برجام در پیچ انتخابات کنگره/فشار حداکثری در قبال خواسته‌های حداکثری
به گزارش جهان صنعت نیوز: همزمان با این وضعیت شاهدیم که ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا توپ را در زمین ایران انداخته و در دسترس بودن یا نبودن توافق را به مواضع ایران مربوط می‌کند. او در یک نشست خبری گفته: «امروز تصمیمی وجود ندارد که اعلام کنم اما می‌توانم بگویم، ما کاملا از مدیرکل آژانس و به طور کلی از تلاش‌های آژانس برای تعامل با ایران در زمینه الزام همکاری‌های لازم برای حل و فصل مسائل پادمانی حل‌نشده در ایران، حمایت می‌کنیم. ما هم درست مانند آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همان نگرانی‌ها را داریم. همان طور که قبلا گفتیم، ایران باید بدون تاخیر بیشتر، کاملا با آژانس همکاری کند.»
پرایس افزوده است: «از آنجا که این گزارش علنی نیست، ما در جایگاهی نیستیم که نظر کامل‌تری در این باره بدهیم. اما به همکاری نزدیک با متحدان و شرکایمان و با شورای حکام ادامه می‌دهیم تا اطمینان یابیم شورا اقدام مناسب را در پاسخ به گزارش مدیرکل انجام می‌دهد. از نظرم این مسائل پادمانی حل نشده حائزاهمیت هستند که به تعهدات تحت توافقات پادمانی ان‌پی‌تی با آژانس مرتبطند. البته این از تعهدات هسته‌ای برجامی ایران جداست. هدف ما هنوز این است که اطمینان حاصل کنیم ایران دوباره با این تعهدات هسته‌ای تحت برجام محدود می‌شود. به همین خاطر است که هنوز به روند به تصمیم رسیدن بر سر این که آیا می‌توانیم به بازگشتی دوجانبه به پایبندی به برجام دست بیابیم یا نه، ادامه می‌دهیم.»
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در ادامه گفت: «توافق در دسترس است اگر ایران تصمیم سیاسی لازم را بگیرد تا با حسن نیت همکاری کند و روی خود برجام متمرکز باشد.» او همچنین گفته است: «تلاش برای رسیدن به بازگشتی دوجانبه به پایبندی به برجام تا وقتی در راستای منافع ملی ما باشد، هدف سیاسی ما خواهد بود.»پرایس با ادعای این که زمان گریز هسته‌ای ایران نسبت به حصول توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵ کوتاه‌تر شده است، گفته: «توافق در دسترس خواهد بود اگر ایران به مذاکره با حسن نیت و تمرکز واقعی بر چیزی که باید تمرکز اصلی مذاکرات در وین باشد، یعنی خود توافق هسته‌ای متعهد باشد. اگر این‌گونه باشد، زمان گریز که الان حداقل برای ما به‌طور غیرقابل قبولی کوتاه است، به طرز چشمگیری طولانی‌تر می‌شود.»سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در حالی توپ را در زمین ایران می‌اندازد که این علاوه بر گزارش آژانس از اهرم‌های فشار دیگری هم علیه ایران استفاده می‌کند. مثلا اینکه گروهی از قانونگذاران آمریکایی لایحه‌ای را به سنای این کشور ارائه کرده‌اند که هرگونه اقدام دولت این کشور در زمینه بازگشت به توافق هسته‌ای را مشروط به قطع روابط ایران با چین و درخواست‌های زیاده‌خواهانه دیگر می‌کند.
سناتور کسیدی در این باره گفته: «دولت نباید بتواند بدون تاییدیه سنا توافق هسته‌ای هولناک دیگری با ایران انجام دهد و ایران باید پاسخگوی رفتار بدش باشد، نه این که با یک سلاح هسته‌ای به آن پاداش داده شود.»
بلک‌برن نیز در این باره مدعی شده که «توافق اوباما- بایدن همیشه ناکارآمد بود. دولت بایدن نباید دوباره به توافقی ملحق شود که به حکومت ایران مشروعیت می‌بخشد، به ویژه وقتی آنها به تامین مالی تروریسم، حمایت از حکومت خطرناک کمونیستی چین و تسهیل نسل‌کشی ادامه می‌دهند. این لایحه مانع اختصاص یافتن دلارهای مالیات‌دهندگان به توانمندسازی این حکومت می‌شود.»سوال اینجاست که با توجه به این همه فشار از سوی طرف غربی ایران باید چطور این وضعیت را مدیریت کند؟ پافشاری بر مواضع قبلی چاره کار است یا باید به نحوی از مواضع خود عقب‌نشینی کرد تا توافق در دسترس باشد؟! نظر مقامات رسمی در این باره تقریبا مشخص است و حداقل از مواضع رسمی و دیپلماسی اعلام ایران این طور برداشت می‌شود که ایران در هیچ شرایطی از خواسته‌های خود عقب نخواهد نشست و همان‌قدر که آمریکایی‌ها خواستار اتخاذ تحریم در تهران هستند، توپ را در زمین آنها می‌اندازند.
تحلیلگران و کارشناسان مسائل بین‌الملل اما درباره اوضاع مذاکرات برجامی و مواضعی که ایران باید اتخاذ کند یا اتخاذ می‌کند، اختلاف نظر‌ها و تفاوت‌دیدگاه‌هایی دارند.
خواسته‌های بنیادین ایران
محمدجواد جمالی‌نوبندگانی عضو کمیسیون امنیت ملی در مجلس دهم اما نظر دیگری دارد و معتقد است که ایران نه خواسته حداکثری، بلکه خواسته‌های بنیادی دارد که اگر محقق نشود، عملا امضای توافق فایده‌ای نخواهد داشت.وی به«جهان‌صنعت» گفت: «صحبت‌های چند روز اخیر مقامات آمریکایی و مقامات آژانس بر این نکته که موضع‌گیری‌های آمریکا و آژانس تقریبا هم‌راستای هم هستند، مهر تایید می‌زند؛ همان طور که وقتی برجام امضا شد، آژانس پشت سر هم تایید می‌کرد که ایران خوب پیش می‌رود. نکته‌ای که قبلا هم بارها گفته شده این است که متاسفانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کمتر کار فنی انجام داده و بیشتر از موضع سیاسی برخورد می‌کند و به این خاطر هم است که رییس آژانس را آمریکایی‌ها تعیین می‌کنند و او نمی‌تواند از این محدوده‌ها خارج شود.»وی افزود: «مساله دیگر این است که آمریکایی‌ها انتخابات کنگره را در پیش دارند و به نظر می‌رسد دموکرات‌ها در موضع قدرت نیستند لذا به دنبال این هستند که با صحبت‌های خود تا حدی رای‌دهندگان را متقاعد کنند که هیات حاکمه دنبال قدرت بالاتر و دست برتر است. به نظر می‌رسد که تا آن انتخابات برگزار نشود با همین برخورد، همین ادبیات و همین عدم تصمیم‌گیری و به توافق رسیدن رو‌به‌رو باشیم.»
وی با اشاره به مواضع و اعمال فشارهای اخیر از سوی طرف‌های مذاکره گفت: «این صحبت‌هایی که می‌شود هم برای آن است که بازار این قضایا همچنان داغ نگه داشته شود. ضمن اینکه یک مبارزه تبلیغاتی دوجانبه هم قدرت می‌گیرد. از یک طرف ترامپ و پمپئو فعال هستند و فشار می‌آورند. نمایندگان جمهوریخواه سنا و حتی برخی دموکرات‌ها فشار وارد می‌کنند، لابی رژیم صهیونیستی به شدت فعال است و سایر بازیگران منطقه‌ای که می‌خواهند توافق صورت نگیرد نیز در حال نقش‌آفرینی هستند.»جمالی‌نوبندگانی تاکید کرد: «اینکه آمریکایی‌ها می‌گویند ایران به دنبال خواسته‌های حداکثری است، درست نیست. به نظر من ایران به دنبال خواسته بنیادین خود است. باید دقت کرد که ما اصلا برای چه این توافق را امضا کرده‌ایم. دولت قبل این کار را انجام داد تا در قبال چشم‌پوشی از برخی حق و حقوق خود مثل غنی‌سازی ۲۰ درصدی، فعالیت راکتور اراک و… یک گشایش اقتصادی، سیاسی منطقه‌ای و بین‌المللی صورت گیرد. اما وقتی به دنبال همان توافق برجام این هدف محقق نشد و ما اقدامات مربوط به خود را انجام دادیم، هم از نظر اقتصادی و هم از نظر علمی ضرر کردیم. بنابراین الان هم صرف اینکه جامعه از احیای برجام خوشحال شود و ده، بیست روزی آثار روانی امضای توافق را ببینیم، کافی نیست.
اگر ما همچنان تحریم باشیم، به سوئیفت دسترسی نداشته باشیم، نتوانیم نفت بفروشیم، سپاه تحریم باشد و… فایده ندارد چون فردا هر موضوعی که پیش آید و هر کسی که بخواهد با ما کار کند، به بهانه این که با سپاه در ارتباط است، تحریم خواهد شد و این همان وضعیت قبلی خواهد بود.»وی افزود: «اروپا و آمریکا هم تلویحا اعلام کرده‌اند که دنبال انتفاع ایران از برجام نیستند و حداقل‌ها را برای آن در نظر گرفته‌اند. بنابراین به نظر می‌رسد که الان چون تحریم بیشتری در دست ندارند و فضا هم مثل قبل نیست و حتی برای اولین بار در شورای امنیت بحث کره شمالی با وتو رو‌به‌رو شد و نمی‌توانند مثل قبل انسجام داشته باشند، باید دست از لفاظی برداشته و بیایند با احترام متقابل برای حفظ منافع دوجانبه عمل کنند. همان‌طور که اروپایی‌ها می‌گویند برجام برای ما از نظر امنیتی اهمیت دارد، باید هزینه‌ای هم برای آن بپردازند. به نظر من این مسائل وجود خواهد داشت تا وقتی که انتخابات آمریکا انجام شود و تغییرات احتمالی دیگری در رژیم صهیونیستی و منطقه رخ دهد.»
نماینده ایران با گروسی مذاکره کند
برخی دیگر از کارشناسان و تحلیلگران نیز ترجیح می‌دهند برای اعلام نظر و تحلیل قدری صبر کرده و منتظر ارائه رسمی گزارش آژانس و بررسی آن در شورای حکام بمانند. صباح زنگنه کارشناس مسائل بین‌المللی در این گروه قرار می‌گیرد. او در گفت‌وگو با «جهان صنعت» اظهار کرد: «گزارش‌های مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیاز به بررسی دقیق‌تر و پرهیز از اظهارنظرهای عجولانه نیاز دارد. این اظهارات باید در داخل مجموع آژانس مورد مداقه قرار بگیرد. همچنین لازم است نماینده ایران با مدیر آژانس در این رابطه مذاکره نیز داشته باشد.»وی تاکید کرد: «این اظهارات که یک نوع حرکت غیرمثبت تلقی می‌شود، می‌تواند هم اعتبار آژانس را زیر سوال ببرد چون بنا بر اطلاعات مشکوک و مغشوش چنین اظهاراتی را داشته است. هم در پخش اطلاعاتی که از ایران به دست می‌آورد در میان سازمان‌های امنیتی و اطلاعاتی دشمنان و مخالفان ایران هم اقداماتی داشته و این موضوع هم نیازمند بررسی و اعتراض از سوی کشور ما است.»نماینده پیشین ایران در سازمان همکاری‌های اسلامی با اشاره به اینکه «موضوع سیاه و سفید نیست» گفت: «باید دقیق‌تر بررسی و محاسبه شود تا در برابر آن موضع عاقلانه و قانونی اتخاذ شود. البته در آژانس باید روندی طی شود تا این اظهارات تبدیل به یک نظر و رای یا قطعنامه و حکم تبدیل شود. این نیز نیاز دارد که مهلتی به آژانس و ایران داده شود تا بررسی‌های خود را انجام داده، رایزنی کرده و ابهامات موجود را رفع کنند.»
