خودزنی اردوغان

به گزارش جهان صنعت نیوز:  با توجه به سوابق تاریخی و شواهد میدانی تحلیلگران بر این باورند، اصولا ترکیه از منظر منافع سیاسی آمریکا در اولویت‌های رده بالا نیست و آنکارا نباید توقع بالایی از رفاقت با آمریکا داشته باشد. به ویژه در دولت بایدن، برجسته شدن اهمیت حیاتی رقابت با چین و روسیه و تلاش برای مهار این دو قدرت مهم، توان و تمرکز بالایی را از آمریکا گرفته است؛ از طرفی نه جمهوریخواهان و نه دموکرات‌ها، نگاه گرم و دوستانه‌ای به توسعه روابط با ترکیه در دوران اردوغان ندارند. دیگر اینکه نزدیک شدن ترکیه به روسیه و چین و نیز تاکید بر نظریه بازگشت به آسیا به عنوان رکن مهم سیاست خارجی این کشور نشان‌دهنده این است که فصل جدیدی از روابط سرد بین واشنگتن و آنکارا آغاز شده و تلاش برای تغییر این وضعیت، بسیار خوشبینانه و دور از واقعیت است. تنش دیپلماتیک اخیر نیز می‌تواند تمام رویاهای اردوغان مبنی بر ترمیم روابط با آمریکا را بر باد دهد.

ماجرا از آنجا آغاز شد که بسیاری از دیپلمات‌های خارجی به ادامه بازداشت عثمان کاوالا، چهره فرهنگی مطرح ترکیه اعتراض کردند. اردوغان ابتدا فراخوان‌ها را تحریک‌آفرینی دانست و سپس سفیران ۱۰کشور از جمله آلمان و آمریکا را عناصر نامطلوب خواند. رجب طیب‌اردوغان رییس‌جمهوری ترکیه گفت که حمایت دیپلمات‌های خارجی از عثمان کاوالا بدون پیامد نخواهد بود. او  سفیران آمریکا ، آلمان و شمار دیگری از دولت‌ها را عناصر نامطلوب نامیده و از وزارت امور خارجه کشورش خواسته که واکنش لازم در این زمینه را نشان دهد و در عرف دیپلماسی بین‌المللی‌ مرسوم است که چنین افرادی اخراج شوند.

اردوغان مهلتی برای این امر تعیین نکرده اما با متهم کردن نمایندگان دیپلماسی ۱۰ کشور به تندی، از آنها خواسته که اگر نمی‌خواهند جامعه ترکیه را درک کنند، هر چه زودتر ناپدید شوند. او گفته است: آنها باید ترکیه را بشناسند و یاد بگیرند که این جامعه را درست بفهمند.

خشم اردوغان ناشی از حمایت سفرای خارجی از چهره فرهنگی و اجتماعی ترکیه، عثمان کاوالاست. این بازرگان و کنشگر حقوق بشری که پشتیبان آزادی رسانه‌ها، حقوق اقلیت‌ها، کردها و جدایی دین از دولت است، از چهار سال قبل زندانی است. او که از نزدیکی آنکارا و واشنگتن نیز حمایت می‌کند، ابتدا به اتهام تامین مالی و سازماندهی تظاهرات ضددولتی در پارک گزی در استانبول در سال۲۰۱۳ دستگیر شد.

او در این ارتباط و از جمله به اتهام تبانی با کردها دو سال و نیم حبس کشید و سپس در ارتباط با پرونده دیگری دستگیر شد؛ این بار در ارتباط با کودتای نافرجام ترکیه و اتهام جاسوسی. بازداشت او در اکتبر ۲۰۱۷ و هنگام بازگشت از یک جلسه فرهنگی در انستیتو گوته  صورت گرفت.

دادگاهی او را در فوریه ۲۰۲۰ از اتهامات مبرا دانست اما در ژانویه سال ۲۰۲۱ دادگاه تجدیدنظر با رد این حکم، تاریخ محاکمه بعدی را ۲۶ نوامبر تعیین کرد.  چنانچه او به اتهام جاسوسی محاکمه شود، حبس ابد در انتظارش خواهد بود. آنادولو کولتور، سازمان فرهنگی عثمان کاوالا، سازمانی است که برای تحقق رواداری میان گروه‌های اتنیک در ترکیه فعالیت می‌کند. این سازمان همکاری‌های وسیعی با سازمان‌های جهانی از جمله انستیتو گوته آلمان دارد.

کاوالا به تازگی اعلام کرده که دیگر در جلسات محاکمه شرکت نمی‌کند. او از طریق وکلای خود گفته است: اظهارات تحقیرآمیز و تهمت‌های رییس‌جمهوری علیه فردی که دادگاهش هنوز در جریان است، حمله به کرامت انسانی است. دولت ترکیه ادعا می‌کند که کاوالا با فعالیت‌هایش در صدد بی‌ثبات کردن جامعه بوده است.

