مذاکرات؛ بیم‌ها و امیدها
به گزارش جهان صنعت نیوز: این تیم از شنبه وارد وین شده و از قضا کلی هم حاشیه در فضای رسانه‌ای کشور ایجاد کرده است. دلیل اصلی، تعداد همراهان آقای باقری است. به گفته رسانه‌های داخلی ۳۰ نفر و به طبق توئیت خبرنگار اتریشی ۴۰ نفر از ایران رفته‌اند تا در این دور از مذاکرات سر حق ایران چانه‌زنی کنند.
بگذریم از اینکه به اعتقاد برخی کارشناسان حضور چهره‌هایی مثل حمید عسکری و مهدی محمدی و ضدبرجام‌های دیگر در این تیم از امیدواری‌ها به وجود اراده جدی برای توافق و احیای برجام می‌کاهد.
ناامیدی از ثمربخشی مذاکرات پیش‌رو اما صرفا به این خاطر نیست. دلیل اصلی فاصله خواست‌ها و شرط و شروط طرفین است. ایرانی‌ها اصرار دارند که تا تضمین ندهید، همه تحریمها را لغو نکنید و منتظر راستی‌آزمایی نمانید، به تعهدات خود برنمی‌گردیم و خبری از احیای برجام نیست. طرف مقابل و مشخصا آمریکا که اگرچه عضو برجام نیست اما اصلی‌ترین طرف دعوا در این ماجرا است؛ می‌گوید که ایران هم باید به تعهدات برجامی بگردد هم درباره موضوعات غیربرجامی شامل مسائل موشکی و منطقه‌ای و حقوق‌بشری گفت‌وگو کند.
خلاصه اینکه هیچ یک از طرفین قصد کوتاه آمدن ندارد. شاهدش هم همین اظهارات اخیر راب مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران که در آستانه مذاکرات گفته «اگر تهران بخواهد از فرصت مذاکرات به عنوان بهانه‌ای برای تسریع برنامه هسته‌ای‌اش استفاده کند، آمریکا و متحدانش علیه ایران فشار خواهند آورد.» او تاکید کرد: «اگر ایران فکر می‌کند که این بار می‌تواند فشار بیشتری بیاورد و سپس بازگردد و بگوید که آنها امتیازات بهتری می‌خواهند، این دیگر کارساز نخواهد بود. ما و شرکایمان این کار را انجام نخواهیم داد.»
با این حال هنوز هم در ایران امیدواری‌هایی وجود دارد. نه فقط حسین امیرعبداللهیان وزیرخارجه که توافق را ممکن می‌داند، بلکه برخی کارشناسان و تحلیلگران نیز با اشاره به تفاوت‌های مواضع اعلامی و واقعی طرفین امید دارند که نیاز هر دو طرف به حصول توافق کارساز باشد و در جریان مذاکرات توافقی ولو آنکه موقت و گام به گام باشد، حاصل شود.
تصمیم به توافق
علی بیگدلی تحلیلگر مسائل بین‌الملل در همین گروه جای می‌گیرد. او در گفت‌وگو با «جهان صنعت» می‌گوید: «آقای باقری‌کنی بر اساس پیشنهاداتی که به او شده تیم همراه خود را مخصوصا حجیم درست کرده تا از گروه‌ها و محافل مختلف نمایندگانی همراه داشته باشد که هم شاهد مذاکره باشند و هم در آنجا چانه‌زنی کنند. با این رویکرد همان‌هایی که مدعی بودند مذاکره به معنی خیانت است، در جمع این تیم روانه وین شده‌اند و بعدا نمی‌توانند مشکلی ایجاد کنند و بگویند که مذاکره نکردید.»
وی افزود: «همه مخالفان برجام حتی چند نفر از مقامات ارشد نظامی هم همراه تیم رفته‌اند. به این خاطر که یکی از مشکلات فعلی سر راه مذاکره این است که همان افرادی که قبلا مخالف مذاکره بودند الان سرکار هستند و باید مذاکره کنند، برای اینکه حرف و حدیثی ایجاد نشود و بتوانند محافل داخل و مخصوصا نظامی را راضی کنند تلاش کرده‌اند که از وجود اینها در تیم مذاکره‌کننده استفاده کنند.»
بیگدلی به ثمربخشی مشکلات خوشبین است و اعتقاد دارد که حضور مخالفان برجام در تیم مذاکره‌کننده دردسرساز نیست زیرا «خط و مشی مذاکره قبلا تعیین شده است. اگرچه ما یک استراتژی تدوین شده درباره مذاکرات نداریم. حتی در سال ۲۰۱۵ هم نداشتیم.
این تحلیلگر مسائل بین‌المللی با بیان اینکه «به نظر من ایران تصمیم گرفته به یک توافقی برسد» می‌گوید: «این هیات بلندپایه و پرحجم نشان می‌دهد که ایران تصمیم داشته از انتظارات بالای خود فاصله بگیرد. راهی هم برای ایران غیر از مذاکره باقی نمانده است. به خصوص که در داخل کشور زمینه‌های اعتراضات اجتماعی و نابسامانی‌های اقتصادی بسیاری داریم که شکاف بین دولت و ملت را هر روز عمیق‌تر می‌کند. حلقه‌های امنیتی تنگی نیز هر روز در جنوب، غرب و قفقاز به دور ما کشیده می‌شود. اینها سبب شده که ایران قدری انعطاف‌پذیرتر شود و بتواند مذاکرات را به یک سرمنزلی برساند و هر دو طرف به تعهدات خود برگردند.»
بیگدلی در تشریح دلیل خوشبینی خود می‌گوید: «نقطه مشترک بین ما و غربی‌ها این است که هر دو طرفدار مذاکره و نگران جنگ هستیم. اگر خدای نکرده جنگ رخ دهد شرایط سختی مخصوصا برای ما ایجاد می‌شود. ایران برای دوری جستن از جنگ با یک هیات بلندپایه و پرتعداد به وین رفته و انشاء‌الله به نتیجه خوبی هم برسد.»
او در پاسخ به اینکه اظهارات مالی و مواضع سخت آمریکا چقدر رسیدن به توافق در این دور از مذاکرات را سخت می‌کند؟ گفت: «آقای رابرت مالی هم مثل ما که بخشی از صحبت‌هایمان جنبه تبلیغاتی دارد ناچار است که پیستون فشار را زیاد کند و ایران را بدون اعلام شرایط قبل از مذاکره وارد مذاکره کند. اما آنچه که قطعی است این است که آمریکا خیلی علاقه دارد، مذاکرات به نتیجه برسد و ایران به تعهدات خود برگردد. منتها مذاکرات این مرتبه باید با سفت و سختی‌هایی صورت بگیرد. وقتی چنین هیاتی به وین رفته یعنی قطعا از مقامات ارشد ما دستور گرفته‌اند تا مساله را به نوعی حل کنند. من برخلاف افکار عمومی معتقد هستم که می‌توانیم به یک نقطه مشترک برسیم و توافق کنیم.»
توافقی در کار نیست
امیرعلی ابوالفتح اما به اندازه بیگدلی خوشبین نیست و تصور نمی‌کند که توافقی حداقل به این زودی‌ها حاصل شود. او در گفت‌وگو با «جهان صنعت» مذاکرات پیش رو را «بسیار سخت» ارزیابی کرد و گفت: «امیدوارم که تحلیل من درست از آب درنیاید اما به نظر نمی‌رسد در این دور از مذاکرات هم نتیجه‌ای حاصل شود. چون فاصله بین خواست‌ها و مطالبات ایران و آمریکا خیلی بیشتر از آن است که در یکی، دو دور مذاکره قابل رفع باشد. اگر این کار شدنی بود در آن شش دور قبلی رفع شده بود. وقتی در آن شش دور و طی چند ماه اتفاقی نیفتاده است، در این دور هم اتفاقی نخواهد افتاد مگر آنکه در تهران و واشنگتن، مواردی تغییر کند که آن هم تا حالا تغییری نکرده است.»
وی در پاسخ به اینکه آیا ممکن نیست طرفین حداقل به یک توافق موقت برسند و سیاست گام به گام را برای برگشت به تعهدات خود در دستور کار قرار دهند؟ گفت: «توافق موقت هم می‌تواند یک گام به پیش باشد. قبل از توافق برجام هم یک توافق اولیه‌ای در ژنو یا وین بین دو طرف صورت گرفته بود و به موجب آن ایران فعالیت‌های خود و آمریکا تحریمها را فریز کردند و ماهانه هم بخشی از منابع ارزی ایران آزاد و زمینه توافق برجام فراهم شد. این هم می‌تواند یک راه باشد اما فعلا نشانه چنین نرمشی از سوی ایران و آمریکا مشاهده نمی‌شود.»
این کارشناس مسائل آمریکا ادامه داد: «اکنون هر دو طرف خواسته‌های حداکثری را مطرح می‌کنند. یعنی ایران نه تنها با یک توافق گام به گام و موقت موافق نیست بلکه بحث بر سر این است که همه تحریمها یکجا برداشته شود، راستی‌آزمایی شود، تضمین داده شود و سپس ایران به تعهدات خود برگردد که این خیلی با توافق گام به گام فاصله دارد. در طرف مقابل هم وضعیت همین طور است. آنها می‌گویند شما غنی‌سازی ۲۰ درصد که هیچ، ۶۰ درصد هم دارید، ذخایر را افزایش داده‌اید، سانتریفیوژها هم که نسل جدید است، روی اورانیوم فلزی هم کار می‌کنید، نیروگاه اراک را هم که راه می‌اندازید؛ یعنی (به قول آنها) بمب را دارید دیگر. بنابراین در این شرایط بحث فریز کردن و توافق گام به گام معنا ندارد.»
ابوالفتح افزود: «بر این اساس حصول توافق در این مرحله را بعید می‌دانم مگر آنکه در مذاکرات یک تغییر اساسی در رویکرد دو کشور ایجاد شده و زمینه برای توافق موقت ایجاد شود اما در شرایط فعلی نمی‌توانم چنین چیزی را پیش‌بینی کنم.»
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در پاسخ به این که با این وصف ابراز خوشبینی‌ها از سوی مقامات ایرانی به خصوص وزیر خارجه چه دلیلی دارد؟ گفت: «اولا او وزیر خارجه است و باید ابراز امیدواری کند. نمی‌تواند بگوید که ناامید هستیم. نکته دیگر اینکه باز شدن این گره در دست آمریکایی‌ها است. آنها اگر اراده کنند می‌توانند ظرف نیم‌ساعت به توافق برسند. به همان راحتی که آقای ترامپ با یک نمایش تلویزیونی و یک امضای بزرگ تحریمها را برگرداند، بایدن هم می‌تواند تحریمها را به حالت تعلیق درآورد. از این جهت اینکه طرف ایرانی می‌گوید توافق ممکن است، درست است. آقای روحانی هم می‌گفت که مساله ظرف نیم ساعت قابل حل است و درست هم می‌گفت. آمریکایی‌ها اگر بخواهند می‌توان ظرف نیم ساعت مشکل را حل کرد. از این جهت ابراز امیدواری امیرعبداللهیان برای آن است که طرف آمریکایی اگر حسن نیت داشته باشد، می‌تواند مشکل را حل کند.»
دور هفتم؛ عصر امروز
این بیم‌ها و امیدها در حالی مطرح است که تیم‌ها مذاکره‌کننده طرف‌های برجامی از عصر امروز در هتل کوبورگ وین به مصاف می‌روند و آمریکایی‌ها نیز از همان پشت پرده نقش خود را ایفا می‌کنند. اگر بدبین نباشیم، نتیجه قابل پیش‌بینی نیست و یابد منتظر و امیدوار بود.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهسیاسیلینک کوتاه :