بررسی نتایج طرح انتقال آب دریای عمان/مفیدی پرهزینه

به گزارش جهان صنعت نیوز:  بخش عمده‌ای از  انتقادها را فعالان زیست‌ محیطی مطرح می‌کنند. آنها معتقدند که این کار موجب به هم خوردن اکوسیستم این مناطق خواهد شد. البته منتقدانی هم وجود دارند که می‌گویند هزینه این کار برای کشور بسیار سنگین است به طوری که هر مترمکعب آبی که در این پروژه شیرین‌سازی و انتقال آب می‌یابد، بیش از صد هزار تومان هزینه دارد که رقم سنگینی است‌. البته حتما در این پروژه‌ها رانت و فساد وجود داشته کمااینکه برخی خبرگزاری‌ها هم در این رابطه گزارش دادند.

طرح کلی پروژه که از سال ۹۶ کلید خورده از استان هرمزگان آغاز می‌شود و در مسیر کرمان و خراسان جنوبی به خراسان رضوی انتقال خواهد یافت‌. فاز نخست این طرح که اسفند سال گذشته به بهره‌برداری رسید، به یزد و بخش‌هایی از کرمان رسید و در فازهای بعدی قرار است به استان‌های دیگر که شامل ۷ استان می‌شوند، برسد.

به دنبال تشدید بحران آب در استان‌های جنوبی کشور خصوصا کمبود آب در استان سیستان‌و‌بلوچستان که به چالش دائمی این استان تبدیل شده، چندی پیش مجلس به طرح خارج از نوبت بررسی شدن انتقال آب از دریای عمان به استان سیستان‌و‌بلوچستان براساس تبصره ماده ۱۰۰ رای داد و حالا این طرح هم بر تکالیف وزارت نیرو برای انتقال آب افزوده شده است. هرچند برآورد دقیقی از هزینه این طرح گزارش نشده، اما به نظر می‌رسد بار سنگین مالی بزرگی بر دوش دولت افتاده است.

اول آب شرب، بعد صنعت

سیدحسین ‌هاشمی عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و کارشناس آب درباره پروژه‌های انتقال آب از دریای عمان و خلیج‌فارس به مناطق خشک کشور به «جهان‌صنعت» می‌گوید: «هر نوع برداشت یا انتقال آب یا حتی شیرین اثرات محیط‌زیستی دارد. اما برای کم کردن تاثیر آن باید بررسی شود که آیا قابل مدیریت هستند یا خیر.»

او با اشاره به اینکه بخشی از استان سیستان‌وبلوچستان در کنار دریا واقع شده و انتقال آب می‌تواند راه‌حل مناسبی هم برای شرب و هم صنایع این استان باشد، تصریح کرد: طرح انتقال آب اگرچه برای دولت و وزارت نیرو هزینه‌زاست و هزینه‌های سنگینی هم در پی دارد اما می‌تواند ارزش افزوده ایجاد کند. این طرح خصوصا برای صنایع این استان می‌تواند به لحاظ اقتصادی مفید باشد.

این استاد دانشگاه با اشاره به تجربه انتقال آب به یزد و کرمان عنوان کرد: برای صنایعی مثل صنعت فولاد یا صنعت مس، این انتقال آب  صرفه اقتصادی دارد و در مسیر این انتقال چرخه زندگی ایجاد می‌شود اما اینکه چقدر آثار زیست‌محیطی می‌تواند برجای بگذارد، نیاز به مطالعات عمیق‌تری دارد. زیرا زمانی که تصمیم گرفته شد این طرح اجرایی شود، گزینه‌های دیگری وجود نداشت. از سویی بحران کمبود آب خصوصا برای استان سیستان‌و‌بلوچستان راه حل دیگری جز شیرین‌سازی و انتقال آب باقی نمی‌گذارد.

هاشمی با اشاره به راهکارهای دیگری مثل استفاده از پساب برای صنایع یادآور شد: طرح‌هایی مشابه استفاده از پساب برای صنایع در کشور اجرا شده و نتایج خوبی هم داشته است. تقریبا ۸۰ درصد آبی که در شرب استفاده می‌شود به صورت فاضلاب می‌تواند تسویه شده و به چرخه تولید برود. بنابراین در ساختار باید نگاه کلان‌تری به مساله داشت.

او افزود: مدیریت آب یکی از بخش‌های سخت اداره کشور است و در شرایطی که کشور رو به خشکسالی می‌رود، اولویت باید تامین آب شرب باشد و سپس صنایع. می‌توان از پساب برای صنایع استفاده کرد، اما تامین آب شرب پرهزینه است.

طرحی که توجیه ندارد

طرح انتقال آب از دریای عمان به همان اندازه که موافق‌های پروپاقرص دارد، مخالفان سرسختی هم دارد. مهدی بصیری عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان هم در این رابطه به «جهان‌صنعت» می‌گوید: به نظر من انتقال آب یا شیرین کردن آب دریا برای صنعت یا  کشاورزی بسیار اشتباه است‌. اصولا این کار را در هیچ جایی انجام نمی‌دهند. چون فشار و لابی و قدرت پیمانکاران زیاد است این طرح در ایران انجام شده است.

وی افزود: گروهی بودجه می‌گیرند و استفاده‌های خود را انجام می‌دهند؛ درحالی که در هیچ جایی از دنیا این کار انجام نمی‌شود و فقط برای مصارف شهری از آب شیرین‌شده دریا استفاده می‌کنند.

این کارشناس آب تصریح کرد:  اگر قرار است صنعت از آب استفاده کند، خود صنعت را کنار دریا ببرند نه اینکه آب را برای صنعت پمپ کنند‌. به عنوان مثال یزد تقریبا ۱۵۰۰متر ارتفاع دارد و تقریبا ۸۰۰ کیلومتر از دریا فاصله دارد و تقریبا همه این کارها موجب مصرف انرژی می‌شود و مصرف انرژی زیاد باعث آلودگی هوا و سایر آسیب‌های محیط‌زیستی است، زیرا  نیروگاه‌های ما گازی است و از نیروگاه خورشیدی استفاده نمی‌شود یا خیلی خیلی کم استفاده می‌شود .

بصیری عنوان کرد: برای شیرین کردن آب، لازم است انرژی بسیار بالایی مصرف شود که نتایج آن به مشکلات زیادی منجر می‌شود. مثلا آب شوری که از این آب شیرین‌کن‌ها به دریا برمی‌گردد باعث می‌شود، تمام اکوسیستم‌های ساحلی دچار مشکل می‌شوند.

وی اضافه کرد:  شیرین کردن آب فقط برای مصارف شهری که آب ندارند، می‌تواند استفاده شود، اما برای صنعت و کشاورزی قابل توجیه و کار عاقلانه‌ای نیست.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: به نظر بنده راهکار این است که در ایران نباید صنایع فولاد و آهن داشته باشیم؛ یا اینکه به اندازه مصرف باید این صنایع را داشته باشیم نه اینکه آن را صادر کنیم که نتیجه‌اش این شود که آبی را که نداریم صرف این صنایع کنیم و منابع کشور را به صورت یارانه گاز و برق در اختیار این صنایع قرار دهیم. از آن سو مشکلات کم‌آبی مردم را در زحمت و رنج قرار می‌دهد.

اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژه