آخرین وضعیت مذاکرات احیای برجام را تحلیل کرد امید و انتظار

به گزارش جهان صنعت نیوز:  مثلا در همین حال که جوزف بورل از برداشته شدن موانع از سوی ایران و امکان ازسرگیری مذاکرات سخن رانده بود، طرف ایرانی تاکید کرد که پیشنهاداتش را داده و منتظر تصمیم واشنگتن است و توپ را کما‌فی‌سابق در زمین آنها می‌داند. از سوی دیگر ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم از اینکه تضمینی برای دستیابی به برجام وجود ندارد، سخن گفت. او وقتی درباره وضعیت دوتابعیتی‌‌های آمریکایی- ایرانی زندانی در ایران حرف می‌زد گفت که «تمام تلاش خود را کرده‌ایم که آزادی آنها را به بازگشت متقابل به برجام گره نزنیم، چون تضمینی برای رسیدن به توافق وجود ندارد.

خیلی روشن به آنها گفته‌ایم که آزادی آنها اولویت ماست و به مذاکره در این زمینه جدای از برجام ادامه خواهیم داد.» ند پرایس در مورد نتیجه گفت‌وگوی انریکه مورا با مقامات ایران در تهران نیز گفت: «ما و شرکایمان، آماده‌ایم، مدتی ‌است که آماده بوده‌ایم، این ایران است که باید از خود جدیت نشان دهد.» او تایید کرد که «چند موضوع باقی مانده که اگر ایران تصمیم بگیرد، می‌توان سریع در مورد آنها به توافق رسید. اگر ایران اصرار داشته باشد، مسائل خارج از چارچوب برجام را مطرح کند تضمینی نیست که توافق صورت بگیرد.»

پیچیدگی اوضاع وقتی بیشتر می‌شود که حواسمان باشد طرف فرانسوی برجام نیز حرف‌های مشابهی می‌زند. شاهد آنکه سخنگوی وزارت امورخارجه فرانسه در یک نشست خبری و درباره اینکه آیا احتمال ازسرگیری مذاکرات وین در آینده نزدیک وجود دارد؟ اظهار کرد: «پیش‌نویس توافق برای ازسرگیری پایبندی به برجام از بیش از دو ماه قبل آماده شده بود. مذاکره‌کنندگان تروئیکای اروپایی نیز به همین دلیل وین را ترک‌ کردند و به پایتخت‌های خود بازگشتند، چراکه متقاعد شده بودند این روند به زودی نهایی خواهد شد. هرچند به دلیل موضوعی میان ایران و ایالات متحده که خارج از برجام است، این موضوع متوقف شده است.»

این حرف‌ها و موضع‌گیری‌ها البته سبب ناامیدی از احیای برجام و ثمربخشی مذاکرات جاری نیز نیست و دلیلش همین سیاست کج‌دار و مریز طرف‌های برجامی است. شاهد آنکه امانوئل ماکرون رییس‌جمهور فرانسه در گفت‌وگوی تلفنی با نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی بر تعهد کشورش برای احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ تاکید کرده است. ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز با وجود همه مواضع پیش‌گفته، تاکید کرده که «ما همچنان بر این باوریم که بازگشت متقابل به پایبندی به برجام در راستای منافع امنیت ملی آمریکاست.»

منتظر ادامه مذاکرات

در این شرایط تقسیم تحلیلگران داخلی به دو گروه بدبین و خوش‌بین هم جای تعجب ندارد. برخی بر نکات امیدوارکننده بیشتر تمرکز کرده و سعی دارند با خوش‌بینی منتظر ایجاد گشایش‌هایی باشند. برخی دیگر نیز از همین حالا قافیه را باخته و ناامیدانه به ادامه مذاکرات نظر دارند. حسن بهشتی‌پور تحلیلگر مسائل بین‌المللی در گروه تحلیلگران خوش‌بین قرار دارد. او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» با اشاره به اینکه «طبق اخبار منتشرشده آقای مورا قرار است با مقامات آمریکایی گفت‌وگو کند» اظهار داشت: «به نظر من باید منتظر ماند و دید که نتیجه آن مذاکرات چیست. فعلا که دیپلماسی پینگ‌پنگی یا دیپلماسی رفت و برگشت ادامه دارد تا بلکه بتوانند برجام را از کما درآورند. به نظر من باید امیدوار بود. اصولا هم خوش‌بین هستیم و فکر می‌کنم که دو طرف مذاکرات را از سر خواهند گرفت.»

