تلاش آمریکا برای راضی کردن ایران
به گزارش جهان صنعت نیوز: این در حالی است که بلاتکلیفی فعلی و مشخص نبودن زمان برگزاری دور هفتم نگرانی‌ها را نسبت به حصول توافق حداقل قبل از پایان دولت ایجاد کرده بود. حالا اما چراغ‌سبز از طرف آمریکایی‌ها مشاهده می‌شود. شاهدش نیز رایزنی‌های وزیر خزانه‌داری آمریکا و وزیر اقتصاد کره‌جنوبی درباره پول‌های ایران است؛ همان پول‌های بلوکه‌‌شده‌ای که تاکنون چند بار محل بحث قرار گرفته و آمریکا مانع از پرداخت آن به ایران شده است. یک بار هم حتی قرار شد که صرف خرید واکسن شود. آن‌طور که اکنون خبرگزاری یونهاپ گزارش داده آنها برای همکاری در این خصوص توافق کردند. گفت‌وگوهای انجام شده در حاشیه نشست گروه ۲۰ (G-20) در ونیز ایتالیا به آنجا رسید که خبرگزاری کره‌جنوبی بنویسد: «سئول در تلاش است با حمایت ایالات متحده از یک کانال در سوییس برای استفاده از بخشی از پول مسدود شده ایران در کره‌جنوبی برای فروش کالاهای بشردوستانه، شامل محصولات درمانی شرکت‌های سوییسی به ایران استفاده کند.»
به اعتقاد تحلیلگران داخلی خوش‌بینانه است، اما می‌توان تصور کرد که طرف آمریکایی قصد دارد با گشایش‌هایی ایران را به ادامه مذاکرات و به خرج دادن نرمش بیشتر ترغیب کند.
خوش‌بینانه یا برعکس؟
حسن بهشتی‌پور تحلیلگر مسائل بین‌المللی البته معتقد است که اتفاق برعکسی نیز محتمل است. او در گفت‌وگویی با «جهان‌صنعت» گفت: «همه چیز بستگی به آن دارد که طرفین در مذاکرات وین به نتیجه رسیده باشند یا خیر. مادامی که در این مذاکرات نتیجه‌ای حاصل نشده باشد، بعید است که کره دارایی‌های ایران را آزاد کند، مگر همان بخشی که پیش‌تر توافق شده بوده به تامین واکسن اختصاص یابد.»
این کارشناس مسائل بین‌المللی افزود: «در یک نگاه خوش‌بینانه می‌توان این رایزنی‌ها را نشانه حاصل شدن گشایش‌هایی در مذاکرات وین و برای تصمیم‌گیری درباره چگونگی آزادسازی پول‌های ایران دانست. با نگاه بدبینانه اما باید توجه داشت که ممکن است گشایشی در کار نباشد و این رایزنی‌ها نیز برای ایجاد فشار بیشتر بر ایران باشد.»
بهشتی‌پور گفت: «من چون از روند مذاکرات برجامی در وین که فعلا هم متوقف شده و به دور هفتم نرسیده است، مطلع نیستم که باید به این قضیه خوش‌بین بود یا بدبین. بنابراین باید منتظر ماند و دید که نتیجه این مذاکرات چه می‌شود.»
چراغ سبز احتمالی
قاسم محبعلی دیپلمات پیشین کشورمان از بهشتی‌پور خوش‌بین‌تر است اما او هم فرض بدبینانه را حذف نمی‌کند. او در گفت‌وگویی با «جهان‌صنعت» در این‌باره گفت: «اخباری مبنی بر اینکه آمریکایی‌ها در حال بازنگری پیرامون تحریم‌های ایران و حرکت به سوی نوعی تحریم‌های هوشمند هستند، وجود دارد. شاید هم بخواهند با این رایزنی‌ها و از طریق آزاد کردن پول‌های ایران در کره زمینه و مشوقی برای بازگشت ایران به میز مذاکره ایجاد کنند اما هنوز مشخص نیست و نمی‌توان در این خصوص اطمینان داشت.»
وی در پاسخ به اینکه به فرض اینکه قصد آمریکایی‌ها چراغ سبز نشان دادن باشد، ایران با آزاد شدن پول‌های بلوکه‌شده خود دست از سختگیری‌ها و مواضع برجامی فعلی برخواهد داشت؟ گفت: «دقت داشته باشید که بحث تحریم‌ها تا حدی برای ایران حیثیتی شده است. به نظر می‌رسد که تحریم‌های تا ۲۰۱۵ برای دو طرف نسبتا حل شده باشد اما موضوع سایر تحریم‌ها که عناوین دیگری از جمله حقوق بشری دارد و یا فرمان‌های اجرایی ترامپ فرق دارد. باید منتظر ماند و دید که دو طرف درباره این مسائل چه تصمیمات سیاسی‌ای اتخاذ می‌کنند.»
