مواد اولیه ارزان اولویت صنایع‌دستی
به گزارش جهان صنعت نیوز: وی که تجربه سال‌ها فعالیت در حوزه صنایع‌دستی را در کارنامه خود دارد مهم‌ترین مساله امروز صنایع‌دستی را لزوم برقراری ارتباط خوشه‌های گوناگون تولیدی به منظور تامین مواد اولیه ارزان‌قیمت برای تولید می‌داند. این کارآفرین فعال در حوزه فرش و صنایع‌دستی همچنین بر این نظر است که اعتبارات مطالعاتی و ترویجی صنایع‌دستی کافی نبوده و به همین علت روند پیشرفت در حوزه صنایع‌دستی تا حدودی کند است.
صالح‌خو باورصاد البته معتقد است که معاونت صنایع‌دستی اقداماتی را برای حل مشکلات موجود انجام داده تا از این طریق هزینه تولید صنایع‌دستی را پایین آورد و در این مسیر نیز موفقیت‌هایی حاصل شده است.
مشروح مصاحبه «جهان‌صنعت» با افسانه صالح‌خو باورصاد مدیرعامل اتجادیه شرکت‌های تعاونی صنایع‌دستی استان خوزستان با «جهان‌صنعت» در پی می‌آید.
– در سال ۱۴۰۰ بسیاری از صنایع کشور تحت تاثیر تحریم‌ها و همه‌گیری کووید۱۹ با افت و رکود مواجه شدند؛ شرایط در حوزه صنایع‌دستی البته تا حدودی با وخامت کمتری همراه بوده است. شما به عنوان فعال حوزه صنایع‌دستی، وضعیت کنونی صنایع‌دستی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ مهم‌ترین معضلات و چالش‌های امروز حوزه صنایع‌دستی چه هستند؟
این موضوع ریشه در ویژگی‌های صنایع‌دستی دارد. صنایع‌دستی دارای نوعی خودبسندگی است و می‌تواند در بسیاری موارد، نیازهای اولیه خود را از داخل تامین کند. لذا تغییرات اقتصادی جهانی، تاثیراتی اندک در این حوزه دارند. از سوی دیگر، معمولا صنایع‌دستی علاقه‌مندان و مخاطبان خاص خود را دارد که در هر شرایطی، کم و بیش، نیازهای خود را از طریق آن رفع می‌کنند. این دو شاخص، بزرگ‌ترین سرمایه‌های صنایع‌دستی هستند که خوشبختانه همچنان وجود دارند.
مسوولان مربوطه در معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی نیز با آگاهی بر این موضوع و تقویت جنبه‌های گوناگون آن در اقصی نقاط کشور، از یک سو می‌کوشند این سرمایه را حفظ و از آن حراست کنند و از سوی دیگر با برنامه‌ریزی‌های متنوع تولیدی، آموزشی، ترویجی و تجاری می‌کوشند بر آن بیفزایند و دایره خودبسندگی و مخاطبان دائمی صنایع‌دستی را گسترش دهند.
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها و مشکلات امروز صنایع‌دستی، مبحث امکان ارتباط خوشه‌های گوناگون تولیدی به منظور تامین مواد اولیه ارزان قیمت برای تولید است. از سوی دیگر نیز اعتبارات مطالعاتی و ترویجی صنایع‌دستی برای وسعت برنامه‌های اندیشیده شده تکافو نمی‌کند و به همین علت، این روند کُند اما در حال حرکت است. یکی دیگر از چالش‌های این عرصه کاهش قدرت خرید مردم است که به علت شرایط کلی اقتصادی رخ داده و از میزان خرید و در نتیجه، سرعت چرخه خرید و مصرف کاسته است. البته معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی از طریق برقراری ارتباط با صاحبنظران و طراحان در پی پایین آوردن هزینه تولید و از طریق رایزنی با فعالان اقتصادی درصدد تسهیل فروش و کاهش قیمت است و خوشبختانه تاکنون موفقیت‌هایی نیز در این خصوص دست داده و منجر به ثبات و یا حتی بهبود وضعیت شده است.
– همواره اظهارنظرهایی در مورد حمایت از نوآوری و خلاقیت در صنایع‌دستی به گوش می‌رسد، اما برخی از فعالان صنایع‌دستی معتقدند که معاونت تولید وزارتخانه از طرح‌های نوآورانه حمایت لازم را نمی‌کند و کارهای تولیدی را به دلیل مواد اولیه مورد استفاده در ساخت یا گاهی به دلیل استفاده از لیزر برای برش شیشه یا نانو در سرامیک، خارج از دایره صنایع‌دستی دانسته و آن را نمی‌پذیرد. همچنین به برخی از هنرمندان گفته می‌شود که کارشان کاردستی است و صنایع‌دستی محسوب نمی‌شود. نظر شما در این خصوص چیست؟ آیا سازوکار تایید صنایع‌دستی مناسب است؟
در ابتدا لازم است درباره تعاریف و مقررات موجود توضیحی ارائه شود تا این سوءتفاهم رفع شود. اداره کل حمایت از تولید، یکی از ادارات کل معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است و طبق دستورالعمل‌های مشخص و مصوب کار می‌کند و به هیچ عنوان مباحث سلیقه‌ای و شخصی در آن راه ندارد.
