تصمیم سخت

به گزارش جهان صنعت نیوز:  همان‌طور که پیش‌تر هم علی بیگدلی تحلیلگر مسائل بین‌الملل گفته بود، به نظر می‌رسد که جدی‌ترین اختلاف فعلی بر سر این است که کار به موضوعات منطقه‌ای، موشکی و حقوق بشری نرسد. شاهدش توئیت اخیر شمخانی که نوشته بود: «آمریکا و اروپا در آزمون اجرای تعهداتشان در برجام مردود شدند.

اکنون برجام برای ایران در حوزه اقتصادی و رفع تحریم‌ها به پوسته‌ای خالی تبدیل شده است. با آمریکای بدعهد و اروپای بی‌عمل هیچ‌گونه مذاکره فرابرجامی صورت نخواهد گرفت.»این اما به معنی آن نیست که هیچ خبر خوبی نشده یا امیدهای موجود را باید نادیده گرفت. از جمله پالس‌های مثبت هم همین تکاپویی است که انگار در راستای آزاد کردن پول‌های ایران افتاده. از یک طرف وزارت امور خارجه کره جنوبی اعلام کرده که سئول و تهران در خصوص راهکاری برای حل اختلافات چندساله در خصوص آزادسازی دارایی‌های مسدود شده ایران، رایزنی کردند و گویا در این دیدار دوروزه که از روز سه‌شنبه آغاز شده، دو طرف درباره گزینه‌های پرداخت دقیق و امکان از سرگیری تجارت نفت گفت‌وگو کرده‌اند. از طرف دیگر گاردین نوشته که وزارت خارجه انگلیس در پاسخ به سوالی درباره پرداخت بدهی ایران گفته «ما در حال بررسی گزینه‌های خود برای حل‌و‌فصل این پرونده به صورت اضطراری هستیم و امیدوارم تا در آینده نزدیک بدهی‌های معوق خود به ایران را پرداخت کنیم.»

خوش‌بینی‌ها

این امیدواری را فقط ما نداریم، بلکه در کلام مسوولان امر و نزدیکان تیم مذاکره‌کننده نیز بارقه‌های امید را شاهدیم. مثلا حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان در گفت‌وگو با نشریه انگلیسی فایننشال‌تایمز با بیان اینکه در مجموع نسبت به مذاکرات خوش‌بین هستیم، گفته «معتقدیم تا به نقطه خوب نرسیم و تا از در دسترس بودن یک توافق خوب اطمینان حاصل نکنیم، مذاکرات باید ادامه پیدا کند.»

دیگر نشانه‌های خوش‌بینی را باید در اظهارات اخیر محمد مرندی، مشاور رسانه‌ای هیات مذاکره‌کننده ایران در وین دید که با اشاره به برخی مسائل باقیمانده در این مذاکرات گفته هیات ایران امیدوار است که به زودی توافقی به دست بیاید.او در گفت‌وگو با شبکه المیادین گفته که «اگر اروپایی‌ها مطالبات ایران را برآورده نکنند و به توافق هسته‌ای پایبند نباشند، ما نمی‌توانیم توافقی امضا کنیم.»
وی افزود که اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها باید بدانند که ایران از خواسته‌های خود عقب‌نشینی نمی‌کند تا توافق هسته‌ای بار دیگر نقض نشود.

به گفته او، اگر آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها انعطاف و عقلانیت نشان دهند، می‌توان مسائل باقیمانده را با سرعت زیاد حل کرد.مشاور رسانه‌ای هیات مذاکره‌کننده ایران در وین همچنین ادعای غربی‌ها مبنی بر تعلل تهران را رد کرده و خاطرنشان کرد که ارزیابی محافل غربی دقیق نیست و مسائلی که هیات ایرانی مطرح می‌کند از همان روز اول موجود بود.وی تاکید کرد: اظهارات غربی‌ها مبنی بر رسیدن به ۹۸ درصد از تفاهمات عجیب است. اگر توافق هسته‌ای برداشت تحریم‌ها را تضمین نکند و از برداشتن آنها مطمئن نشویم، نمی‌توانیم توافقی منعقد کنیم.

مرندی خطاب به غربی‌ها گفت که به جای دادن اطلاعات غلط به رسانه‌ها، مسائل حقیقی را حل کنید تا توافق امضا شود.او تاکید کرد: برخی از مسائل در مذاکرات وین حل شده است اما برخی دیگر هنوز پابرجاست. هیات ایران امیدوار است که به زودی توافقی حاصل شود اما همچنان مشکلات مهمی باقی مانده است.وی در عین حال می‌گوید که ضرب‌الاجل‌هایی که درباره آنها صحبت می‌شود را نادیده گرفتیم و برای ما مهم نیستند. ما به دنبال توافق در سریع‌ترین زمان ممکن هستیم تا زنان و کودکان خود را از تحریم‌های غرب رها کنیم.