وی افزود: «به هرحال این فرض وجود دارد که آمریکایی‌ها بخواهند شرایط را برای جلب نظر ایران فراهم کنند. به این خاطر نگرانی‌های متقابلی وجود دارد. همان‌طور که قبلا هم در مصاحبه‌ها گفته‌ام آمریکایی‌ها نگران هستند که ایران به غنی‌سازی خود ادامه دهد و از نقطه تعیین‌شده و برای آنان نگران‌کننده عبور کند. آنها فکر می‌کنند که در چنین شرایطی ناگزیر به اخذ تصمیمات سختی هستند که قطعا هزینه‌های بالایی نیز دارد و مایل نیستند که کار به اینجا برسد.»
محبعلی با اشاره به اینکه «دیپلماسی مثل کوه یخ است و فقط بخشی از آن قابل مشاهده است» گفت: «به احتمال زیاد اتفاقاتی در جریان است. به خصوص که سایر طرف‌های برجامی مثل روس‌ها و اروپایی‌ها در حال انتقال نظرات دو طرف هستند و باید دید که نهایتا به چه نتیجه‌ای می‌رسند. ضمن اینکه به نظر من آمریکایی‌ها قدری تحمل خواهند کرد تا دولت جدید در ایران تشکیل شود و رویکرد آن را ببینند. سیاست آمریکا کاهش اشتغالات خود در خاورمیانه است و علاقه ندارد که تصمیماتی بگیرد که ناگزیر به ورود دوباره با حجم بالای نیرو و هزینه زیاد به این منطقه باشد.»
۱۰ درصد سخت
تردید کارشناسان ایران درحالی است که اخبار نسبتا امیدوارکننده‌ای از مذاکرات مورد بحث به گوش می‌رسد. مثلا اینکه میخاییل اولیانوف نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین، می‌گوید: «ما بیش از ۹۰ درصد پیشرفت داشته‌ایم. کار نسبتا کمی باقی مانده است.» البته این را هم می‌گوید که «در ۱۰ درصد باقی‌مانده موارد حساس سیاسی وجود دارد که می‌تواند باعث تاخیر در روند توافق شود و نمی‌توان این واقعیت را رد کرد.»
اولیانوف همچنین می‌افزاید: «می‌خواهیم امیدوار باشیم که آمریکایی‌ها از اشتباهات خود در مورد برجام درس می‌گیرند. همان‌طور که مخالفان توافق هسته‌ای، به ویژه در ایالات متحده، سه سال فرصت داشتند تا ببینند، سیاست حداکثر فشار نتایجی برخلاف آنچه انتظار می‌رفت را به بار می‌آورد.»
بخش امیدوارکننده‌تر از سخنان وی آنجاست که می‌گوید: «اگر توافق کنیم که معاهده هسته‌ای را احیا کنیم، تحریم‌های اصلی ایالات متحده از آگوست لغو خواهد شد و ایران قادر به تجارت نفت خواهد بود.»
اولیانوف در ادامه اظهاراتی دارد که می‌توان آن را شاهد نگرانی‌های طرف آمریکایی که محبعلی هم به آن اشاره کرد، دانست. نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین می‌گوید: «برنامه‌های ایران برای تولید اورانیوم فلزی در نتیجه فشار مستقیم ایالات متحده است. ایران اکنون در آستانه تولید اورانیوم فلزی غنی‌شده تا ۲۰ درصد است. فکر نمی‌کنم کسی در ایالات متحده از این موضوع خوشحال باشد، اما این نتیجه مستقیم سیاست فشار حداکثری آمریکاست. ما همیشه از انتقاد شدید به ایران خودداری می‌کنیم، زیرا می‌فهمیم که این کشور در برابر سیاست حداکثر فشار، حداکثر واکنش را نشان می‌دهد. هنگامی که در مورد فاصله گرفتن تهران از توافق هسته‌ای اظهارنظر کردیم، از کلمه «افسوس و تاسف» استفاده کردیم. اما اکنون احتمالا زمینه‌هایی برای نگرانی وجود دارد. به نظر می‌رسد ایران بیش از حد از توافق دور شده است.»
