دستیابی به رویای نقدشوندگی

به گزارش جهان صنعت نیوز:   این مصوبه که از سه‌شنبه دوم شهریورماه لازم الاجراست از سوی فعالان بازار سرمایه مورد استقبال قرار گرفته و به عنوان رفع یکی از موانع اصلی اصلاح و روان‌سازی معاملات نمادهای بازار پایه قلمداد شده است. گفته می‌شود مصوبه جدید می‌تواند رویای چندین ماهه نقدشوندگی در برخی نمادهای کوچک را به واقعیت بدل و بخشی از صف‌های فروش پایدار و سنگین بازار را برچیند. پیمان حدادی تحلیلگر بازار سرمایه نیز در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» این تصمیم را مثبت ارزیابی و از افزایش سهام شناور شرکت‌ها و بزرگ‌تر شدن دامنه نوسان در کنار این اقدام، به عنوان دیگر راهکارهای بهبود وضعیت معاملات بازار سرمایه نام برده است.

قانون حجم مبنا که در ابتدای دهه ۸۰ با هدف کنترل هیجانات بازار، جلوگیری از رشد و ریزش‌های غیرعادی و کاهش امکان دستکاری در قیمت سهام پیاده شد، طی سال‌های اخیر با تغییراتی همراه بوده است. با این حال اما توسعه پرشتاب بازار سرمایه طی دو سال گذشته، ناکارآمدی این قانون و نیاز به اصلاح مجدد آن را بیش از پیش آشکار ساخته است. با وجود آنکه گفته می‌شود قانون حجم مبنا برای جلوگیری از قیمت سازی‌های کاذب برای سهام اجرا شده اما بررسی روند معاملاتی بسیاری از نمادها در بازار سرمایه نشان می‌دهد این قانون نتوانسته موثر عمل کند؛ در همین حال این قانون در کنار دامنه نوسان محدود، کندی معاملات و عدم اصلاح مناسب و به موقع قیمتی برای بسیاری از نمادهای کوچک بازار سرمایه را نیز به دنبال داشته که به تشکیل صفوف فروش سنگین طی چند ماه گذشته منجر شده است. اکنون اما به نظر می‌رسد مقام ناظر نسبت به این پیامد اقناع شده و در پی اصلاح این رویه برآمده است. در حالی بر اساس مصوبه جدید فرابورس ایران، حجم مبنای نمادهای بازار پایه به سطح نیم درصد سرمایه پایه شرکت‌ها کاهش یافته که این عدد پیش از این برای تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز به ترتیب ۱۰ میلیارد، پنج میلیارد ۵/۲ میلیارد بوده است. گفته می‌شود کاهش حجم مبنا تا این سطح می‌تواند روان شدن معاملات نمادها در بازار پایه و جمع شدن صف‌های فروش سنگین را به دنبال داشته باشد. بر این اساس نمادهای کوچکی که طی یک سال گذشته و از زمان آغاز ریزش‌ها در بازار سرمایه هنوز موفق به اصلاح و تعدیل قیمتی نشده بودند، می‌توانند به تعادل برسند که نتیجه آن نیز تعادل کل بازار سرمایه و کاهش فاصله رشد شاخص‌های هم‌وزن و کل از لحاظ درصدی خواهد بود.

