تفاوت ذهنیت کازینویی و سرمایه‌گذاری در بورس
به گزارش جهان صنعت نیوز: سرمایه‌گذاری و قمار هر دو، درگیر و شکل‌یافته از «ریسک» و «انتخاب» هستند، به خصوص ریسک سرمایه که همراه با امید به کسب سود در آینده است. ولی قمار نوعا یک فعالیت با عمر کوتاه است در صورتی که سرمایه‌گذاری در سهام می‌تواند برای سراسر عمر باشد (به نقش آن در بازنشستگی در غرب توجه کنید). همچنین قماربازان به طور متوسط و بلندمدت، با بازده انتظاری منفی روبه‌رو هستند. از طرف دیگر، سرمایه‌گذاری یا خرید سهام نوعا در بلندمدت به طور متوسط برای سرمایه‌گذاران بازده انتظاری مثبت به بار می‌آورد. اجازه دهید چون همیشه، چکیده اهم مطالب این یادداشت را فهرست کنم؛ سرمایه‌گذاری و قمار هر دو ما را با تقبل ریسک سرمایه‌هایمان به امید کسب سود در آینده درگیر می‌کنند. هم در قمار و شرط‌بندی و هم در سرمایه‌گذاری، یک اصل کلیدی آن است که باید ریسک را حداقل‌سازی (کمینه‌سازی) و پاداش و بازده را حداکثرسازی (بیشینه‌سازی) کرد. قماربازان راه‌ها و روش‌های کمتری نسبت به سرمایه‌گذاران برای کاهش زیان و ضررها در اختیار دارند. با توجه به نقش حیاتی اطلاعات، سرمایه‌گذاران نسبت به قماربازان و شرط‌بندان از منابع اطلاعاتی مرتبط بیشتری برخوردارند. همچنین در طول زمان، شانس موفقیت و امکان پیروزی (Odds) به عنوان یک سرمایه‌گذار برای شما بیشتر عمل خواهد کرد تا به عنوان یک قمارباز.
سرمایه‌گذاری چیست؟
سرمایه‌گذاری عبارت است از تخصیص وجوه یا اختصاص سرمایه به یک دارایی مثل سهام، با این انتظار که به تولید درآمد یا سود دست یابیم. انتظارات به کسب «بازده» به شکل درآمد یا افزایش قیمت آن دارایی فرض می‌شوند و ستون اصلی و هسته‌ای سرمایه‌گذاری‌ها به حساب می‌آیند. «ریسک» و «بازده» دست در دست هم در سرمایه‌گذاری مطرح هستند. عموما ریسک کمتر را باید همراه با بازده انتظاری کمتر در نظر آورد، در حالی که بازده‌های بیشتر را معمولا با ریسک‌های بیشتر می‌توان انتظار داشت. به‌کارگیری روش‌های تحلیل بنیادی و تکنیکال و مطالعه الگوهای معاملاتی برای تغییر و تعبیر نمودارهای سهام به روند آتی اینکه سهم به کجا می‌رود کمک می‌کنند و بر عملکرد سرمایه‌گذار تاثیر دارند.
قمار و شرط‌بندی چیست؟
قمار عبارت است از گذاشتن پول برای امری تصادفی و احتمالی. بدان جهت شرط‌بندی هم نامیده می‌شود که پول خود را در معرض ریسک رخدادهایی می‌گذاریم که با نااطمینانی و عدم حتمیت و نامعلومی همراه و نتایج و پیامد آن وقایع به شدت شانسی هستند. مثل سرمایه‌گذاران، قماربازان نیز باید با دقت میزان سرمایه‌ای را که می‌خواهند به بازی بیاورند مشخص کنند. در کل، اتفاقات خوش و شانس موفقیت که درباره سرمایه‌گذاری اشاره شد در اینجا بر وفق مراد قماربازان نیست. احتمال ضرر و زیان یک سرمایه‌گذاری معمول بیشتر از احتمال بردن آن سرمایه‌گذاری است. همچنین شانس یک قمارباز در کسب سود می‌تواند با مقادیر برای شرط‌بندی کاهش یابد.
