکه مس رسوبی ایران اهمیت زیادی دارد و باید بیش از این به آن توجه کرد، گفت: تا دهه ۶۰ و تا قبل از مبارزات ملت کنگو کمربند مس آفریقای مرکزی به خصوص کنگو، مس رسوبی بود که بخش عمده بازارهای جهانی را تغذیه می‌کرد. نکته مهم اینکه مس رسوبی عیار به مراتب بیشتری از مس پرفیلی دارد. ضمن اینکه عناصر کمیاب و استراتژیکی مثل کبالت و نیکل را هم با خود به همراه دارد.
افضل ادامه داد: با اینکه امروز در بحث انرژی‌های تجدید‌پذیر و فناوری‌های مرتبط با انقلاب صنعتی چهارم این عناصر را ملاحظه می‌کنیم اما کشور ما به هیچ‌وجه به این عناصر استراتژیک توجهی نکرده است. از طرفی هدف بخش خصوصی استخراج بخش‌های سطحی بوده و تنها به دنبال به دست آوردن سود در کمترین زمان بوده است. در بخش دولتی هم اشکال بزرگ این است که شرکت‌های بزرگ نیروهای خود را از افراد قدیمی همان مجموعه انتخاب می‌کنند. به این ترتیب این مهم تبدیل به یک مساله عمومی در کشور شده که باید به آن توجه کرد.
اجتناب از سیاسی کردن بخش معدن
عضو هیات مدیره انجمن مهندسی معدن ایران با انتقاد از سیاسی دیدن بخش معدن گفت: معضل اساسی‌ای که نسبت به کشورهای اطرافمان داریم مساله سیاسی دیدن اقتصاد است. زمانی علی طیب‌نیا وزیر اقتصاد دولت یازدهم گفته بود مشکل اقتصاد ایران نگرش سیاسی است.
او ادامه داد: در این روند به دلیل تنش‌آفرینی‌هایی که از سوی بخش‌هایی ایجاد می‌شود، نتوانسته‌ایم ارتباط مناسبی با کشورهای صاحب فناوری فراهم کنیم. متاسفانه شرکت‌های بزرگی که پس از برجام وارد کشور شدند از اینجا رفته و درنتیجه هیچ دانش و فناوری‌ای نیز به کشور ورود پیدا نکرد.
چالش معدنکاری سنتی
افضل با اشاره به اینکه معدنکاری در ایران سنتی است، گفت: متاسفانه دانش استخراجی ما برای معادن بزرگ هنوز همان دانش معادن روباز است. اکتشاف معادن زیرزمینی نیز هنوز در دستور کار قرار نگرفته است. با وجود اینکه معادن باید به عمق پیش بروند و برداشت روباز آنها دیگر مقرون به صرفه نیست اما در اکتشافات عمقی به شدت مشکل داریم. در ایران فعلا در حد کلاسیک توانسته‌ایم اکتشاف کنیم و هنوز به اعماق زیادی دست نیافته‌ایم. از طرف دیگر تجهیزات حفاری اکتشافی اغلب کمتر از یک کیلومتر را می‌تواند پوشش دهد که خود به یک معضل تبدیل شده است.
عضو هیات مدیره انجمن مهندسی معدن ایران با بیان اینکه نباید در این خصوص به شرق اکتفا کرد، گفت: کشورهای شرقی نمی‌توانند در این خصوص به ما کمک کنند. به طور مثال تجهیزات روسیه برای آب و هوای سرد مناسب است و به درد آب و هوای گرم و نیمه‌خشک ایران نمی‌خورد. چین هم از آنجایی که تجهیزات خود را تحت لیسانس آمریکا می‌سازد به دلیل ترس از تحریم (با وجود سر و صداهایی که می‌کنند) تجهیزات خوب خود را وارد ایران نمی‌کنند. این مهم را در صنعت نفت در سال‌های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۴ شاهد هستیم که تجربه تلخی از حضور چینی‌ها داشتیم. با اینکه ادعا داشتند کپی تجهیزات آمریکایی را وارد کشورمان می‌کنند اما نه تنها چنین کاری انجام ندادند بلکه به میدان‌های نفتی هم به شدت آسیب رساندند.
او تاکید کرد: چینی‌ها از ضعف ایران سوءاستفاده کرده و اطلاعات ما را به رقبای منطقه‌ای نیز ارائه دادند. از جمله می‌توان به میدان نفتی آزادگان اشاره کرد که در آن ماجرا اطلاعات ما را در اختیار عراقی‌ها قرار دادند.
لزوم تقویت نقش سازمان زمین‌شناسی
افضل با اشاره به اینکه باید به نقش سازمان‌های تخصصی در بخش معدن بها داد، گفت: نقشه‌هایی که تهیه شده معمولا تا یکصد هزارم و یک دویست و پنجاه هزارم است. متاسفانه به دلیل بودجه کم این سازمان کیفیت نقشه‌ها چندان بالا نیست. برای حل این مشکل باید همه نهادها و ارگان‌های مسوول دست به دست هم دهند و یک پروژه ملی تعریف کنند. تا این اقدام مهم صورت نگیرد اکتشافات مس نیز شاهد تحول بنیادی نخواهد بود.
عضو هیات مدیره انجمن مهندسی معدن ایران در پاسخ به این سوال که چه انتظاری از رییس‌جمهور بعدی دارید، گفت: وقتی وزارت معادن و صنایع معدنی را در ایران از بین بردند، در نتیجه شاهد تکه‌تکه شدن معادن شدیم. در این خصوص مطرح شد که سیمان و شیشه‌سازی جزو صنایع معدنی نیستند یا اینکه فولاد را کلا از دیگر بخش‌های معدنی جدا کردند. در واقع با این کار به صنعت معدن آسیب رسید. به این ترتیب انتظار داریم که وزارت معادن و صنایع معدنی تشکیل شود.
او تاکید کرد: امروزه خیلی از بخش‌ها موازی هم بوده و نه تنها یکدیگر را همراهی نکرده بلکه در تقابل با هم هستند. این در حالی است که با تشکیل وزارت معادن و صنایع معدنی این ساختار اشتباه درست می‌شود. او تصریح کرد: با توجه به اینکه کشورهای دارای منابع معدنی در دنیا وزارت معادن و صنایع معدنی را در اختیار دارند امید است چنین شرایطی برای ایران هم فراهم شود. ضمن اینکه انتظار است مسوولان مربوطه بر اساس شایسته‌سالاری و نه ساختار قبیله‌ای و باندی انتخاب شوند.
وضعیت مس در بازارهای جهانی
مس از جمله فلزات بسیار مهم و ارزشمند در بازار جهانی است که قیمت آن طی یک سال اخیر دو برابر شده است، به طوری که اواسط ماه می امسال با قیمتی بالغ بر ۱۰ هزار دلار مبادله شد و تا سال ۲۰۲۵ نیز افزایشی خواهد بود.
اگرچه در روزهای پایانی این ماه قیمت این فلز به حدود ۹ هزار و ۸۰۰ دلار تنزل پیدا کرد اما مجددا به کانال ۱۰ هزار دلار بازگشته است. به گفته کارشناسان، به نظر نمی‌رسد، چین بتواند نقشی در بازار مس دنیا ایفا کند، زیرا هم‌اکنون، قیمت مس تحت تاثیر افزایش تقاضا قرار دارد و پیش‌بینی‌ها، نشان می‌دهد تا پایان نیمه اول دهه جاری، شاهد رشد بیشتر تقاضای مس و در نهایت، افزایش قیمت آن خواهیم بود.
عواملی که مس را بالا می‌کشد
به گزارش معدن‌نیوز «ماکس لیتون»، یکی از تحلیلگران بانک «سیتی گروپ» معتقد است: دولت چین قدرت زیادی در این بازار ندارد. قیمت مس را عرضه در بازارهای بزرگی مانند شیلی و استرالیا تعیین می‌کند. بازارهایی که هنوز هم نتوانسته‌اند تولید خود را به سطح قبل از کرونا بازگردانند. او پیش‌بینی می‌کند: روند افزایشی قیمت مس در بازار جهانی تازه شروع شده باشد.
با شروع همه‌گیری کرونا، شوک بزرگی به بازار مس وارد شد و زمینه را برای افزایش قیمت فراهم کرد. از یک طرف تولید کم شد و از طرف دیگر تقاضا برای بازسازی خانه‌ها و استفاده از تکنولوژی‌های کم کربن افزایش پیدا کرد و همه این عوامل باعث رشد تقاضا برای مس شده است. از طرف دیگر با کاهش شدت کرونا در دنیا و افزایش سرعت واکسیناسیون به خصوص در کشورهای صنعتی و از سرگیری سفرها، تقاضا برای خودرو به عنوان یکی از صنایع مهم مصرف‌کننده مس هم رشد کرده است. با توجه به تمام این فاکتورها باید منتظر افزایش قیمت مس در بازار بود و اطمینان داشت که روند افزایشی قیمت، ادامه خواهد داشت.
علاوه براین، شرکت خدمات مالی آمریکایی «گلدمن ساکس» نیز در پیش‌بینی اخیر خود با تایید برهم خوردن توازن در بازار مس اعلام کرد: روند افزایشی قیمت مس نه تنها تا انتهای امسال، بلکه تا انتهای سال ۲۰۲۵ ادامه خواهد داشت.
تا آن زمان شاهد افزایش ۵۰ درصدی قیمت مس نسبت به متوسط قیمت ماه اخیر خواهیم بود. بر این اساس قیمت هر تن مس به مرز ۱۵ هزار دلار خواهد رسید که رقمی بی‌سابقه برای مس در دنیا محسوب می‌شود و بدون شک روی صنایع پایین‌دستی هم تاثیر منفی خواهد داشت.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهصنعت و معدنلینک کوتاه :