فهرستی مصوب از رشته‌ها و زیررشته‌های صنایع‌دستی وجود دارد که حاصل سال‌ها بررسی و تحقیق است و محوریت تمامی فعالیت‌ها و برنامه‌ریزی‌های اداره کل حمایت از تولید و چه بسا معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی بر آن استوار است. بنابراین، اگر محصولی در رشته‌ها و زیررشته‌های این فهرست قابل درج نباشد، صنایع‌دستی محسوب نمی‌شود. از سوی دیگر بخشی متشکل از متخصصان صنایع‌دستی در اداره کل حمایت از تولید با عنوان کمیته فنی وجود دارد که وظیفه آن بررسی رشته‌های جدید است و در صورت تصویب این کمیته، رشته جدید می‌تواند در فهرست مذکور ثبت شود. البته بدیهی است که به علت جلوگیری از سقوط جایگاه صنایع‌دستی و حفظ شأن آن دقت نظر فراوانی اعمال می‌شود.
بنابراین، نوآوری اگر در مسیری باشد که به بهبود کیفیت و سرعت تولید محصولات منجر شود حتما مورد استقبال قرار می‌گیرد، اما بدیهی است نوآوری‌هایی که در مرحله آزمون و خطا هستند یا اصولا تاثیری در کیفیت، دقت و سرعت تولید ندارند، پذیرفته نمی‌شوند.
در خصوص استفاده از مواد اولیه غیرطبیعی نظیر پلاستیک و تکنولوژی‌هایی مانند لیزر و نانو نیز لازم به ذکر است که تعاریف مصوب خاصی برای صنایع‌دستی وجود دارد که طی آن‌ها امکان استفاده از مواد اولیه غیرطبیعی و ابزار تکنولوژیک محدود شده است و متخصصان امر برای حفظ این وضعیت استدلال‌های خود را دارند. نباید فراموش کرد که پیوستن به عرصه تولیدکنندگان صنایع‌دستی تسهیلات اعتباری و حمایت‌های مالیاتی و بیمه‌ای در پی دارد و این مزیت‌ها برای تولیدکنندگان مناطق محروم بسیار حیاتی است. لذا با موجه شدن ورود مواد اولیه غیرطبیعی و تکنولوژی‌های مدرن به حوزه تولید صنایع‌دستی، ضمن کاهش ارزش انسانی این تولیدات، ضربه اقتصادی شدیدی به تولیدکنندگان مناطق محروم وارد می‌شود.
– در گذشته سازمان صنایع‌دستی سابق راسا با داشتن فروشگاه‌های متحد در سراسر کشور، محصولات صنایع‌دستی را از تولیدکننده گرفته و عرضه کرده و به فروش می‌رساند. امروز این اقدام صورت نمی‌گیرد. جای خالی این موضوع تا چه حد حس می‌شود و فکر می‌کنید به جای آن می‌بایست چه سازوکاری از سوی وزارتخانه برای کمک به فروش صنایع‌دستی ایجاد شود؟
با توجه به اصل ۴۴ قانون اساسی و سیاست‌های کلی آن و برنامه‌ریزی‌های مبتنی بر آن‌ها، سازمان‌ها و وزارت‌های دولتی دیگر امکان فعالیت در زمینه فروشگاه‌داری نداشتند و به همین دلیل فروشگاه‌ها از سازمان صنایع‌دستی سابق گرفته شد و این امری کلی و ملی بود. داشتن فروشگاه اگرچه مزایایی در استانداردسازی کیفی و قیمت‌گذاری محصولات داشت، اما نوعی انحصار فراهم می‌آورد و برای فعالیت بخش خصوصی مناسب نبود.
در حال حاضر وظیفه اصلی معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی سیاستگذاری است و چنانچه با کمک دستگاه‌های دیگر سازوکار مناسبی برای نظارت بر اجرای سیاست‌ها اندیشیده شود، نتایجی بسیار درخشان در پی خواهد داشت.
– برخی از انواع صنایع‌دستی مثل ارغوان‌بافی و یا کلون‌سازی در این سال‌ها در معرض نابودی قرار گرفته‌اند، چرا که استادکاری که آن‌ها را تولید کند بسیار کم است. آیا در استان خوزستان نیز چنین صنایع‌دستی وجود دارد؟ توقعتان از وزارتخانه برای احیای این سبک صنایع‌دستی چیست؟
باید توجه داشت که کاربرد رشته‌های مذکور در زندگی مردم چقدر است. آیا منطقی است که برای رشته‌هایی که بنابر شرایط زندگی دیگر کاربردی ندارد هزینه‌های کمرشکن صورت گیرد؟ به نظر من بهتر است هزینه مورد نظر، برای تغییر در طراحی به منظور به‌روز شدن برای حضور در زندگی امروز صرف شود. بدیهی است رشته‌هایی با محوریت حصیر در استان خوزستان وجود دارد که نیازمند بهبود در شیوه‌های تولید و مقاوم‌سازی مواد اولیه هستند.
– مهم‌ترین صنایع‌دستی استان خوزستان چه هستند؟ لطفا چند مورد را معرفی بفرمایید تا مردم در سفرهای نوروزی بیشتر با صنایع‌دستی این خطه آشنا شوند.
علاوه بر محصولات حصیری باید از رشته بسیار خاص مینای صُبی نام برد که بسیار استثنایی است و می‌تواند بسیار توسعه یابد.
اجتماعی و فرهنگیاخبار برگزیدهاقتصاد کلانخواندنیلینک کوتاه :