دیپلماسی فرصت‌ها

محمود اشرفی * حیات سیاسی یک کشور ریشه در فرصت‌ها دارد و خطاهای دیپلماتیک جبران‌ناپذیر است. بهره‌برداری از فرصت‌های دیپلماتیک نیازمند شناخت همه‌جانبه از فراگرد‌های سیاسی پیرامونی است. باید نگاهی استراتژیک و همه‌سونگر داشت و وزن و جایگاه کشور را در منطقه در نظر داشت. استراتژی ما باید دربرگیرنده و با استفاده از ظرفیت‌های دیپلماتیک ایران باشد. ظرفیت دیپلماتیک برخاسته از ویژگی‌های ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک است.

در سال‌های پس از پایان جنگ سرد ترتیبات سیاسی- امنیتی منطقه خاورمیانه دچار دگرگونی‌های ژرفی شده است. دیگر آن همبستگی نظامی و امنیتی علیه اتحاد جماهیر شوروی سابق با چیرگی ناتو وجود ندارد. فرآیند‌های جاری پیوسته در جهت تضعیف سازمان آتلانتیک شمالی موسوم به ناتو بوده است. پایگاه هوایی العدید قطر به عنوان مرکز لجستیکی سنتکام دستخوش سیاست‌های نامتعادل دولت قطر شده است. ترکیه به عنوان عضوی از ناتو  در  یک دهه گذشته سیاست‌های یکنواختی در برابر ایالات‌‌متحده آمریکا نداشته است. از این‌رو پایگاه هوایی اینجرلیک آدانا ترکیه برای ناتو اهمیت گذشته خود را ندارد. ترکیه در تکاپوی نوعی موازنه سیاسی در روابط خود با روسیه و آمریکا است. آرام‌آرام گرایش  به شرق دور و نگرانی‌های حوزه پاسیفیک و چین نقش آمریکا  را در خاورمیانه کم‌رنگ می‌کند. مجموع این عوامل افزایش توان استراتژیک و ظرفیت‌های دیپلماتیک ایران را به دنبال دارد. ایران نهنگی خفته بر تمامی کرانه شمالی خلیج فارس بوده و بنادر اقیانوسی آن بر پهنه وسیعی از دریای عمان چیرگی دارد. کشورمان نقطه اتصال شرق و غرب و گرانیگاه سیاسی و ژئواستراتژیک منطقه است. این ویژگی‌ها بدون رویارویی نظامی برای کشورمان قدرت‌آفرین است. این خصوصیات گستره‌ای مناسب برای اعمال دیپلماسی خردمندانه و دوراندیشانه در دریایی از  ظرفیت‌های دیپلماتیک فراهم می‌کند. نادیده گرفتن فرصت‌های دیپلماتیک نابخشودنی است.

* روزنامه پیشکوست