فقدان مانیفست بورسی

به گزارش جهان صنعت نیوز:  مسیری که دولت دوازدهم آن را آغاز کرد و دولت سیزدهم نیز به رغم تمامی شعارهای حمایتگرانه‌ای که در ابتدا مطرح می‌کرد،‌ آن را تداوم بخشیده است. در همین حال بررسی پیشینه خاندوزی و گفته‌های او درباره بورس در زمان نمایندگی مجلس،‌ اهالی بازار سرمایه را نسبت به حمایت واقعی وزارت اقتصاد از بورس چندان خوشبین نمی‌کند.

شنیده‌ها حاکی از آن است که رییس‌جمهوری به شدت خاندوزی را مورد خطاب قرار داده و با اشاره به برنامه‌هایی که وی پیش از تصدی مقام وزارت مدعی طراحی آن برای سامان‌بخشی به وضعیت بازار سرمایه بوده،‌ گفته است که چرا اکنون خبری از شما و طرح‌های شما نیست؟ سرائر نقل کرده است: «تذکر شدید رییس‌جمهوری نسبت به خاندوزی پس از گزارش یکی از نهادهای امنیتی در مورد نقش اقدامات اشتباه وزیر اقتصاد در منفی شدن شاخص بورس بیان شده است. همچنین شنیده شده است بعد از تذکر شدید رییسی برخی اعضای کابینه گفته‌اند توبیخ خاندوزی شدیدترین تذکر در طول عمر کوتاه دولت سیزدهم در مورد یک وزیر بوده است.» همزمان با تداوم ریزش بازار سرمایه و سبزپوشی نمایشی شاخص کل در برخی روزهای هفته گذشته، انتقادها نسبت به عملکرد خاندوزی بالا گرفته است و گفته می‌شود که او این روزها بیشترین وقت خود را وقف نصب دوستان خود در مراکز حساس اقتصادی کشور می‌کند و از ساماندهی وضعیت معیشتی و مالی مردم غافل شده است.

ضعف سیاستگذاری در حوزه بورس

تصدی سمت وزارت اقتصاد توسط خاندوزی در همان ابتدای امر، موافقان و مخالفان زیادی در میان اهالی بازار سرمایه داشت. برخی تجربه او در کمیسیون اقتصادی مجلس را به عنوان امتیازی مثبت برای قرار گرفتن در بالاترین سمت اقتصادی کشور می‌دانستند، اما در مقابل،‌ برخی با اشاره به اظهارات وی در زمان نمایندگی مجلس پیرامون بازار سرمایه و مشکلات آن،‌ نسبت به سیاست‌های احتمالی او در قبال این بازار چندان خوشبین نبودند، اگر چه او تلاش کرد در همان ابتدای راه وزارت،‌ چهره بهتری از خود به نمایش بگذارد، اما اعمال سیاست فشار بر بازار سرمایه در راستای تامین مالی دولت،‌ روی دیگر سکه وزیر اقتصاد را به اهالی بازار نمایاند. در همین حال عجله وی در تغییر تیم مدیریتی بازار سرمایه بدون توجه به عملکرد مدیران وقت، شائبه دیگری را در میان فعالان بازار سرمایه مبنی بر تلاش برای یکدست و خودی کردن نیروها در راستای تامین خواسته‌های وزارت اقتصاد و مجموعه اقتصادی دولت تقویت کرد، به ویژه آنکه استفاده دولت سیزدهم از بازار بدهی، بورس را پس از یک دوره رشد متعادل مجددا در مسیر نزولی قرار داده بود و این روند، هشدارهای مداومی را نسبت به عدم وارد آوردن شوک جدید به بازار صادر می‌کرد؛ هشداری که نادیده گرفته شد و نزول بازار را تقویت کرد. با این حال خاندوزی پس از چینش افراد مورد وثوق خود در مسندهای مدیریتی بازار سرمایه در توئیتی گفته بود: «انتخاب اعضای متخصص و خوش‌نام برای شورای عالی بورس مهم‌ترین حمایت دولت از بازار سرمایه است. توسعه نهادها،‌ رفع انحصار، ‌بهره‌گیری از ابزارهای جدید،‌ تقویت بازار اولیه،‌ مقابله با قیمت‌گذاری دستوری و جلوگیری از دخالت در قیمت سهام برخلاف اقتضائات بنیادی در دستور کار خواهد بود.» دستور کاری که هنوز از اجرای آن خبری نیست. او همچنین در توئیتی دیگر عنوان کرده بود: «در شهریور موفق شدیم برخلاف پنج ماه اول،‌ بدون یک ریال استقراض جدید از بانک مرکزی،‌ حقوق‌ها را حتی زودتر از موعد پرداخت کنیم. البته نحوه تامین کسری بودجه در اوایل سال همچنان تنور تورم را گرم نگه داشته است. طبیعی است آثار مثبت اقدامات امروز با چندماه تاخیر ظاهر خواهد شد.» اظهاراتی که نشان از تامین مالی دولت از طریق فروش اوراق در بازار سرمایه طی ششمین ماه از سال جاری داشت، اگر چه وزیر اقتصاد این اقدام را افتخارآمیز دانسته بود، اما شروع ریزش بورس از شهریورماه و افزایش زیان میلیون‌ها سهامدار بازار سرمایه منجر به نابودی اندک اعتماد به دست آمده در سه‌ماهه خرداد تا پایان مرداد و پیش از ورود خاندوزی به وزارت اقتصاد شد و نتایج آن زودتر از آنچه خاندوزی گفته بود بروز کرد. ناظران اقتصادی اکنون به این نتیجه رسیده‌اند که وزارت اقتصاد دست‌کم در حوزه سیاستگذاری بازار سرمایه همچنان با سردرگمی مواجه و فاقد سیاست‌های مشخص است.