خداحافظی با صف‌های فروش

در همین زمینه پیمان حدادی تحلیلگر بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» اظهار می‌کند: «تغییر مقررات بر اساس شرایط بازار صورت می‌گیرد. بر این اساس شرایط بازار در طول زمان به ناظر و مسوولان بازار القا می‌کند برای اینکه بازار به شرایط مطلوب برسد و شاخصه اصلی بازار سرمایه یعنی نقدشوندگی قابل دستیابی باشد، نیاز است تغییراتی صورت گیرد؛ از ابتدای امسال نیز که ما شاهد صفوف فروش طولانی برای نمادها بودیم، با انجام برخی تغییرات در مقررات معاملات و گشایش روزنه‌های امید، بسیاری از صف‌های فروش برچیده شدند، بازار به تعادل رسید و حتی شاهد رشد برخی سهام و صنایع هم بودیم.» او می‌افزاید: «اما سهام بازار پایه به علت آنکه دامنه نوسان کمتری نسبت به بورس و نیز بازار اول و دوم فرابورس دارند، در جریان ریزش قیمتی ماه‌های گذشته، افت کمتری را تجربه کرده‌اند. از سوی دیگر نیز به علت وجود حجم مبنای بالا با وجود معاملاتی که در این نمادها انجام می‌گرفت، قیمت پایانی سهم از اصلاح مناسبی برخوردار نبود؛ مگر اینکه این نوع سهم‌ها بر اساس توقف و بازگشایی به علت برگزاری مجامع یا گزارش شفاف‌سازی گروه الف بعد از بازگشایی درصدی ریزش را تجربه می‌کردند تا به قیمت متعادل برسند.» حدادی تصریح می‌کند: «در حال حاضر با توجه به اینکه مهم‌ترین مشکل این نوع از سهام حجم مبنا بود، با کاسته شدن حجم مبنا در فرمول جدید فکر می‌کنم قیمت‌های پایانی این نوع سهم‌ها با توجه به معاملات آنها زودتر تعدیل شود و سهام به تعادل برسند. از همین رو به نظر من تصمیم درستی بود که ناظر بازار در این برهه زمانی برای نمادهای بازار پایه فرابورس اتخاذ کرد.»

روش‌های جایگزین حجم مبنا برای کنترل بازار

این تحلیلگر بازار سرمایه در ادامه بیان می‌کند: «بحث حجم مبنا و حذف یا تعدیل آن، همواره در زمان‌های رشد یا ریزش بازار مورد توجه قرار می‌گیرد و از تفاوت‌های بازار ایران و جهان در این زمینه سخن به میان می‌آید؛ اما غیر از حجم مبنا ما قوانین و مقررات دیگری هم در بازار سرمایه ایران داریم که مختص بورس ماست و در دیگر بازارهای سرمایه جهان دیده نمی‌شود.» حدادی با اشاره به روش‌های جایگزین برای کنترل بازار می‌گوید: «بیشتر کشورها بر اساس دامنه نوسان ایستا و پویا یا به عبارتی دامنه نوسان دو مرحله‌ای هیجانات فعالان بازار سرمایه خود را چه در روند صعودی و چه در روند نزولی کنترل می‌کنند.» او می‌افزاید: «اما یکی از اتفاقاتی که در بازارهای بورس پیشرفته رخ می‌دهد و در بازار سرمایه ایران کمتر مشاهده شده، بحث سهام شناور نمادهاست؛ در بورس ما به صورت میانگین کمتر از ۲۰ درصد سهام شرکت‌ها، سهام شناور است اما این رقم در بورس‌های جهانی بسیار بیشتر است.» حدادی با توضیح مزایای افزایش سهام شناور اظهار می‌کند: «زمانی که سهام شناور بیشتر شود، قاعدتا نقدشوندگی سهم هم بیشتر است و دیگر بحث تشکیل صف موضوعیت چندانی ندارد.» او همچنین با بیان اینکه مهم‌ترین موضوع در رابطه با برداشتن حجم مبنا، دامنه نوسان قیمت است، تصریح می‌کند: «وقتی دامنه نوسان قیمت بزرگتر و بازتر باشد قاعدتا کمتر شاهد تشکیل صف‌های خرید و فروش هستیم؛ چرا که حجم مبنا در معاملات بازار زمانی به چشم می‌آید که نمادها درگیر صف‌های خرید یا فروش هستند. اما اگر دامنه نوسان بیشتر باشد قاعدتا تشکیل صف کمتر اتفاق می‌افتد در نتیجه حجم مبنا مانند این روزها در قیمت‌های پایانی اثرگذار نیست.»