دولت صدای تولیدکنندگان روغن موتور را نمی‌شنود

ابوالقاسم هاشمی *

چهار پالایشگاه ایران محصول روغن پایه تولید می‌کنند. یکی از این محصولات برش لوبکات است که جز اصلی و ماده اولیه تولید روغن‌موتور بوده و حدود ۸۵ تا ۹۵ درصد روغن‌موتور را تشکیل می‌دهد. در پالایشگاه‌های روغن، عملیات پالایش روی لوبکات انجام شده و ماده‌ای به نام روغن پایه به عنوان ماده اصلی روغن‌های موتوری، صنعتی و گریس از آن به دست می‌آید.
البته پالایشگاه‌های ایران به جز روغن پایه، محصول دیگری از روغن پایه مانند پارافین هم تولید می‌کنند که برای واحدهای پایین‌دستی به عنوان ماده اولیه محسوب می‌شود. برخی پالایشگاه‌ها هم بخشی از روغن پایه‌ای که تولید می‌کنند را تبدیل به فرآورده نهایی می‌کنند. این محصول نهایی قابل مصرف برای عموم جامعه است. بخش وسیعی از این محصول به عنوان روغن پایه به مصرف واحد‌های پایین‌دستی می‌رسد و این محصول نیاز بخش خصوصی است تا بتواند از آن به محصول نهایی برسد.
اما نکته اینجاست که بخشی از این محصول قبل از اینکه ارزش‌افزوده واقعی روی آن ایجاد شود، به عنوان روغن پایه صادر می‌شود. در این صورت تعارض منافعی بین واحد‌های پایین‌دستی نفت که روغن تولید می‌کنند، با چهار پالایشگاهی که روغن پایه را صادر می‌کنند و به واحد‌های زیر‌مجموعه نمی‌دهند، پیش می‌آید.
تولیدکنندگان و فعالان صنایع پایین‌دستی نفت در این زمینه دچار مشکلات بسیاری با پالایشگاه‌ها هستند. متاسفانه بورس و سازمان حمایت هم طرف پالایشگاه‌ها را می‌گیرد و مذاکرات ما در این زمینه به نتیجه نرسیده است، زیرا طرف ما ارگان‌های دولتی هستند که از این پالایشگاه‌ها که عمدتا نیمه دولتی و دولتی هستند حمایت می‌کنند.
بخش خصوصی بارها در جلساتی با وزارتخانه‌های صمت، نفت و بورس کالا خواستار توجه آنان به تولیدکنندگان پایین‌دستی که مواد اولیه تولید آنها روغن پایه است، شد اما دولت صدای بخش خصوصی را نمی‌شنود.
خواسته بخش خصوصی در این رابطه کاملا روشن است؛ محصول پالایشگاه‌ها را حتی به قیمت جهانی به شرکت‌های داخلی بدهید و مازاد نیاز داخل صادر شود.مساله دیگری که تولیدکنندگان صنایع پایین‌دستی نفت با پالایشگاه‌ها مواجه هستند، روغن سوخته است. در فرآیند تولید برخی محصولات به صورت محصول جانبی تولید می‌شود. البته محصول جانبی به خواسته صنایع پایین‌دستی، تولید نمی‌شود. این محصولات مشمول استاندارد بوده و تولید آنها هم تحت نظارت سازمان استاندارد بوده است. سازمان استاندارد هم وجوه مشخصی را برای این کالا تعریف کرده است.
در ۲۷ بهمن سال ۹۹ نظارت بر این محصول را به وزارت صمت واگذار کردند. در حال حاضر ۱۶ ماه است تمام این محصولات در انبار تولید‌کننده‌ها جمع شده است. این محصولات حدود ۲۰۰ واحد تولیدی جمع شده و علاوه بر آنکه این سرمایه‌ها حبس شده است، بلکه این فرآورده‌ها آتش‌زا و بسیار خطرناک است که در صورت بروز مشکل، خسارت جانی و مالی فراوانی به بار می‌آورد .
آتش‌سوزی دو هفته پیش در قزوین نشان داد که این مشکل جدی است اما متاسفانه صمت در این ۱۶ ماهه به مراجعات و نامه‌های ما پاسخی نداده است. اخیرا دولت در حال اصلاح دستورالعمل (ماده ۴۵ سهولت کسب‌و‌کار) و آیین‌نامه‌های آن است. طبق قانون باید ما را دعوت کنند ونظرات ما را بشنوند.
* بازرس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی