سمت و سوی توافق هسته‌ای
به گزارش جهان صنعت نیوز: این در حالی است که دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در توئیتی نوشت: گره مذاکرات وین تنها با پایبندی طرف خاطی به راهکارهای منطقی و اصولی ایران باز می‌شود.
علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی بر این باور است که مذاکرات وین به مرحله‌ای رسیده که گره آن تنها با پایبندی طرف خاطی به راهکارهای منطقی و اصولی ایران باز می‌شود. آمریکا با بدعهدی و اروپا با بی‌عملی، فرصت بهره‌مندی از حسن‌نیت اثبات‌شده ایران را به نابودی کشاندند. اگر اراده‌ای برای بازگشت دارند، ما آماده‌ایم و توافق در دسترس است.
با وجود نیاز دو طرف به احیای توافق هسته‌ای اما مجموعه عللی همچنان مانع از این کار می‌شوند؛ به نظر می‌رسد اختلاف درباره حذف نام سپاه از فهرست گروه‌های تروریستی علت اصلی عدم بازگشت به توافق است. با وجود این که وارد کردن نام سپاه در این فهرست به توافق هسته‌ای مرتبط نبود، اما ایران بر آن اصرار دارد.
باقی ماندن نام سپاه در فهرست گروه‌های تروریستی می‌تواند ایران را از بهره‌برداری از نتایج اقتصادی توافق هسته‌ای محروم کند، زیرا سپاه بازیگر اصلی در اقتصاد ایران است و این امر باعث می‌شود شرکت‌های غربی در سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران تردید کنند. با این وجود برخی باور دارند حذف یا عدم حذف نام سپاه مساله‌ای نمادین است زیرا ایران از سوی آمریکا دولتی حامی تروریسم طبقه‌بندی شده و سپاه نیز تحت تحریم‌های جداگانه وزارت خزانه‌‌داری قرار دارد.
دومین مانع تضمین‌هایی است که تهران از واشنگتن برای عدم خروج از توافق در آینده و اعمال تحریم علیه ایران می‌خواهد. حداکثر کاری که دولت بایدن می‌تواند برای تهران انجام دهد تضمین عدم به تعطیلی کشاندن توافق با ایران از سوی کنگره است.
سومین مانع نقش روسیه است. در ماه مارس ۲۰۲۲ به نظر رسید واشنگتن و تهران به توافق نزدیک هستند، اما روسیه وارد میدان شد و خواستار معافیت روابط تجاری‌اش با ایران از تحریم‌های غربی علیه این کشور به علت جنگ اوکراین شد. این مساله از سوی آمریکا و اروپا رد شد. شاید درصدد بود از توافق هسته‌ای به عنوان ابزاری برای مذاکره با واشنگتن استفاده کند، اما تلاش ایرانی‌ها برای توافق و تماس‌شان با روس‌ها از شدت موضع‌گیری مسکو کاست. با این وجود مشخص نیست که آیا روسیه به تضمین‌هایی از سوی واشنگتن در این زمینه دست یافته است یا خیر.
دشوار است قاطعانه گفت که آیا آمریکا و ایران- با وجود این که هر دو خواستار بازگشت به توافق هسته‌ای هستند- خواهند توانست از نقاط اختلاف عبور کنند یا نه.
در این میان روشن است که روسیه در حال حاضر علاقه‌ای به توافقی ندارد که از بار مسوولیت‌های واشنگتن در عرصه بین‌المللی کم می‌کند. در این مورد چین نیز با این کشور هم‌نظر است.
به علاوه اینکه مخالفت برخی از متحدان منطقه‌ای واشنگتن با احیای توافق با مخالفت گسترده کنگره حتی دموکرات‌ها همراه است و این امر باعث می‌شود ماموریت بازگشت به توافق برای دولت بایدن پیچیده‌تر باشد.
ایران نمی‌تواند بدون اینکه به درخواست‌هایش پاسخ مثبت داده شود، به توافق بازگردد، چرا که به این ترتیب هیچ دستاوردی از آن به دست نخواهد آورد. با این وجود فرصت برای موفقیت دو طرف در عبور از اختلافات وجود دارد، چرا که این مساله به نفع هر دو کشور است و اگر راه‌حلی پیدا شود، بایدن برای به دست آوردن رضایت متحدان منطقه‌ای کشورش و حتی کنگره، ملزم نیست.
توپ در زمین ایران
با این حال جن ساکی سخنگوی کاخ سفید در نشست خبری هفتگی خود در پاسخ به سوالی درباره اظهارات اخیر نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین درباره مذاکرات وین و اینکه «آیا مسکو مانع ازسرگیری این گفت‌وگوهاست» همچون سایر مقامات آمریکایی تلاش کرد توپ را به زمین ایران بیندازد و خواسته‌های مشروع ایران را مانعی برای ادامه مذاکرات برشمرد.
بنا بر گزارش وب‌سایت کاخ سفید، جن ساکی در این باره گفت: دیدگاه ما درباره توافق این است که ایران باید تصمیم بگیرد که آیا همچنان می‌خواهد بر شرایط خارج (از برجام) خود پافشاری کند یا آماده امضای یک توافق است.