وی درباره اینکه اظهارنظر ند پرایس مبنی بر اینکه خواسته‌های فرابرجامی ایران مانع حصول توافق است، چه تاثیری بر روند مذاکرات دارد؟ گفت: «این ادعای آمریکایی‌ها است. آنها با زرنگی می‌گویند که قرار گرفتن سپاه در لیست تروریستی چون در برجام نبوده و ترامپ بعد از برجام چنین دستوری داده است، یک موضوع فرابرجامی است. بعد هم می‌گویند که اگر قرار است درباره موضوعات فرابرجامی صحبت کنیم درباره همه مسائل فرابرجامی باید صحبت کنیم. درحالی که فکر می‌کنم این یک زرنگی است چون اصل قضیه این است که ترامپ یک کار خلاف انجام داده است. به نظر من باید این مساله را حل کنند.»

بهشتی‌پور با ابراز خوش‌بینی به موثر واقع شدن پیشنهاد اروپایی‌ها گفت: «پیشنهادی که آقای بورل داده بود، این بود که بپذیرند سپاه را از لیست تروریستی خارج کرده و تحریم‌ها را ادامه دهند. حالا باید دید که این انجام می‌شود یا نه. ضمن اینکه متاسفانه ایران هیچ اطلاع‌رسانی دقیقی ندارد و نمی‌توانیم تحلیل دقیقی ارائه کنیم. فقط اینکه بر اساس این دیپلماسی رفت و برگشت معتقدم هنوز امیدی وجود دارد چون اگر قرار بود مسائل حل نشود، این رفت و برگشت انجام نمی‌شد.»

این تحلیلگر مسائل بین‌المللی درباره اینکه آیا قدردانی بلینکن از امیر قطر نشانگر موثر واقع شدن سفر و رایزنی‌های او نیز است؟ گفت: «متاسفانه معلوم نیست در آن سفر هم چه حرف‌هایی زده شد. در حالی که انتظار می‌رود طرف ایرانی بگوید که می‌خواهند چه کار کنند و اینجا نقش قطر چیست. از این رو ناگزیر هستیم بر اساس حدس و گمان حرف بزنیم که این هم دقیق نیست. آنچه که مشخص است اما این است که نقش این سفرها و رایزنی‌ها مثبت بوده و دنبال این هستند که با میانجیگری مذاکرات را از بن‌بست خارج کنند.»

امیدوار به تحولات جهانی

جعفر قنادباشی دیپلمات پیشین نیز پیش‌تر در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» از امیدواری‌های خود به ایجاد گشایش در روند مذاکرات و به نتیجه رسیدن آن گفته بود. او با تاکید بر اینکه «خوش‌بینی حاصل شده را باید یک گام مثبت و نشانه‌ای مبنی بر اینکه توافق امکان‌پذیر است، بدانیم» گفته بود: «الان با توجه به جنگ اوکراین که معادلات را به‌هم ریخته است، شرایط جهانی تغییر پیدا کرده است. یعنی اروپایی‌ها دیگر نمی‌توانند امیدوار باشند که با ادامه فشارها علیه ایران آن نتایجی که می‌خواهند را حاصل کنند. این به نفع ما است.»