بی‌مهری وزارت اقتصاد نسبت به بازار سرمایه

خاندوزی در دوره بررسی صلاحیت برای تصدی مقام وزارت‌ اظهارات زیادی درباره بازار سرمایه داشت. او که عموما آرای خود را از طریق توئیتر بیان می‌کند،‌ اظهار کرده بود: «ارتقای جایگاه بازار سرمایه در اقتصاد ملی و تامین مالی تولید یک انتخاب تشریفاتی نیست، یک الزام است و مقامات دولت نباید خود موجب تزریق بی‌اعتمادی باشند.» او همچنین در دوران نمایندگی مجلس نیز عنوان کرده بود که «حمایت پایدار از بورس یعنی حذف قیمت‌گذاری دستوری، ‌منابع درون‌زا برای صندوق تثبیت،‌ اصلاح رفتار ناظر بازار،‌ حذف قیمت‌گذاری دستی،‌ شفافیت ریزداده‌ها،‌ رفع انحصار  مجوزها، اصلاح فرهنگ سرمایه‌گذاری و ارتقای جایگاه سازمان بورس در دولت.» برنامه‌ها و اظهاراتی که همچنان در حد شعارهای تبلیغاتی باقی مانده و اثری از اجرای آنها دیده نمی‌شود. انتقادها نسبت به عملکرد وزارت اقتصاد در  میان اهالی بازار سرمایه پیش از این بالا گرفته بود. تداوم سیاست‌های آزمون و خطا و بی‌توجهی به هشدارهای تحلیلگران بازار سرمایه اکنون صدای اعتراض رییس‌جمهوری را هم بلند کرده و خاندوزی را به شعارهای پیشین خود ارجاع داده است. با این حال اما بررسی پیشینیه آرای خاندوزی می‌تواند دلیل رفتار کنونی او نسبت به بازار سرمایه را توضیح دهد. او در تاریخ هشتم اردیبهشت‌‌ماه در واکنش به گزارش «جهان صنعت» از مصوبات حمایتی ستاد اقتصادی دولت دوازدهم که با عنوان ۱۰ فرمان منتشر شده بود،‌ با انتشار تصویر صفحه نخست، در توئیتی با به کار بردن اصطلاح «بورس‌بازی» درباره اهالی بازار سرمایه خشم فعالان این بازار را برانگیخته بود، خاندوزی عنوان کرده بود: «تلاش مجلس و دولت ارزشمند است اما رییس بانک مرکزی باید در برابر دو مورد از ۱۰ فرمان می‌ایستاد: یک) سال ۹۹ تسهیلات بانکی به مقصد بورس‌بازی چند برابر تسهیلات کمک به اقتصاد کرونا بود. دو) دستبرد زدن به سهم ۸۵ میلیون نفر از صندوق توسعه ملی منصفانه نیست،‌ به ویژه وقتی ارز نیست و چاپ پول…» بر همین اساس شاید بتوان دلیل تحرکات یک هفته اخیر وزارت اقتصاد در تشکیل جلسه با مدیران سازمان بورس و هلدینگ‌های سرمایه‌گذاری، ‌حضور در مجلس برای پاسخگویی نسبت به وضعیت بازار سرمایه و تشکیل جلسه با مدیران بانک مرکزی را افزایش فشار افکار عمومی،‌ مجلس شورای اسلامی و دولت نسبت به نوع نگاه وزارت اقتصاد به بازار سرمایه طی بیش از دو ماه گذشته دانست. با این حال اما وضعیت نگران‌کننده بازار سرمایه را نمی‌توان با عتاب و خطاب و برگزاری جلسات بی‌نتیجه بهبود بخشید، بلکه این بازار نیازمند تغییر نگاهی بنیادین از سوی دولتمردان است.