اوضاعی که خوب نیست
به گزارش جهان صنعت نیوز: بدیهی است که کمک ۱۵۵ میلیون دلاری آمریکا به عراق، سرمایه‌گذاری تا ۱ میلیارد دلار برای تقویت فعالیت بخش خصوصی، کمک ۵/۲ میلیون دلار اضافه بر ۷/۹ میلیون دلاری که بابت انتخابات عراق پرداخته شده بود، در کنار کمک‌هایی به دانشگاهیان و مقابله با تغییرات آب و هوایی و… مفت و مجانی انجام نمی‌شود و باید منتظر تقویت جایگاه آمریکا در عراق باشیم. اگر نیم‌نگاهی هم به سفر نخست‌وزیر عراق به آمریکا و گفت‌وگوهای راهبردی برای خروج نظامیان این کشور از عراق که بنا بر تحلیل رسانه‌ها نوعی بازتعریف حضور آمریکایی‌ها در عراق است داشته باشیم، نتیجه آن خواهد بود که اوضاع اصلا بر وقف مراد ما نیست.
ایران همیشه نگاه ویژه‌ای به عراق داشته و با حساب باز کردن روی اشتراکات مذهبی و فرهنگی، همچنین قدرشناسی عراقی‌ها در مقابل خدمات ایران از جمله کمک به رفع خطر داعش در بسیاری از مناطق به این امید دل بسته که این کشور دوست و برادر در روزهای سخت که از قضا هم‌اکنون است، به داد ما برسد. نقشی که به باور کارشناسان عراق در رساندن پول و اسکانس به ایران و دور زدن تحریم دارد و یا بازار بزرگی که نزدیک و در دسترس‌ترین است، در همین چارچوب تعریف می‌شود.
حال اگر در این وضعیت که ایران به خاطر تنگناهای اقتصادی قادر به کمک بیشتر به عراق نباشد، از طرف دیگر هم آمریکایی‌ها با شل کردن سرکیسه، نیروهای نظامی خود را در آنجا ماندگار کنند، طبیعی است که ایران از اولویت عراق در سیاست خارجی خارج شده و به حاشیه می‌رود.
تحرکات آمریکا
سیدجلال ساداتیان، کارشناس مسائل خاورمیانه این وضعیت را به نفع ایران نمی‌داند اما معتقد هم نیست که به همین زودی‌ها و در کوتاه مدت کنشگری ایران در عراق پایان یابد. او در گفت‌وگویی با «جهان صنعت» گفت: «به نظر می‌رسد که آمریکا تحرکات جدیدی را در منطقه مدیریت می‌کند. به این مفهوم که پایگاه‌های خود را از قطر انتقال داده و بیشتربه عراق و اردن توجه می‌کند. هرچند که اردن از قدیم ارتباطات خاص خود را با آمریکا داشته است.»
وی به مصوبه مجلس عراق مبنی بر لزوم تخلیه نیروهای آمریکایی از عراق اشاره کرد و گفت: «آمریکا می‌خواهد نیروهای خود را به جای مطمئن‌تری که احتمالا از برد موشکی ایران هم دور باشد، منتقل کرده و خود را از موضع بهتری قرار دهد. این تحرکات را قاعدتا باید با دقت بیشتری دنبال کرد تا ببینیم که آمریکا در این منطقه از بعد امنیتی و سیاسی چه می‌کند.»
این دیپلمات پیشین همچنین گفت: «نکته دیگر نیز این است که آمریکا با کمک‌های خود به عراق در تلاش است دل آنها را به دست آورد تا پایگاه و جایگاه مطمئن‌تری در این کشور داشته باشد به خصوص با توجه به مصوبه پارلمان عراق دال بر خروج نیروهای آمریکایی. البته دولت آقای الکاظمی حسن‌نظری نسبت به آمریکا دارد اما مجموعه فضای عراق خیلی مساعد آمریکایی‌ها نیست. حالا اینکه دولت الکاظمی با این کمک‌هایی که دریافت می‌کند، می‌تواند فضا را به نحوی تغییر دهد و عراق را به موقعیتی تبدیل کند که پذیرای نیروهای آمریکایی باشند یا خیر جای تامل دارد. در مجموع اما تحرکاتی از ناحیه آمریکا در منطقه شکل می‌گیرد که قابل تامل است.»
علیه ایران
ساداتیان در پاسخ به اینکه تقویت جایگاه آمریکا در عراق چه تاثیری بر همکاری‌های ایران و عراق دارد؟ گفت: «بی‌تردید ایران و آمریکا در عراق شانه به شانه هم رقابت می‌کنند. یک موقعی عربستان این کار را انجام می‌داد و کشورهاری نزدیک به آمریکا در رقابت با ایران بودند. ایران اما پایگاه فرهنگی محکم‌تر و سابقه بیشتری در عراق داشت. البته آنها روی آن مناطق هم کار کردند. مثلا ایران در نجف، کربلا و مناطق شیعه‌نشین جنوب عراق پایگاه نسبتا خوبی داشت، اما برخی جریانات در عراق آنقدر تحریک کردند که آنها هم علیه ایران شعارهایی را مطرح کردند. حتی در مسابقاتی که برگزار می‌شد، در همان ورزشگاهی که ایران ساخته بود، علیه ایران شعار دادند.»
