خانه مقدم کلکسیونی از هنر و تجمل
به گزارش جهان صنعت نیوز: خانه مقدم در آغاز، عمارتی بزرگ و مجلل و محل سکونت خاندان محمدتقی خان احتساب‌الملک از صاحب‌منصبان مشهور دربار قاجاریان و رییس اداره احتسابیه تهران و وزیر مختار ایران در برن سوییس بوده که بعدها در اختیار پسرش، محسن مقدم، قرار می‌گیرد.
محسن مقدم آخرین مالک این خانه هم بسیاری از آثار ارزشمند جمع‌آوری‌شده مانند کاشی و قطعات سنگی تراشیده‌شده را با الهام از فضاهای سنتی و تاریخی در جای‌جای این عمارت قدیمی نصب کرده است. همین امر این خانه تاریخی را تبدیل به کلکسیونی از شاهکارهای هنر و تاریخ ایران و اروپا و تجمل قاجاری کرده است.
* سرگذشت محسن مقدم
خانه مقدم از جمله خانه‌های مجلل دوران قاجار و متعلق به یکی از درباریان به نام محمدتقی خان احتساب‌الملک بوده است. فرزند وی یعنی محسن مقدم پس از اتمام تحصیلات خود در رشته‌های نقاشی، تاریخ هنر و باستان‌شناسی در سال ۱۳۱۵ هـ . ش به ایران برمی‌گردد و به همراه همسر فرانسوی خود «سلما» در خانه پدری (محل کنونی خانه موزه مقدم) ساکن می‌شود.
محسن مقدم نقشی تاثیرگذار در تاریخ دانشگاه تهران داشته و از بنیانگذاران پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران و استاد ممتاز این دانشگاه بوده است.
جالب است بدانید که نشان دانشگاه تهران را هم محسن مقدم آخرین مالک این خانه تاریخی با الهام از تاریخ و فرهنگ کهن ایران طراحی کرده است. این نشان علی‌رغم همه تحولات دهه‌های پس از آن، هنوز هم بر سردر دانشگاه تهران خودنمایی می‌کند.
در حال حاضر بخشی از طرح‌های اولیه جهت شکل گرفتن آرم دانشگاه تهران به همراه اتود نهایی لباس فارغ‌التحصیلی دانشگاه که باز هم کار طراحی‌اش با مقدم بوده در خانه موزه مقدم به نمایش گذاشته شده است.
مقدم همچنین اولین ایرانی‌ای است که به دریافت نشان لژیون دو نور با درجه «اوفیسیه» از طرف شارل دوگل رییس‌جمهور فرانسه مفتخر شده است.
* معماری عمارت تابستانی
حیاط خانه مقدم به سه بخش اصلی حیاط بیرونی، حیاط اندرونی و حیاط سرایداری تقسیم شده است و به خوبی معماری تاریخی خانه اشرافی در دوران قاجاریه را در ذهن زنده می‌کند.
در حیاط بیرونی ساختمان تابستانی و کارگاه کار محسن مقدم قرار داشته است. کارگاه زمانی آتلیه شخصی وی بوده و حالا تبدیل به کتابخانه شده است. در این کتابخانه مجموعه‌ای از کتاب‌های شخصی استاد مقدم و کتاب‌های مرتبط با باستان‌شناسی و هنر به پژوهشگران و عموم مردم ارائه می‌شود.
عمارت تابستانی با پله‌های پیچ‌خورده ورودی و نقش و نگارهای خیره‌کننده نمای بیرونی، هر بیننده‌ای را به تحسین از معماری فاخر آن وا می‌دارد. زیرزمین این عمارت که حوضخانه نام دارد هم همزمان با احداث خانه توسط احتساب‌الملک- پدر محسن مقدم- و در دوره مظفرالدین شاه قاجار بنا شده است. تزئینات دیوارهای حوضخانه- توسط محسن مقدم- انجام شده است و در آن از کاشی و قطعات ظروف سفالین برگرفته از آثار نفیس سده‌های چهارم تا سیزدهم هـ . ق استفاده شده است. به این ترتیب با تماشای این کاشی‌هایی می‌توانید نظاره‌گر سیر و تحول صنعت سفال و کاشی ایران باشید.
* ساختمان اربابی یا برج
در ضلع غربی حیاط خانه «ساختمان اربابی» یا «برج» خودنمایی می‌کند؛ بنایی که با الهام از قلعه‌های اروپایی بنا شده و دو رنگ بودن رنگ آجرهای به کار رفته در آن در کنار معماری دندانه‌دار لبه‌های پشت بام، آدم را یاد قلعه‌های اروپاییان در قرون وسطی می‌اندازد.
ساختمان اربابی در زمان حیات دکتر محسن مقدم در سال ۱۳۴۵ هـ . ش و با کمک دکتر ابوالقاسمی- یکی از شاگردان وی در دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران- با الهام از قلعه‌های قرون وسطی اروپا ساخته شده است. دکتر مقدم سعی بر این داشته تا در این محل بخشی از هنرهای مردمی ایران را به نمایش بگذارد. این ساختمان بخش‌های مختلفی چون اتاق کدخدا، حمام کوچک و خانگی با کاشی‌های قاجاری با مضمون استحمام، اتاق صدف، اتاق تدخین و زیرزمین با تزیینات سفال را در بر می‌گیرد.
در ضلع شمالی این برج، ایوانی بر پایه چند ستون و طاق ساخته شده است. این ایوان با استفاده از کاشی‌های دوران زندیه و قاجار مزین شده است. در وسط ایوان هم حوضچه مرمری کوچکی متعلق به حمام فتحعلی‌شاه کار گذاشته شده که آب از آن فوران کرده و از طریق یک جوی باریک به داخل استخر می‌ریزد. این استخر در سال ۱۳۳۵ هـ . ش در جریان سفر محسن مقدم به اسپانیا، از روی استخر و آب‌نماهای باغ الحمراء (باغی از دوران صدر اسلام اسپانیا) الگو‌برداری شده و در کنار حوض یادشده و تعدادی فواره قدیمی نصب شده است.
دو حیاط اندرونی و بیرونی با دیواری مزین به ستون‌های مارپیچ و طاق‌هایی باشکوه کاشی‌کاری شده‌اند و یادآور پایه ستون‌های کاخ چهل ستون اصفهان هستند. محسن مقدم این پایه ستون‌ها را در هنگام تخریب کاخ خواهر ناصرالدین شاه به خانه‌اش آورده است. ساخت دیوار تجدد نیز بر عهده هوشنگ سیحون بوده که نقشی هنرمندانه را در حیاط خانه به یادگار گذاشته است.
* شکوه عمارت زمستانی
چند پله و دو ردیف نرده سنگی، حیاط را به عمارت زمستانی (عمارت شمالی) پیوند می‌دهد. ستون‌های بلند و سفید رنگ ورودی عمارت زمستانی با سر ستون‌هایی منبت‌کاری شده آراسته شده‌اند و آدم را به یاد ستون‌های تخت جمشید و شکوه و عظمت سازه‌های تاریخی ایران باستان می‌اندازد.
کاشی‌کاری‌های ایوان ورودی و درهای چوبی مشبک عمارت زمستانی نیز یادآور هنر اصفهان و تجمل عصر قاجاریه در معماری هستند.
زیرزمین ساختمان زمستانی در گذشته به عنوان حمام و انباری استفاده می‌شده است اما در زمان حیات دکتر مقدم کارایی خود را از دست می‌دهد و تبدیل به یک انبار می‌شود. در حال حاضر این محل بازسازی و مرمت شده است و به عنوان گنجینه آثار تاریخی موزه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اتاقی به نام اتاق قاجار نیز در خانه مقدم وجود دارد که دکتر مقدم این محل را با آثار ارزنده‌ای از دوران زندیه و قاجاریه چون طاقچه گچبری زندیه از اصفهان، شومینه‌ای از قصر فیروزه- کاخ «فیروزه خانم» سوگلی ناصرالدین شاه- و غیره تزیین کرده و به همین دلیل آن را اتاق قاجار نامیدند. در حال حاضر نیز آثاری از دوران قاجار و پهلوی در این اتاق به نمایش گذارده شده است.
در انتها باید گفت قدم زدن در خانه مقدم همچون عرصه‌ای برای ورود به تاریخ و معماری ایران است؛ جایی که می‌توان شکوه زندیه را در لا‌به‌لای کاشی‌ها جست‌وجو کرد و تجمل قاجاری را در میان معماری پرهزینه و هنرمندانه آن لمس کرد.
اجتماعی و فرهنگیاخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهخواندنیلینک کوتاه :