پیشنهاداتی برای سازمان مهاجران
قمر تکاوران * ساختار سازمان مهاجران، همان‌طور که می‌دانید حضور مهاجران که اکثریت آنان را مهاجران افغانستانی تشکیل می‌دهند در کشور چندین دهه قدمت دارد. با اینکه نهادهای دولتی، نهادهای بین‌المللی و سازمان‌های مردم‌نهاد سال‌هاست در این زمینه تلاش می‌کنند اما به نظر می‌رسد مسائل سامانی ندارد و گاهی با سردرگمی در این زمینه مواجه ایم. ازاین رو تشکیل سازمان مهاجران که انسجامی در زمینه مسائل مربوط به مهاجران ایجاد کند را می‌توان به فال‌نیک گرفت و از آن استقبال کرد.
طبق آمار غیررسمی تا پیش از شرایط فعلی افغانستان، مهاجران حاضر در ایران ۳میلیون تخمین زده شد که درحال‌حاضر باوجود موج جدید مهاجرت پس از بحران اخیر افغانستان، به نظر می‌رسد این عدد بزرگ‌تر شده است. تعداد بالای مهاجران در کشور نشان می‌دهد که اولا مساله مهاجران یک مساله اجتماعی است و ثانیا نیاز به توجه ویژه و رسیدگی دارد.
سازمان مهاجران اگر قرار باشد یک نهاد دولتی معمولی باشد پرواضح است که کارآمد نخواهد بود چراکه درحال‌حاضر بار اصلی حوزه مهاجران چه در زمینه آموزش و چه دیگر حوزه‌ها به عهده سازمان‌های مردم‌نهاد است. بنابراین سازمان مهاجران بدون ارتباط تنگاتنگ با سمن‌ها و مشارکت دادن آنان در تصمیم‌گیری در این حوزه نمی‌تواند به حل مسائل مهاجران نائل شود. به‌علاوه باید از سازمان‌های بین‌المللی نیز کمک گرفته شود و با آنان نیز همکاری شود. سازمان‌های بین‌المللی فعال در ایران خود به خدمات ایران به مهاجران واقف هستند و مشارکت دادن آنان می‌تواند به پیشبرد بهتر مسائل مهاجران کمک کند.
در حال حاضر مهاجران در ایران با مسائل و مشکلات عدیده‌ای مواجه هستند که سازمان مهاجران با باریک‌بینی می‌تواند به حل آنان بپردازد. گام اول برای این مهم یک نیاز پژوهشی است؛ این مرحله باید به‌صورت جامع انجام شود چراکه بدون پژوهش میدانی و اشراف کامل بی‌شک فعالیت‌ها در این حوزه راه به جایی نمی‌برد. مواردی را که می‌توان بر آن دست گذاشت؛ مسائل قانونی، فرهنگی و اقتصادی است. برخی مسائل در این حوزه‌ها وجود دارد که با پیگیری‌های این سازمان و تدقیق مساله می‌تواند حل شود.
برای مثال در زمینه آموزش ما فرمان رهبری را داریم که هیچ کودکی نباید از تحصیل بازبماند و هم کنوانسیون بین‌المللی حقوق کودک را داریم که پیش‌تر امضا کرده‌ایم اما جزئیات بخش‌نامه‌ای و اجرایی وجود دارد که نیاز به اصلاح و پیگیری دارد. این سازمان به‌سادگی می‌تواند این مسایل را برطرف کند و آموزش را برای همه کودکان مهاجر و بدون‌مدرک در ایران فراهم کند. موارد دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند با تسهیل قانونی حل شود مانند سیم کارت یا گواهینامه؛ چرا فردی که در ایران به دنیا آمده، ۳۰ سال در ایران زندگی کرده و پزشک شده، نباید بتواند سیم کارت یا گواهینامه بگیرد؟!
مسائل فرهنگی در حوزه مهاجران داستان طولانی است که شرح و بسط آن در این یادداشت نمی‌گنجد اما یک نکته مهم را باید یادآور شوم و آن اینکه نگرش‌ها در این زمینه نیاز به تغییر دارد، از هر دو طرف. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که جامعه ایرانی هنوز نسبت به مهاجران دید مثبتی ندارد و گاهی این خودش را به‌صورت برخوردهای شدید نشان می‌دهد. این سازمان باید بهبود نگرش‌ها و فرهنگ‌سازی را مدنظر قرار دهد.
مسائل اقتصادی نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است. درحال‌حاضر فعالیت اقتصادی مهاجران در ایران مشکلات زیادی دارد. برای مثال اگر خدمات بانکی به مهاجران تسهیل شود (که می‌تواند بشود) می‌تواند برای ایران نفع اقتصادی داشته باشد. آمارهای سازمان جهانی مهاجرت در سال‌های مختلف نشان می‌دهد که (پیش از اوضاع جدید افغانستان و این موج جدید مهاجرت) حدود ۵۰۰هزار نفر به‌طور متوسط در سال بین ایران و افغانستان جابه‌جا می‌شوند که این رقم احتمالا کارگران فصلی هستند. جابه‌جایی این افراد در مرز بدون ویزا انجام می‌گیرد، اگر این افراد درنظرگرفته شوند و فرآیند دریافت ویزا برای‌شان تسهیل شود بدون شک از همه نظر به نفع کشور خواهد بود. جزئیاتی از این دست زیادند که می‌توان به آنها پرداخت.
اکنون وضعیت مرز ایران نیاز به رسیدگی ضروری دارد. گزارش‌هایی که از مرز می‌رسد، بیانگر این است که وضعیت موجود نه اخلاقی است و نه انسانی. هزاران نفر روزانه از مرز عبور می‌کنند و وارد خاک ایران می‌شود که طبعا بیشتر این افراد دستگیر و ردمرز می‌شود. نکته مهم این است که این افراد که چندین روز را با پای پیاده سپری کرده‌اند و به مرز رسیده‌اند، حالا در این زمانی که در خاک ایران هستند تا پیش از ردمرز شدن، نه جایی برای قضای حاجت دارند و نه آب و نانی برای خوردن. این افراد تنها جان خود را برداشته‌اند و فرار کرده‌اند، می‌توان حداقل پیش از ردمرز حداقل امکاناتی را در کمپ‌های مرزی برای آنان فراهم کرد.
* پژوهشگر اجتماعی حوزه مهاجران
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :