افغانستان و نگاه به شرق
علی بیگدلی * وضعیت افغانستان اصلا روشن نیست و این مساله نگرانی‌هایی نیز برای ایران ایجاد کرده است. برای تحلیل دقیق‌تر از وضعیت موجود اما باید توجه داشت که آقای کرزای چند روز قبل گفته بود با توجه به خروج آمریکایی‌ها از افغانستان که نتیجه‌ای عاید طالبان نکرده است، افغانستان باید نگاه خود را معطوف به شرق کند.
این حرف جدیدی است که از سوی یک مقام بلندپایه در این کشور بیان می‌شود. این را البته باید در نظر داشت که او از ابتدا هم با آمریکایی‌ها مشکل و ارتباط نزدیکی با محمود احمدی‌نژاد در ایران و روابط نزدیک و پنهانی با رهبران طالبان داشت.
عامل مهم دیگر در تحلیل وضعیت افغانستان رفتن معاون شورای عالی امنیت ملی این کشور به روسیه در هفته گذشته است که نشان می‌دهد، افغانستان می‌خواهد ببیند آیا از دست روس‌ها کاری برمی‌آید یا خیر؟
طرف دیگر هم البته چینی‌ها هستند. دقت داشته باشید که چین اولین کشوری است که در افغانستان شروع به کار و سرمایه‌گذاری کرد و اخیرا نیز بر میزان سرمایه‌گذاری‌های خود افزوده است. بنابراین می‌توان گفت که شاید واقعا سیاست معطوف به شرق در این کشور در دستور کار باشد.
طالبان اما به این نتیجه رسیده که ایران در قبال او از یک سیاست ثابت پیروی نمی‌کند. با این وجود هنوز ایران را به شکل تام و تمام قبول ندارد و برای اینکه برای خود بیشتر جای پا باز کند، به ایران نزدیک شده است.
ما نقاط اختلاف عمیقی با طالبان داریم. اختلافات مذهبی مخصوصا سبب شده که آنها با احتیاط گام بردارند. مثل وقتی آن مدرسه را در کابل مورد حمله قرار داده و دانش‌آموزان هزاره‌ای را کشتند- نه این که حتما کار طالبان باشد- معلوم شد که در افغانستان هنوز نگاه به تشیع‌گرایی مقبول نیست و نمی‌توانیم دلبستگی جدی و کاملی به طالبان داشته باشیم.
از طرف دیگر تمایل ایران به طالبان از این رو است که می‌خواهد با نزدیکی به طالبان ریشه داعش را در افغانستان از بین ببرد اما این نگاه هم درست نیست. برخی مقامات می‌گویند که طالبان ارتباط سازمانی با داعش ندارد اما این نیز قابل قبول نیست. به این خاطر که مثلا در همان موضوع حمله به مدرسه طالبان فقط گفت که کار ما نبوده ولی نگفت که کار داعش بوده است، برای اینکه شاهد بعدا بخواهد همراهی‌هایی با آنها داشته باشد.
باید در نظر داشت که افغانستان اکنون گرفتار سه نگرش تروریستی طالبان، داعش و القاعده است. چون داعش و القاعده با ما اختلافات اساسی دارند و از طرف عربستان هم تغذیه می‌شوند، تمایلی به طالبان ایجاد شده اما این دلبستگی هم نمی‌تواند نتیجه داشته باشد.
درباره تبعات تسلط و استقرار کامل طالبان در افغانستان بر مسائل امنیتی، سیاسی و… ایران اما کمی باید صبر کرد به خصوص که بعد از سخنرانی دیروز بوریس جانسون در پارلمان انگلستان با این مضمون که افغانستان را رها نخواهد کرد و تردیدهایی که درباره رها کردن افغانستان از سوی آمریکا بعد از این همه هزینه و تقدیم آن به چین وجود دارد، نمی‌توان خیلی مطمئن بود، طالبان می‌تواند به هدف خود برسد. به هرحال وضعیت فعلی در هاله‌ای از ابهام است و نمی‌توان اظهارنظر قطعی داشت.
* کارشناس مسائل بین‌الملل
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :