عقب‌گرد رشد اقتصادی
به گزارش جهان صنعت نیوز: بر اساس گزارش معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران، بررسی وضعیت عمومی استان تهران نشان می‌دهد که این استان با مساحت حدود ۵/۱۳ هزارکیلومتر مربع و جمعیت ۹۷/۱۳ میلیون نفری رتبه ۲۹ام از حیث سطح و رتبه نخست از حیث جمعیت را در میان استان‌های کشور داراست. نرخ شهرنشینی در استان تهران ۳/۹۴ درصد بوده در حالی که میانگین این نرخ در کل کشور ۴/۷۵ درصد است. استان تهران بعد از استان قم رتبه دوم را از لحاظ نرخ شهرنشینی در کشور داراست.
به استثنای نرخ بیکاری، سایر مولفه‌های بازار کار استان در مقایسه با میانگین کل کشور مطلوب نیست. نسبت اشتغال در استان در سال ۱۳۹۹ حدود ۹/۳۶ درصد بوده که رقم بسیار کمی است. در بازار کار استان تهران، بخش خدمات محوریت اصلی را از لحاظ جذب نیروی کار داشته و در مقابل بخش کشاورزی فقط ۵/۱درصد سهم دارد. نقش صنعت در بازار کار استان و کشور تقریبا مشابه است. در سال ۹۹ نیز از جمعیت فعال اقتصادی استان تهران کاسته و در مقابل به جمعیت غیرفعال اضافه شد. خروج بخشی از جمعیت از بازار کار و پیوستن آنها به جمعیت غیرفعال بیش از همه در قالب افزایش تعداد خانه‌دار و سایر بروز کرده است.
اما در خصوص میزان تولید ناخالص داخلی نیز می‌توان گفت که اگرچه تولید ناخالص داخلی اسمی استان تهران طی دهه ۱۳۹۰ با رشد قابل ملاحظه‌ای همراه بوده و تقریبا ۸ برابر شده، اما تغییرات قابل توجهی به لحاظ سهم استان در تولید ناخالص داخلی کشور اتفاق نیفتاده است. به گونه‌ای که در سال ۱۳۹۹، سهم استان تهران در کل تولید ناخالص داخلی کشور (۴/۲۲ درصد) تقریبا معادل سهم آن در سال ۱۳۹۶ است. بالاترین سهم استان از تولیدناخالص داخلی کشور مربوط به سال ۹۴ با رقم حدود ۲۴ درصد است.
نقش فعالیت‌های اقتصادی تهران
به لحاظ نقش فعالیت‌های اقتصادی نیز، نقش پررنگ استان تهران در ایجاد ارزش‌افزوده کشور در بخش خدمات به ویژه در حوزه فعالیت اطلاعات و ارتباطات و فعالیت‌های مالی و بیمه دیده می‌شود؛ حدود ۷۹ درصد از کل ارزش‌افزوده در حوزه ارتباطات و اطلاعات و ۶۵ درصد از ارزش‌افزوده فعالیت‌های مالی و بیمه کشور توسط استان تهران تولید شده است. کمترین سهم استان تهران مربوط به استخراج معدن با ۷/۰ درصدی بخش کشاورزی با سهم ۴/۴ درصدی از کل ارزش‌افزوده بخش‌های مرتبط در کشور است. طی سال ۹۹، نقش فعالیت‌های مربوط به تامین برق و گاز استان تهران برجسته‌تر شده و سهم آن از کل ارزش‌افزوده کشور حدود ۴/۹ درصد در مقایسه با ابتدای دهه ۹۰ افزایش یافته است.
گروه خدمات، با اختلاف قابل توجهی از سایر فعالیت‌ها بیشترین ارزش‌افزوده را در استان تهران ایجاد می‌کند. از مهم‌ترین دلایل بالا بودن سهم این بخش در تولیدناخالص داخلی استان، می‌توان به تمرکز ارائه خدمات بخش عمومی در این استان به علت پایتخت بودن شهر تهران و همچنین تعداد بالای ساختمان‌های مناطق شهری استان و به تبع آن سهم نسبتا بالای خدمات مربوط به املاک و مستغلات و سهم بالای خدمات خرده‌فروشی و عمده‌فروشی با توجه به حضور اصناف گوناگون در این استان اشاره کرد.
همان‌طور که اشاره شد، بخش عمده ارزش‌افزوده گروه خدمات استان به ترتیب مربوط به فعالیت‌های املاک و مستغلات، عمده‌فروشی و خرده‌فروشی و فعالیت‌های مالی و بیمه است که این سه فعالیت در مجموع ۴۶ درصد از کل ارزش‌افزوده استان و حدود ۶۴ درصد از کل ارزش‌افزوده بخش خدمات استان را تشکیل می‌دهند. سهم دو فعالیت صنعت ساخت و ساختمان نیز در ارزش‌افزوده استان تهران به ترتیب ۷/۱۵ درصد و ۷/۴ درصد بوده که از ارقام میانگین کل کشور (به ترتیب۶/۱۸ و ۵ درصد) کمتر است. همچنین سهم حدود ۵۲ درصدی ۴ فعالیت تولید محصولات نفتی، صنایع غذایی، محصولات لاستیکی و پلاستیکی و دارویی از کل ارزش‌افزوده استان تهران دیده می‌شود.
روند تولید ناخالص داخلی
به لحاظ تولید ناخالص داخلی واقعی نیز طی هشت سال نخست دهه ۹۰، روند عمومی تولیدناخالص داخلی واقعی استان تهران با روند کل کشور مشابه و از روند عمومی افزایشی برخوردار است. با تشدید تحریم در سال ۱۳۹۷ و همراه شدن آن با همه‌گیری کرونا در دوسال اخیر، روند تولید در کشور مختل شد که شدت تاثیر اتفاقات مزبور بر استان تهران طی دو سال ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ کمتر از کل کشور بود ولی در سال ۱۳۹۹روند تولید استان معکوس و نزولی شد در حالی که در کل کشور صعودی بود. تولیدناخالص داخلی واقعی استان تهران در سال ۱۳۹۹ حدود ۱۷۶ هزارمیلیاردتومان بوده که تقریبا معادل رقم مشابه در سال ۱۳۹۶ است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که روند عمومی رشد واقعی تولیدناخالص داخلی استان تهران طی دهه ۱۳۹۰، مثبت بوده و میانگین رشد سالانه طی این دهه حدود ۳/۲ درصد است. این رقم از متوسط رشد سالانه تولید ناخالص داخلی کل کشور طی این دهه (۳/۰ درصد)، بالاتر است. در مقایسه با رشد اقتصادی کل کشور طی این دهه، به استثنای دو سال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹، جهت رشد در کل کشور و استان تهران طی دهه ۱۳۹۰، همراستاست؛ ضمن اینکه ماندگاری دوره رکود در استان در مقایسه با کل کشور، کوتاه‌تر است. ارزش‌افزوده فعالیت‌های اقتصادی استان تهران از سال ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۸، با سرعت بیشتری نسبت به متوسط ارزش‌افزوده فعالیت‌های اقتصادی کل کشور رشد کرده است. اما در سال ۱۳۹۹، رشد اقتصادی استان تهران منفی ۰۳/۰ درصد بوده، در حالی که اقتصاد کل کشور با رشد یک درصدی همراه بوده است.
طی دهه ۱۳۹۰، فعالیت‌های مربوط به تامین آب و برق با متوسط رشد سالانه درصدی، بالاترین متوسط رشد ارزش‌افزوده را در میان فعالیت‌های اقتصادی استان داشته است. ارزش‌افزوده فعالیت‌های مربوط به تامین جا و غذا نیز به طور متوسط سالانه ۹/۹ درصد کاهش پیدا کرده است. این گروه در سال ۱۳۹۹ نیز بیشترین کاهش رشد ارزش‌افزوده (منفی ۶۲ درصد) را داشته که علت اصلی آن پیامدهای ناشی از همه‌گیری کرونا و اثرات منفی آن بر این گروه از فعالیت‌ها بوده است.
نقش تهران در رشد اقتصادی
طی دهه ۱۳۹۰، در اغلب سال‌ها، رشد اقتصادی استان تهران همراستا با رشد اقتصادی کشور بوده؛ به این معنا که استان تهران، اغلب به عنوان عاملی تعیین‌کننده در راستای رشد یا تضعیف ارزش‌افزوده کل کشور عمل کرده است. در سال ۱۳۹۹، سهم استان تهران در رشد ۱ درصدی تولید ناخالص داخلی کشور، حدود منفی ۰۱/۰ واحد درصد بوده است. مشارکت منفی استان تهران در رشد اقتصادی کشور طی این سال، بیش از هر چیز، به دلیل رشد منفی فعالیت‌های خدماتی مربوط به تامین جا و غذا و همچنین کاهش ارزش‌افزوده خدمات مربوط به فعالیت‌های هنری و تفریحی به دلیل شیوع کرونا بوده که این استان را به شدت تحت تاثیر قرار داده است.
عوامل رشد در سال ۹۹
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال گذشته فعالیت‌های مرتبط با آبرسانی، مدیریت پسماند، فاضلاب و فعالیت‌های تصفیه، فعالیت‌های اداری و خدمات پشتیبانی، استخراج معدن، فعالیت‌های حرفه‌ای، علمی و فنی، عمده‌فروشی و خرده‌فروشی، تعمیر وسایل نقلیه موتوری و موتورسیکلت، آموزش، کشاورزی، شکار، جنگلداری و ماهیگیری، ساختمان، فعالیت‌های مالی و بیمه، اطلاعات و ارتباطات، تامین برق، گاز، بخار و تهویه هوا، اداره امور عمومی، خدمات شهری و تامین اجتماعی عوامل مثبت رشد بوده‌اند. از بین اینها نیز فعالیت خدمات اداره امور عمومی و شهری، تامین برق و گاز و اطلاعات و ارتباطات عوامل مسلط با اثر مثبت در رشد محسوب می‌شوند.
در عین حال صنعت، حمل‌ونقل و انبارداری و پست، املاک و مستغلات، فعالیت‌های هنر، سرگرمی، تفریح و سایر خدمات، فعالیت خدماتی مربوط به تامین جا و غذا، فعالیت‌های مربوط به سلامت انسان و مددکاری اجتماعی عوامل منفی در رشد سال گذشته بوده‌اند و از این بین نیز فعالیت خدمات مربوط به سلامت، تامین جا و غذا و هنر و سرگرمی عوامل مسلط با اثر منفی در رشد محسوب می‌شوند. انتظار دولت برای تحقق رشد قابل توجه فعالیت‌های اقتصادی استان تهران در سال ۱۴۰۱ به ویژه بخش استخراج معدن و صنعت نیز در جدول آورده شده است:
چشم‌انداز رشد سال ۱۴۰۱ استان تهران- درصد
|
|
میانگین رشد سالانه طی دهه ۹۰ |
میانگین رشد سالانه طی بازه ۹۰ الی ۹۶ |
رشد هدف ۱۴۰۱ (سازمان مدیریت و برنامهریزی تهران) |
|
رشد کل |
۵/۲ |
۹/۳ |
۶/۷ |
|
بخش کشاورزی |
۱/۸ |
۷/۱۲ |
۷/۹ |
|
بخش معدن |
۸/۲ |
۴/۱۶ |
۳/۱۲ |
|
بخش صنعت |
۷/۲- |
۹/۲- |
۱۰ |
|
بخش خدمات |
۹/۲ |
۷/۳ |
۱/۷ |
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانصنعت و معدن
لینک کوتاه :