وی ادامه داد: «این اتفاقات رخ داده و نشان می‌دهد که رقبای ایران بیکار ننشسته و به شدت کار می‌کنند تا این موقعیتی که ایران در عراق داشت و با اتکا به آن، آنها را در بسیاری از مناطق از داعش نجات داد از بین برود. مثلا شکل‌گیری حشدالشعبی از جمله کارهایی است که شهید سلیمانی انجام داد و پایگاه مقاومتی عراق را برای حفظ موقعیت خود و سرزمینش افزایش داد. بعد می‌بینیم که همین‌ها به شکلی به سمت و سویی می‌رود که علیه ایران شعار داده شوند و شرایط برای ایران سخت شود. حالا باید دید که وضعیت ایران با عراق ، یعنی طلب‌هایی که دارد یا اینکه مثلا گفته می‌شود ایران باید آب و برق به عراق بدهد، با توجه به شرایط اقتصادی خود ایران قابل تداوم است؟ وقتی نمی‌تواند و از آن طرف هم پیشنهادات وسوسه‌انگیزی به عراق می‌شود و قبول می‌کنند که کمک مالی کنند، زیربناها را بسازند و… درحالی که ایران تحت فشار تحریم و ضعف شدید اقتصادی است حتما وضعیت موجود تاثیرات خود را بر روابط ایران و عراق دارد. اما معنی حرف این نیست که در کوتاه‌مدت ایران را از آنجا بیرون کنند. با این حال بالاخره شرایط خوبی برای ایران نیست.»
نتیجه تضاد منافع
حجت‌الله جودکی، کارشناس مسائل بین‌المللی نیز در گفت‌وگویی با «جهان صنعت» تاکید کرد که این توافق موجب تقویت جایگاه آمریکا در عراق بوده و به زیان ایران است. او گفت: «قطعا آمریکا کاری که به زیانش باشد، نمی‌کند و حتما این همکاری موجب تقویت جایگاه او خواهد شد. البته می‌تواند موجب تقویت جایگاه حاکمان فعلی عراق نیز بشود. از آنجایی هم که ما با آمریکا تضاد منافع داریم، طبیعتا این مساله به ضرر ما خواهد بود.»
وی در پاسخ به اینکه این زیان برای ایران تا چه اندازه‌ای است؟ آیا فقط از نظر اقتصادی ضربه خواهیم خورد یا حوزه نفوذ ایران نیز کاهش خواهد یافت؟ گفت: «این موضوع الان روشن نمی‌شود چون هنوز ابعاد این توافق و همکاری کاملا روشن نیست. آنچه گفتم نیز بر اساس صورت مساله بود. برای تحلیل دقیق‌تر اما باید صبر کرد تا ابعاد توافق کاملا روشن شود.»
جودکی همچنین گفت: «موضوع اثرگذار دیگر بر این مساله روابط ما با آمریکا و مساله برجام است. باید ببینیم که در برجام به کجا می‌رسیم. آیا ما می‌خواهیم به برجام برگردیم و یا می‌خواهیم که سیاست ستیز با برجام را ادامه دهیم. طبیعی است که این دو رویکرد خیلی اثرگذار خواهند بود.»
جمع‌بندی
آنچنان که مشخص است و تحلیلگران می‌گویند، اوضاع به نفع ایران نیست و در خوشبینانه‌ترین حالت نیز فقط می‌توان روی برخی سوابق فرهنگی و همکاری‌های پیشین که امید است عراقی‌ها از یاد نبرند حساب کرد. یا همان طور که جودکی می‌گوید می‌توان منتظر مشخص شدن نتیجه پرونده هسته‌ای ایران شد و به این دل‌خوش کرد که شاید از میزان تضاد منافع ایران و آمریکا کاسته شود. در یک نگاه واقع‌بینانه اما نه به اولی امید هست و نه به دومی. خصوصا آنکه با روی کار آمدن دولت جدید در ایران از نرمشی که طرف ایرانی در قضیه برجام بعضا نشان می‌داد، کاسته خواهد شد.
با همه اینها عالم سیاست و دیپلماسی، عالم ممکنات است و هیچ چیزی بعید نیست. شاید هم خوشبینی مورد اشاره بی‌راه نبود و دیدیم که منافع ایران و آمریکا در تقابل کمتری با هم قرار بگیرد. یا طرف عراقی بعد از دریافت کمک‌های قابل توجه آمریکایی‌ها هنوز هم دل در گرو ایران داشته باشد و تند و بی‌پروا علیه ما شعار ندهد.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهسیاسیلینک کوتاه :