وی در ادامه بدون اشاره به زیاده‌خواهی‌های واشنگتن در مذاکرات مدعی شد: ما همچنین بر این باوریم که امضای یک توافق منافع تمام طرف‌ها را تامین خواهد کرد. اگرچه اقدامات روسیه در اوکراین و جنگ و تجاوز علیه اوکراین را محکوم کرده‌ایم اما بزرگ‌ترین مانع بر سر راه پیشرفت در توافق، ایران است.
جن ساکی در آخرین نشست خبری خود در این سمت در پاسخ به سوالی درباره سرنوشت شهروندان دوتابعیتی بازداشت شده در ایران در شرایطی که مذاکرات وین متوقف شده است، تصریح کرد: تیم مذاکره‌کننده ما از وزارت امورخارجه در حال تلاش برای بازگرداندن تمام آمریکایی‌های بازداشت شده در کشوری دیگر به خانه خود است.
سخنگوی کاخ سفید افزود: این موضوع، همواره یک مساله جدا از مذاکرات هسته‌ای با ایران بوده است، آنها در یک کانال نیستند. اما رییس‌جمهور آمریکا متعهد است و تمام اقدامات لازم را برای آزادی این افراد در ایران انجام خواهد داد.
چالش‌های احیای توافق هسته‌ای برای بایدن
با این تفاسیر جو بایدن رییس‌جمهوری ایالات‌متحده آمریکا در رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰ بیشتر بر مسائل داخلی، بازگرداندن اقتصاد آمریکا به مسیر درست خود و مقابله با کرونا، تاکید داشت اما آمارها نشان می‌دهد که بایدن در این زمینه دستاوردهای زیادی نداشته است.
دولت بایدن در سیاست خارجی از هیچ تلاشی برای جلوگیری از رویارویی‌های ژئوپلیتیک فروگذار نکرد، اما با توجه به بحران افغانستان و جنگ اوکراین، رییس‌جمهوری آمریکا باید برای هر احتمالی آماده باشد. او تلاش زیادی برای بازگشت به توافق هسته‌ای با ایران انجام داده است. وقتی بایدن به قدرت رسید، وارث سیاست فشار حداکثری ترامپ و اعتماد زیاد شرکا و متحدان آمریکا در خاورمیانه شد. توافق عادی‌سازی روابط کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی موسوم به ابراهیم به خوبی این اعتماد را نشان می‌داد. ترور سردار سلیمانی موجب شد ایرانی‌ها در سراسر منطقه محتاط‌تر رفتار کنند.
اما اکنون که ۱۶ ماه از دولت بایدن می‌گذرد، نفوذ ایران در منطقه حساب و کتابی ندارد و هیچ کس جلودار آن نیست. دولت بایدن نیز مانند باراک اوباما رییس‌جمهوری اسبق ایالات متحده به امید رسیدن به توافق هسته‌ای چشم خود را به روی رفتارهای ایران بسته است. آمریکا در راه رسیدن به این هدف با سه چالش روبه‌رو است که هر سه ریشه در بی‌اعتمادی دارند؛ نخستین چالش، بی‌اعتمادی همپیمانان آمریکا در خاورمیانه به این کشور است. با وجود مسائل مختلفی که در خاورمیانه به وجود آمده، در دو دهه گذشته، بایدن نخستین رییس‌جمهور آمریکاست که در نخستین سال روی کار آمدن خود به خاورمیانه سفر نکرده و حتی به ندرت با سران کشورهای این منطقه تماس تلفنی گرفته است. سران منطقه نمی‌دانند برای تامین امنیت و ثبات منطقه به بایدن اعتماد کنند یا به دیگر قدرت‌ها روی بیاورند.
چالش دوم این است که در زمینه گفت‌وگوهای هسته‌ای، نمی‌توان به روسیه اعتماد کرد. روسیه در این مذاکرات نقش مهمی داشته و از شروع این مذاکرات تا کنون، همواره حامی ایران بوده است. در واقع طرف اصلی گفت‌وگوهای غیرمستقیم آمریکا و ایران در وین، روسیه بوده است. با توجه به وضعیت روابط مسکو و واشنگتن، در نتیجه جنگ اوکراین، بعید است این گفت‌وگوها در شکل کنونی ادامه یابد.
سومین چالش، بی‌اعتماد شدن کنگره آمریکا به بایدن است. طی هفته‌های گذشته سنای آمریکا درباره گفت‌وگوها با ایران ابراز نگرانی کرد و از دولت بایدن خواست تحریم‌های بانک مرکزی ایران را فارغ از هر نتیجه‌ای در مذاکرات وین، ادامه دهد و سپاه را از فهرست سازمان‌های تروریستی خارج نکند. هر دو حزب آمریکا با اکثریت آرا این دو موضوع را تصویب کردند.
دولت ایران با آگاهی از اشتیاق بایدن به توافق، در ماه‌های اخیر کاخ سفید را با وعده نزدیک بودن توافق منتظر گذاشته است. تا وقتی آمریکا بیشتر از ایران به رسیدن به توافق مشتاق است، انتظار نمی‌رود شاهد پیشرفتی در مذاکرات باشیم.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهسیاسیلینک کوتاه :