سودسازی در بلندمدت
اما تفاوت‌های کلیدی سرمایه‌گذاری و قمار چیست؟ همان‌طور که اشاره شد، در قمار و سرمایه‌گذاری اصل کلیدی حداقل‌سازی ریسک و حداکثرسازی سود است. اما در مورد قمار این خود قمارخانه است که برنده واقعی و نهایی است. برعکس، در بازار سهام در بلندمدت شما با سودآوری مواجه می‌شوید. این بدان معنی است که اگر شما در طول زمان شکیبایی کنید، عوامل موفقیت به کمکتان می‌آیند و این امر در مورد یک قمارباز صادق نیست. البته از شرط و شروط آن این است که در سرمایه‌گذاری صاحب استراتژی باشید و جوزده نشوید.
کاهش ضرر و زیان
تفاوت کلیدی و مهم دیگر بین سرمایه‌گذاری و قمار آن است که شما در قمار و شرط‌بندی پولی را که می‌گذارید کلا از دست می‌دهید و معمولا استراتژی خاصی برای تقلیل زیان در اختیار ندارید. برعکس، معامله‌گران و سرمایه‌گذاران در بورس سهام گزینه‌های گوناگونی برای جلوگیری از زیان وارده بر سرمایه خود- که در معرض ریسک به امید نفع قرار داده‌اند- در اختیار دارند. سفارش به کارگزار برمبنای «حد ضرر» یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای جلوگیری از ریسک غیرضروری است. به فرض اگر قیمت سهام شما به زیر ۱۰ درصد قیمت خرید شما تنزل کرد، شما این فرصت را دارید که آن سهام را به فرد دیگری بفروشید و هنوز مالک ۹۰ درصد سرمایه خود باشید؛ کاری که در قمار میسر نیست.
عامل زمان
تفاوت کلیدی دیگر بین فعالیت سرمایه‌گذاری و قمار و شرط‌بندی به مفهوم زمان مربوط می‌شود. قمار یک رخداد با محدودیت زمانی است، در صورتی که سرمایه‌گذاری در یک شرکت بورسی می‌تواند سال‌ها طول بکشد. در قمار با پایان یافتن وقت بازی، فرصت سود برای شما از شرط‌بندی تمام شده است و شما یا برنده‌اید یا بازنده سرمایه خود. از طرف دیگر، سرمایه‌گذاری در سهام پاداش‌دهی زمانی دارد. به سرمایه‌گذاران که سهام شرکتی را خریده‌اند تحت عنوان «سود تقسیمی» به خاطر ریسک‌پذیری و تقبل ریسک‌ها به طور واقعی از سود شرکت، مبلغی تعلق می‌گیرد. شرکت‌ها صرف نظر از اینکه چه اتفاقی برای سرمایه شما می‌افتد، تا زمانی که سهام آنها را نگه داشته‌اید به شما پول می‌پردازند. سرمایه‌گذاران مطلع می‌دانند شناسایی قسمتی از بازده که ناشی از سود تقسیمی است، یکی از عناصر کلیدی سودسازی از سهام در بلندمدت است.
کسب اطلاعات
هم سرمایه‌گذاران و هم قماربازان با جست‌وجو در گذشته و مطالعه عملکرد گذشته و تاریخی و رفتار فعلی تلاش دارند تا شانس برندگی حرکت و بازی بعدی خود را بهبود بخشند. «اطلاعات» یک کالای ارزشمند هم در دنیای شرط‌بندی و هم در دنیای سرمایه‌گذاری به حساب می‌آید، ولی در دسترسی به اطلاعات در این دو حوزه تفاوتی وجود دارد. اطلاعات شرکت‌ها و سهام با سرعت و سهولت در اختیار عموم است. عایدات شرکت، «نسبت‌های مالی» و تیم مدیریت یا تحقیق و مطالعه، چه به طور مستقیم و یا از طریق گزارش‌های تحلیلگران، قبل از آنکه سرمایه‌های مردم در معرض ریسک قرار گیرند به همت بورس‌ها باید قابل دسترسی برای سرمایه‌گذاران باشد. معامله‌گران سهام که روزانه صدها معامله دارند می‌توانند از اطلاعات فعالیت‌های روزانه بورس برای تصمیمات آتی خود بهره‌مند شوند. برعکس، وقتی شما پشت میز قمار در یک کازینو هستید، هیچ اطلاعی از اینکه یک ساعت پیش یا یک هفته قبل برای آن میز چه اتفاقی افتاده است، ندارید. امکان دارد شما بشنوید که آن میز خوش‌شانس یا خوش‌یمن یا بدشانس است. ولی این اطلاع به چه دردی می‌خورد چون قابل کمی نمودن و اندازه‌گیری نیست.
اهمیت بازده انتظاری
برخی ابعاد بحث ناگفته مانده است، مثل اینکه آیا معامله‌گری در بورس سهام می‌تواند مثل قمار اعتیادآور باشد؟ معایب و هزینه‌های اعتیاد به بورس چیست؟ اعتیاد مزبور به شغل، ارتباطات شخصی و منابع مالی ما چقدر لطمه می‌زند؟ مواردی که باید برای یادداشت‌های بعدی بماند. فقط در پایان به این نکته که مورد پرسش خیلی‌ها است اشاره کنم که با توجه به ماهیت «سفته‌بازی» در بورس سهام برخی این نوع فعالیت بورسی را به خاطر ریسک بالایی که دارد نوعی قمار می‌دانند، در حالی که اغلب سفته‌بازی سهام «بازده انتظاری» مثبت دارد، هرچند بازده هرگز به طور صریح و شفاف بیان نشده باشد. از طرف دیگر، در قمار همیشه با بازده انتظاری منفی سروکار داریم، ولی صاحب و صاحبان قمارخانه هستند که برنده‌اند. قمار همان‌طور که اشاره شد با افق زمانی بسیار کوتاه‌مدتی همراه است. شما در شرطی پول خود را درگیر می‌کنید یا چرخی را که شماره‌هایی روی محیط آن است به گردش درمی‌آورید. در سرمایه‌گذاری در بورس سهام، حتی وقتی شخصی سفته‌بازی می‌کند نوسان‌گیری می‌نماید و فعالیت‌اش زمان بیشتری برای موفقیت (یا عدم آن) نسبت به قمار می‌گیرد. به هر حال در مقایسه با سفته‌بازی، قمار ریسک بیشتر و بالاتری برای فرد و زیان نسبت به سرمایه‌گذاری دارد. شاید جدول زیر در مقایسه سرمایه‌گذاری، قمار و سفته‌بازی بتواند ما را از اطاله کلام رها کند.
سرمایه و بازار پول، انواع فرصت‌ها را برای کسب سود در اختیار سرمایه‌گذاران می‌گذارند به شرط آنکه آنها با آگاهی، کسب مهارت‌ها، مدیریت ریسک، رعایت قواعد «مدیریت پول» و «مدیریت دارایی» بدان‌ها وارد شوند. برعکس با دیدگاه شرط‌بندی و این باور که پیامد بازار همچون یک کازینو بر پایه رفتار تصادفی و متکی بر شانس است با غفلت از ساختار بازار سهام و واقعیت‌های حاکم بر آن، جز آنکه شکست و پشیمانی‌های مکرر در این بازار بالقوه پرمنفعت را برای ما به بار آورد، محصولی نخواهد داشت. اینجاست که نیاز به فرهنگ‌سازی توسط مقام ناظر بورس‌ها و عمل به وظایف آنها جلوه می‌کند.
* اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا
لینک کوتاه :