حسن‌نیت ناکافی
محمدجواد جمالی‌نوبندگانی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در مجلس دهم اما نه به رایزنی‌های اقتصادی آمریکا و کره امیدوار است و نه خوش‌بینی‌های اولیانوف را جدی می‌گیرد. او در گفت‌وگویی با «جهان‌صنعت» در این رابطه می‌گوید: «با توجه به مشکلات عدیده‌ای که در مسیر بهبود روابط ایران و غرب وجود دارد، فکر نمی‌کنم که اقدامات اینچنینی مثل آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده ایران در کره خیلی راهگشا باشد.»
او توضیح می‌دهد: «در مذاکرات فعلی که در وین جاری است، سطح درخواست‌های طرفین به خاطر اقدامات تند ترامپ و پمپئو که دیوار بی‌اعتمادی را به شدت بالا برد، به مراتب بالاتر از قبل است. درخواست ایران این است که آمریکا تضمین کافی بدهد، راستی‌آزمایی چندماهه داشته باشد و تحریم‌ها را به طور کامل رفع کند. این درخواست‌ها نسبت به درخواست‌های ایران در سال ۹۲ و شروع مذاکرات به طرز مشهودی بیشتر است. طرف مقابل هم درخواست‌های بالاتری مثل مذاکره درباره مسائل موشکی، نفوذ منطقه‌ای و حقوق بشر و.. دارد بنابراین مذاکره برای آزادسازی پول‌های ما در کره نقش تعیین‌کننده‌ای نخواهد داشت.»
وی تاکید کرد: «ضمن اینکه آمریکایی‌ها قطعا اجازه نمی‌دهند این پول به ایران برگردد و ایران آن‌طور که مایل است از آن بهره‌برداری کند بلکه نهایتا آن را در مسیر خرید اقلام بهداشتی و دارویی قرار می‌دهند. بنابراین توافق آمریکا و کره درباره پول‌های بلوکه‌شده ایران شاید مسکن و یا نشانه حسن‌نیت تلقی شود اما برای اینکه موجب گشایش شود کافی نیست زیرا مشکلات بین مذاکره‌کنندگان زیاد و درخواست‌ها جدی و فشارها بر طرفین بسیار است.»
این کارشناس مسائل بین‌المللی درباره اینکه آیا می‌توان به اظهارات خوش‌بینانه اولیانوف درباره حل شدن ۹۰ درصد مسائل امیدوار بود؟ نیز گفت: «ممکن است در این مذاکرات ده‌ها پرونده به عنوان مسائل اختلافی روی میز باشد که برخی از آنان نیز اهمیت چندانی ندارد. احتمالا طرفین توانسته‌اند به نحوی درباره این مسائل با اهمیت کمتر توافق کنند و ۱۰ درصد باقی مانده باشد. این ۱۰ درصد اما به نظر می‌رسد که از کیفیت و اهمیت بیشتری برخوردار است و هنوز هم حل نشده است.»
جمالی‌نوبندگانی با بیان اینکه نمی‌توان به اعداد و درصدها تکیه کرد، گفت: «به طور معمول مسائل مهم و استراتژیک برای آخر می‌ماند و در روزها و دقایق آخر مذاکره مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. ممکن است که ۹۰ درصد مسائل حل شده باشد اما این یک جاده صد کیلومتری نیست که تصور کنیم ۹۰ کیلومتر آن طی شده و ۱۰ کیلومتر باقی مانده نیز با همان نسبت و سرعت طی خواهد شد. ۱۰ درصد باقی‌مانده احتمالا به مراتب مهم‌تر، زمان‌برتر و نیازمند نرمش بیشتر طرفین است.»
وی در پایان خاطرنشان کرد: «۱۰ درصد باقی مانده و حل نشده همان مسائلی است که اختلافات جدی درباره آن وجود دارد. ضمن آنکه آمریکایی‌ها احتمالا مایل هستند تا شروع دولت جدید در ایران نیز صبر کنند.»
جمع‌بندی
این طور که به نظر می‌رسد و کارشناسان می‌گویند، با وجود اینکه بسیاری از مسائل اختلافی حل شده و طرف غربی نیز تلاش‌هایی برای نشان دادن حسن‌نیت خود می‌کند، مسائل اختلافی باقی مانده به قدری جدی و دیوار بی‌اعتمادی آنقدر بلند است که نمی‌توان به راحتی تصور کرد، توافق نزدیک است. باید منتظر ماند و دید که دور هفتم چه وقت برگزار می‌شود و به چه نتیجه‌ای می‌رسد.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهسیاسیصنعت و معدنلینک کوتاه :