پیروزی مخالفان برجام

فریدون مجلسی دیپلمات پیشین از اعضای گروه تحلیلگران بدبین است. او که از ابتدا هم به روند مذاکرات جاری امیدی نداشت، با در نظر گرفتن تحولات اخیر ناامیدتر از همیشه است. او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» گفت: «من در ۱۰ سال گذشته به این مذاکرات بدبین بوده‌ام و وقتی هم که در این سال‌ها نتیجه‌ای گرفته نشده، یعنی درست بوده است. البته ممکن است در سال پانزدهم اتفاقی بیفتد و مثلا بگویند که اشتباه کردی بدبین بودی. در حالی که ما در این مدت خسارت‌ها دیده‌ایم و خیلی چیزها به سر ما آمده تا جایی که باید از قطر و عمان مستشار بیاوریم که به ما بگوید چه بکنیم. یا میلیون‌ها جمعیت نخبه را از دست داده‌ایم و …. در این بین پیروز کسانی بودند که از ابتدا با برجام و هرگونه مراوده‌ای با جهان که در راس آن هم جهان غرب و جهان اقتصادی است، مخالفت کرده‌اند.»

مجلسی در واکنش به اینکه بورل بعد از سفر مورا خوش‌بینانه صحبت کرده بود اما مواضع آمریکایی‌ها متفاوت است، گفت: «آمریکا همیشه حرف خود را زده و حامی رژیم صهیونیستی است. رژیم صهیونیستی پایگاه آمریکا در منطقه است و با کسانی که می‌خواهند این پایگاه را بردارند مقابله و جنگ می‌کند. این جنگی که ما عملا می‌کنیم هم اگرچه تمام‌عیار نیست اما جنگ است. هر وقت هم که امید به نتیجه رسیدن مذاکرات بوده، یک نفر بر این استراتژی تاکید کرده است. تا وقتی هم این تاکید وجود دارد، امیدی به حصول توافق نیست.»

وی افزود: «ما کشور بزرگی هستیم و امکانات بسیاری داریم. امکانات برای انواع دور زدن تحریم هم بسیار وجود دارد. از طرف دیگر استراتژی لنگ و اشکنه هم از سوی برخی مطرح است لذا ما زیر فشار تحریم‌ها از بین نمی‌رویم و این یعنی که این وضعیت ادامه خواهد یافت.»

موضع سخت واشنگتن

امیرعلی ابوالفتح تحلیلگر مسائل بین‌المللی نیز به موثر بودن سفرهای اخیر و ایجاد گشایش در روند مذاکرات هسته‌ای امیدی ندارد. او در گفت‌وگو با سایت «فردا» اظهار داشت: «من شخصا اصلا خوش‌بین نیستم. چون طرف اصلی نه ایران است و نه اروپا. طرف اصلی آمریکا است که اعلام کرده نمی‌خواهد سپاه را از فهرست تحریم‌ها بیرون آورد، نمی‌خواهد از فهرست تروریستی خارج کند، کنگره آمریکا هم روزبه‌روز قوانین سخت‌تری را تصویب می‌کند. آینده توافق اصلا معلوم نیست و اگر دولت جمهوریخواهان به قدرت برسد همان روز اول دوباره برجام را پاره می‌کنند. اگر هم در کنگره به قدرت برسند، قوانینی را تصویب می‌کنند بنابراین دلیلی برای خوش‌بینی نمی‌بینم.»او ادامه داد: «اینکه الان چه اتفاقی می‌افتد، بستگی به واشنگتن دارد و بعید می‌دانم که واشنگتن موضع خود را تغییر دهد. به نظر من موضع واشنگتن از اینکه الان هست خراب‌تر و سخت‌تر نشود، بهتر نمی‌شود. مخالفان قدرتمندی در آمریکا وجود دارند که اگر بایدن بخواهد به نفع برجام اقدامی کند، یعنی خودکشی سیاسی کرده است و آن هم در سال انتخابات.»

امید و انتظار

همزمان و تقریبا برابر بودن نشانه‌های مثبت و منفی، پیش‌بینی و تحلیل مذاکرات را سخت می‌کند اما از آنجایی که آدمی به امید زنده است و احیای برجام هم اتفاق مثبت و خوشایندی برای ایران خواهد بود، بهتر است که نقاط منفی را کمتر مورد تاکید قرار داده و خوش‌بینانه منتظر ادامه رایزنی‌ها از جمله مذاکرات انریکه مورا و آمریکایی‌ها باشیم و ببینیم که بالاخره به پیشنهادات ایران که نمی‌دانیم هم چیست، چه جوابی خواهند دارد.