عثمان کاوالا در رشته اقتصاد درس خوانده اما دلمشغولی اصلی‌اش مسائل هنری و فرهنگی است. او در سال ۱۹۸۲ میلادی انتشاراتی معتبر (Iletisim)  را راه‌اندازی کرده که آثار ادبی و سیاسی مطرح‌ترین چهره‌های ترکیه را منتشر می‌کند.

کارزار آزادی کاوالا به مناسبت هزارمین روز بازداشت او به جریان افتاد. آنکارا پیش‌تر سفرای ده کشور آلمان، فرانسه، دانمارک، هلند، نروژ، سوئد، فنلاند، آمریکا، نیوزلند و کانادا را که از این کارزار حمایت کرده بودند به وزارت امور خارجه ترکیه احضار کرده بود. این سفرا در یک بیانیه مشترک نوشته‌‌ بودند: «تاخیر مداوم در روند قضایی کاوالا، قرار دادن پرونده‌های مختلف در کنار هم و ایراد اتهامات جدید پس از مبرا شدن از اتهامات قبلی بر توجه به دموکراسی، حاکمیت قانون و شفافیت در سیستم قضایی ترکیه سایه انداخته است.»

ائتلاف مخالفان اردوغان برای مقابله با او

این در حالی است که نیویورک‌تایمز در گزارشی خبر داده که شش حزب مخالف اردوغان در ترکیه، با نگاه به انتخابات، روی طرحی برای پایان دادن به ریاست‌جمهوری قدرتمند اردوغان و بازگشت به نظام پارلمانی کار می‌کنند. مخالفان دولت ترکیه در حال تشکیل یک جبهه متحد و سازمان‌دهی شده برای جایگزینی رییس‌جمهور فعلی بوده و حتی درصدد فشار برای برگزاری انتخابات زودهنگام در سال آینده میلادی هستند تا حاکمیت ۱۹ ساله اردوغان را به چالش بکشند.

به نظر می‌رسد رهبران شش حزب مخالف دولت ترکیه، همزمان با مذاکره بر سر یک اتحاد گسترده میان خود، در مورد تبدیل انتخابات بعدی به نوعی همه‌پرسی در مورد سیستم ریاست جمهوری هم توافق کرده‌اند؛ سیستمی که رجب طیب‌اردوغان رییس‌جمهور ترکیه، چهار سال پیش معرفی کرده و آن را یکی از افتخارآمیزترین دستاوردهای خود می‌داند.

مخالفان اردوغان می‌گویند که سیستم ریاست جمهوری به او اجازه داده تا با تشکیل دولتی تقریبا استبدادی، به رشد فساد کمک کرده تا به خودکامگی در حکومت، تعیین سیاست‌های اقتصادی، کنترل دادگاه‌ها و زندانی کردن هزاران مخالف سیاسی منجر شود. مخالفان اردوغان با قرار دادن بازگشت به نظام پارلمانی در دستور کار خود، امیدوار هستند تا بحث را به مساله اساسی وخامت سلامت دموکراسی در ترکیه بکشانند.

واکنش‌های بین‌المللی‌ به تصمیم اردوغان

وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرد که منتظر است تا طرف ترکیه‌ای تصمیم آنکارا در اخراج سفیران ۱۰ کشور از جمله سفیر واشنگتن را روشن کند. این درحالی است که سوئد، نروژ و هلند اعلام کردند که هیچ‌گونه ابلاغیه رسمی از ترکیه در مورد اخراج سفیران خود از آنکارا دریافت نکرده‌اند.

یک مقام وزارت امور خارجه آمریکا گفت: ما این گزارش‌ها را خوانده‌ایم و در این باره از وزارت امور خارجه ترکیه درخواست شفاف‌سازی داریم. همزمان سوئد، نروژ و هلند اعلام کردند که هیچ‌گونه اطلاعیه رسمی از ترکیه در مورد اخراج سفیران خود از آنکارا دریافت نکرده‌اند. علاوه بر این وزارت امور خارجه نروژ تصمیم اردوغان را محکوم و اعلام کرد، سفیر این کشور هیچ اقدامی انجام نداده که اخراج وی توسط ترکیه را توجیه کند. نروژ متعهد شد که بر ترکیه در زمینه حقوق بشر و دموکراسی فشار خواهد آورد.

دولت آلمان نیز اعلام کرد که در حال انجام رایزنی‌های فشرده با ۹ کشور دیگر برای بحث در مورد تصمیم ترکیه برای اخراج سفیران خود است. رییس پارلمان اروپا نیز گفت که تصمیم ترکیه برای تعیین ۱۰ سفیر به عنوان نامطلوب نشان‌دهنده تغییر استبدادی دولت ترکیه است. وی افزود که این تصمیم ما را مرعوب نخواهد کرد. رییس پارلمان اروپا مجددا خواستار آزادی عثمان کاوالا فعال حقوق بشر ترکیه شد.

اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهسیاسی