احیای برجام یا عبور از برجام؟
به گزارش جهان صنعت نیوز: از همان وقتی که رییسی کار خود را شروع کرد و ضمن تاکید بر تداوم مذاکرات به خبرنگاری که درباره احتمالا دیدار با بایدن می‌پرسید، قاطعانه «نه» گفت، گرفته تا حالا که وزیر امور خارجه او از یک طرف می‌گوید مذاکره شروع شده و از سوی دیگر اصرار دارد که مذاکرات برجامی را از آنجایی که در وین پایان گرفت، شروع نخواهیم کرد!
ترکیب تیم مذاکره‌کننده و استفاده از چهره‌های ضدبرجام هم تنها یک روی سکه است و روی دیگر شرط و شروط ایران برای طرف مقابل که تمامی ندارد؛ همه اینها وضعیت را روز‌به‌روز پیچیده‌تر کرده و این سوال جدی را مطرح می‌کند که آیا دولت رییسی واقعا قصد توافق دارد یا خیر ؟ در پی همین تردید است که برخی می‌گویند دولت جدید ایران خواهان توافق است اما خواهان احیای برجام نیست! به این معنا که تیم مذاکره‌کننده در دولت رییسی می‌خواهد با شروع مذاکرات از نقطه‌ای که خودش تعیین می‌کند و با اصرار و پافشاری بر شروطی که خودش در نظر دارد به توافقی برسد که به نام خودش هم ثبت شود!
نگاه بدبینانه‌تری هم اما وجود دارد که در پاسخ به پرسش اولیه می‌گوید ایران در پی توافق نیست و صرفا قصد وقت‌کشی و زمان خریدن برای ارتقای توان هسته‌ای خود را دارد. جدای از اینکه بعد از ارتقای توان هسته‌ای ایران دوراهی موجود همچنان مذاکره و عدم مذاکره است یا چیز دیگری؛ این سوال به ذهن می‌رسد که آقایان تصمیم‌گیرنده و مدیران مسوول فکری برای اداره کشور در صورت عدم توافق و عدم لغو تحریم‌ها نیز کرده‌اند یا خیر؟ همین‌طور که زمان می‌خرند و بر غنی‌سازی رو به افزایش خود می‌بالند، کمر مردم زیر مشکلات معیشتی متاثر از تحریم‌ها خم می‌شود و تحلیلگران و جامعه‌شناسان معتقدند که با این وضعیت خیلی نمی‌توان ادامه داد.
برخی کارشناسان نگاه خوش‌بینانه‌ای دارند و معتقدند که ایران قصد دارد طی مذاکرات آتی با طرف‌های برجام، توافق قبلی را احیا کند منتها آنچه مانع می‌شود نگرانی‌ها و دغدغه‌هایی است که در سال‌های اخیر و به واسطه عملکرد طرف مقابل ایجاد شده است. این گروه از تحلیلگران از تضمین عدم خروج آمریکا از برجام، لغو همه تحریم‌ها و عدم فشار به ایران در مسائل منطقه‌ای، موشکی و حقوق بشری می‌گویند.
مساله اما وقتی پیچیده‌تر می‌شود که رفع همه این نگرانی‌ها در گروه مذاکره و توافق با آمریکا است و دولت جدید نه تنها حاضر به گفت‌وگوی مستقیم با آمریکا نیست، بلکه درباره امکان بازگشت آمریکا به مذاکرات برجامی هم تردید دارد! شاهد آنکه علی باقری‌کنی معاون سیاسی وزیر امور خارجه که در دیدار اخیر هم در بروکسل با اروپایی‌ها به مذاکره نشسته بود در پاسخ به پرسشی پیرامون خبری که یکی از رسانه‌های غربی درباره ازسرگیری مذاکرات با گروه ۱+۵ منتشر کرده بود، از وصف «شیطنت‌آمیز» استفاده کرد و گفت: «ما با ۱+۴ گفت‌وگو داریم و در واقع هنوز زمینه لازم برای اینکه آمریکایی‌ها بتوانند به برجام برگردند فراهم نشده است.» آقای باقری در حالی از فراهم نبودن امکان بازگشت آمریکایی‌ها به مذاکرات سخن می‌گوید که تا همین چند ماه قبل یکی از اصلی‌ترین مسائل در ماه‌های گذشته همین بازگشت آمریکا به مذاکرات بوده و کسی نمی‌تواند منکر شود که مذاکره با مقامات آمریکا چقدر به حل و فصل سریع‌تر مسائل کمک خواهد کرد. شاهد آنکه همین دیروز حشمت‌الله فلاحت‌پیشه عضو سابق کمیسیون امنیت ملی مجلس در گفت‌وگویی با «آرمان ملی» تاکید کرده بود «اصلا پرونده و موضوع هسته‌ای دو طرف اصلی دارد که ایران و آمریکا هستند.»
مانع‌تراشی ایران برای ورود آمریکا به مذاکرات قطعا بر پیچیدگی‌های پرونده خواهد افزود و تردیدها را درباره اینکه ایران اساسا دنبال احیای توافق برجام هست یا نیست دوچندان خواهد کرد.
یکی دیگر از عوامل تردیدآفرین در وجود اراده‌ای مبنی برای احیای برجام آن است که ایران به جای گفت‌وگوی جمعی با طرف‌های برجامی از گفت‌وگوهای دوجانبه استقبال می‌کند و این را در اظهارات اخیر امیرعبداللهیان که گفته بود «سه کشور اروپایی روش ناپسندی از نظر ما دارند؛ اینکه به جای دیدار در ظرفیت ملی خودشان بخواهند درخواست دیدار مشترک داشته باشند. البته بخش ناپسندیده‌تر این است که یک بیانیه مشترک می‌دهند و یک‌طرفه حرف‌های خود را می‌گویند. ما چه در تهران چه در بروکسل از هرگونه گفت‌وگوی دوجانبه با این کشورها استقبال می‌کنیم» می‌توان دید. با این رویکرد ایران تنها نتیجه‌ای که به ذهن می‌رسد آن است که ایران قصد دارد به یک توافق جدید برسد و طبیعی است که در این مسیر به گفت‌وگوهای دوجانبه بیش از گفت‌وگوهای جمعی نیاز داشته باشد.
نکته دیگر این است که دولت رییسی برای توافق جدید مورد نظر خود زیادی روی شرق حساب باز کرده است. چنانچه امیرعبداللهیان در ادامه همان اظهارات حضور روسیه و چین را لازم می‌داند و باقری‌کنی هم بلافاصله بعد از بروکسل راهی مسکو می‌شود. اینکه دو بازیگر شرقی چقدر در توافق مورد نظر دولت رییسی اثرگذار خواهند بود و در رسیدن به این هدف کمک خواهند کرد، بعدا معلوم می‌شود اما این‌طور که فعلا مشخص است، دولت رییسی یا کلا دنبال احیای برجام نیست و یا برنامه مشخص و کاربردی برای رسیدن به این هدف ندارد. گزینه اول اما از نظر تحلیلگران بیشتر محتمل است. اگرچه خیلی امیدوار نیستند که دولت رییسی امکان تحقق این هدف را داشته باشد.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهسیاسیلینک کوتاه :