وی در پاسخ به اینکه در شرایط فعلی کدام یک از طرف‌ها باید از خواسته‌های حداکثری خود فاصله بگیرند تا گره از کار احیای برجام باز شود؟ گفت: «به نظر می‌رسد در مواردی که هر دو طرف خواسته‌های حداکثری دارند، فقط یک راه‌‌حل وجود ندارد که گفته شود، طرف الف باید از خواسته‌های خود بکاهد یا طرف ب. شاید بتوان راه‌حل‌هایی در متن‌نویسی و تنظیم متن پیدا کرد که به نحوی رضایت هر دو طرف حاصل شود و راه خروجی از این خواسته‌های حداکثری پیدا شود.»صباح زنگنه افزود: «مبنا اگر عین بندهای برجام باشد، یک حالت دارد اما اگر اقدامات بعد از خروج از برجام هم مطرح باشد، رییس‌جمهور فعلی آمریکا می‌توانست و می‌تواند با صدور احکام اجرایی آنها را متوقف و برطرف کند.»وی همچنین درباره اینکه آیا با وجود گزارش آژانس و اعمال فشارهای طرف آمریکایی، همچنین با توجه به پافشاری ایران بر مواضع خود هنوز هم می‌توان خوش‌بین و امیدوار بود که در پی مذاکرات هسته‌ای، برجام احیا شود؟ گفت: «همواره باید امیدوار بود و همواره هم برای بدترین حالت محاسبه کرد.»
تهیه پیش‌نویس یک قطعنامه
آمریکا، فرانسه، انگلیس و آلمان(تروئیکای اروپا) پیش‌نویس یک قطعنامه را برای ارائه به نشست هفته بعد شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تهیه کرده‌اند که از ایران می‌خواهد به سوالات باقی‌مانده آژانس درباره ذرات اورانیوم پیدا شده در سه محل توضیح دهد.
در پیش‌نویس این قطعنامه که روز چهارشنبه رویترز آن را رویت کرده آمده است، شورای حکام «از ایران می‌خواهد فورا برای اجرای تعهدات قانونی‌اش اقدام کرده و بدون اتلاف وقت به پیشنهاد مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای همکاری بیشتر جهت شفاف‌سازی و حل و فصل مسائل باقی‌مانده پادمانی عمل کند.»
ادعای خبرگزاری رویترز درباره تهیه پیش‌نویس قطعنامه‌ای علیه ایران از سوی این چند کشور در پی این مطرح می‌شود که اخیرا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارشی مدعی شد، ایران همچنان به سوالات در خصوص منشاء ذرات اورانیوم یافت‌شده در سه سایت هسته‌ای اعلام‌نشده پاسخ نداده است.خبرگزاری رویترز در این باره نوشته بود: در گزارش فصلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که روز دوشنبه (۹ خرداد) به رصد رویترز رسیده است، آمده که ایران همچنان نتوانسته توضیحاتی که اعتبار فنی داشته باشند در خصوص یافته‌ها در این سایت‌های هسته‌ای ارائه دهد.
رویترز ادامه داد: در این گزارش آمده است، «مشکلات پادمانی درخصوص این سه مکان همچنان برجسته است.»
این خبرگزاری همچنین نوشت: در گزارش فصلی جداگانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که آن نیز به رصد رویترز رسیده است، آمده که ذخایر اورانیوم با غنای ۶۰ درصد ایران با رشد تقریبی ۹/۹ کیلوگرم به میزان ۱/۴۳ کیلوگرم رسیده است.
عرب‌نیوز نیز گزارش داد که میزان ذخایر اورانیوم غنی‌سازی شده ایران به ۱۸ برابر حدود تعیین‌شده در توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ رسیده است.
لینک کوتاه :