اختلافات

با وجود این خوش‌بینی که مقامات مسوول ابراز می‌کنند، شاهدیم که تحلیلگران به نکات منفی یعنی اختلافات باقیمانده نیز نظر داشته و آنها را نادیده نمی‌گیرند. مثلا قاسم محبعلی، مدیرکل پیشین وزارت خارجه در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» گفت: «مذاکرات به یک نقطه حساس رسیده و نیاز به تصمیمات سیاسی در طرف ایرانی و آمریکایی دارد. ایران انتظار دارد که آمریکا تحریم‌های برجامی به اضافه تحریم‌هایی که بعد از خروج آمریکا از برجام وضع شد را لغو کند. آمریکایی‌ها نیز انتظار دارند که مذاکرات به مساله برجام محدود نماند و سعی دارند که حتی اگر به توافق رسیدند، بعد از آن درباره سایر موضوعات مثل مسائل خاورمیانه، موشک و حقوق بشر هم صحبت کنند.»و افزود: «بر این اساس هر دو طرف باید تصمیمات سیاسی بگیرند یعنی هم مساله خروج آمریکا از برجام و تحریم است و هم مسائل بسیار دیگری که باید تصمیم‌گیری شود تا وقتی توافق انجام شد- توافقی که حتما کوتاه‌مدت است و نمی‌توان گفت که توافق بلند‌مدت خواهد بود- درباره مسائل آینده هم گفت‌وگو شود.»

محبعلی همچنین گفت: «این البته به معنی آن نیست که توافق شکست بخورد، بلکه به این معناست که اگر طرفین حاضر به کوتاه آمدن نشوند، مدتی متوقف شود و بعد از مدت کوتاهی دوباره از سر گرفته شود. فعلا اما به نظر می‌رسد که مذاکرات به نقطه بن‌بستی رسیده است.»

ابهامات

رحمان قهرمان‌پور تحلیلگر مسائل بین‌الملل نیز تقریبا همین نظر را دارد. نامش را بن‌بست نمی‌گذارد اما این احتمال را که تداوم موارد اختلافی ممکن است کار را به بن‌بست بکشاند، نادیده نمی‌گیرد. در عین حال امیدوار است و این مرحله را حساس توصیف می‌کند. او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» گفت: «دو طرف در مسیر توافق هستند اما این توافق زمانبر است و نیازمند اینکه مشکلات موجود حل شود. مهم‌ترین مساله نیز این است که برای ایران و آمریکا توافق باید به نحوی باشد که بتوانند در داخل کشور و در میان رقبای سیاسی خود از آن دفاع کنند.

به خاطر همین مساله نیز هم آمریکا و هم ایران ملاحظاتی دارند و می‌خواهند به خواسته‌های خود برسند. حرف‌ها و مواضع مسوولان در ایران نیز عمدتا در این راستاست و بر این تاکید دارد که آمریکا باید درباره عدم خروج از برجام تعهد دهد. در واقع توافق باید به نحوی باشد که خواسته‌های دو طرف را برآورده کند. بنابراین تاخیری که اکنون در مذاکرات و حصول توافق شاهدیم حاصل از این ملاحظات است. ضمن اینکه نمی‌توان گفت رسیدن به توافق صد درصد و قطعی است و حتی این احتمال وجود دارد که اختلافات باقیمانده حتی اگر کم باشد از نظر اهمیت به قدری باشد که دو طرف را از مسیر مذاکره خارج کند.»

وی افزود: «فعلا اما همه طرف‌ها در مسیر مذاکره و رسیدن به توافق هستند اما اولا اینکه رسیدن به توافق حتمی و صد درصد نیست.
دوما اینکه ما نمی‌دانیم چه زمانی دو طرف می‌توانند به آن نقطه بهینه‌ای برسند که فکر می‌کنند بیشتر از آن در مذاکرات به دست نخواهند آورد و بین آنچه می‌دهند و آنچه می‌گیرند، توازن برقرار است و می‌توان توافق کرد.»

قهرمانپور گفت: «جای امیدواری اینجاست که اگر سه ماه گذشته بحث سر این بود که دو طرف در مسیر توافق حرکت نمی‌کنند، امروز می‌توان گفت که اراده دو طرف بر شکل گرفتن توافق است. سه ماه پیش حرف این بود که توافق شکل نمی‌گیرد مگر آنکه شرایط تغییر کند، الان شرایط به نحوی است که می‌توان گفت توافق صورت می‌گیرد مگر آنکه شرایط تغییر کند.
بنابراین به اینکه توافق حاصل شود، امیدواریم.»