بازار نفت ایران کوچک‌تر می‌شود؟

به گزارش جهان صنعت نیوز:  در حالی که منابع خبری گزارش می‌دهند که روسیه مشتری‌های نفت ایران را در بازار چین تصاحب کرده، اما مقامات نفتی ایران این موضوع را به شدت تکذیب می‌کنند. با این حال آمارها نشان می‌دهد که صادرات نفت روسیه به چین در ماه مه نسبت به مدت مشابه پارسال (مه ۲۰۲۱)، ۵۵ درصد افزایش یافته و این کشور با کنار زدن عربستان سعودی، بزرگ‌ترین صادرکننده به چین شده است.

رویترز در گزارشی به نقل از اداره کل گمرک چین اعلام کرد واردات نفت از روسیه شامل واردات از طریق خط لوله سیبری شرقی اقیانوس آرام و واردات دریابرد از بنادر اروپایی و خاور دور روسیه، مجموعا به حدود ۴۲/۸ میلیون تن رسید. این رقم معادل ۹۸/۱ میلیون بشکه در روز نفت بود و حدود یک‌چهارم در مقایسه با ۵۹/۱ میلیون بشکه در روز در آوریل رشد داشت.
شرکت‌های دولتی چین از جمله غول نفتی سینوپک و ژنهوآ اویل، تحت تاثیر تخفیف‌های چشمگیری که مسکو پس از تحریم خودخواسته مشتریان غربی در واکنش به جنگ در اوکراین عرضه کرد، خرید نفت روسیه را افزایش داده‌اند.
پس از چین، عربستان سعودی دومین صادرکننده بزرگ نفت به چین است که حجم صادراتش در ماه مه ۹ درصد برمبنای سالانه رشد کرد و به ۸۲/۷ میلیون تن معادل ۸۴/۱ میلیون بشکه در روز رسید که کمتر از ۱۷/۲ میلیون بشکه در روز در آوریل بود.
واردات نفت چین از ونزوئلا صفر اعلام شد. شرکت‌های نفتی دولتی از اواخر سال ۲۰۱۹ به دلیل واهمه از نقض تحریم‌های ثانویه آمریکا، از خرید نفت این کشور آمریکای‌جنوبی خودداری کرده‌اند. واردات نفت از مالزی که در دو سال گذشته نقطه انتقال نفت از ایران و ونزوئلا بوده است، به ۲/۲ میلیون تن بالغ شد که تغییری در مقایسه با آوریل نداشت، اما بیش از دو برابر نسبت به مدت مشابه پارسال افزایش نشان داد.

رقابت پردردسر در بازار پرمشتری

رویترز به نقل از آمار گمرکی چین نوشت که با وجود تحریم‌های آمریکا علیه ایران، چین به خرید نفت ایران ادامه داده است که معادل ۷ درصد از کل واردات نفت به چین را تشکیل می‌دهد.
گزارش‌های غیررسمی هم نشان می‌دهد که ایران روزانه ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه نفت تولید می‌کند که بیش از نیمی از این میزان به مصرف پالایشگاه‌های داخلی می‌رسد و در خوش‌بینانه‌ترین حالت ایران حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار بشکه نفت صادر می‌کند. ظاهرا بخش قابل‌توجهی از این نفت به چین صادر می‌شود و بخشی هم در بازار خاکستری نفت به فروش می‌رسد.
هرچند گفته می‌شود با وجود افزایش تقاضای چین برای نفت، هنوز جا برای نفت ایران وجود دارد، اما شرایط بین‌المللی قابل پیش‌بینی نیست و مشخص نیست که در صورت ادامه‌دار بودن جنگ بین اوکراین و روسیه و تحریم‌های بین‌المللی علیه این کشور روسیه تا چه زمانی به ارزان‌فروشی نفت خود به چین ادامه خواهد داد.اگرچه شرکت‌های دولتی چین از جمله غول نفتی سینوپک و ژنهوآ اویل، تحت تاثیر تخفیف‌های چشمگیری که مسکو پس از تحریم خودخواسته مشتریان غربی در واکنش به جنگ در اوکراین عرضه کرد، خرید نفت روسیه را افزایش داده‌اند، اما رقیب ایران در بازار چین فقط روس‌ها نیستند. بر اساس گزارش رویترز، واردات نفت از برزیل با رقابت ارزان‌تر نفت ایران و روسیه روبه‌رو شده است. به طوری که ۱۹ درصد در مقایسه با ماه مه سال ۲۰۲۱ کاهش یافت و به ۲/۲ میلیون تن رسیده است.

وقتی چین انتخاب می‌کند

تحلیلگران بر این باورند که تقاضای کلی نفت‌خام چین به دلیل محدودیت‌های کووید۱۹ و کندی رشد اقتصادی کاهش یافته است، اما واردکنندگان پیشرو از جمله غول پالایشگاهی سینوپک و ژنهوا اویل، خرید نفت ارزان‌تر «روسیه» را در کنار عرضه‌های تحریم شده از «ایران» و «ونزوئلا» افزایش داده‌اند که این موضوع به چینی‌ها اجازه می‌دهد واردات نفت از غرب آفریقا و برزیل را کاهش دهند.
رویترز در تحلیلی می‌نویسد: چینی‌ها با افزایش واردات نفت از روسیه، ایران و ونزوئلا به دنبال کاهش سهم نفت غرب آفریقا و برزیل در بازار خود هستند، موضوعی که شایعه تصاحب بازار ایران توسط روسیه یا ونزوئلا را به کلی رد می‌کند.
تحلیلگران بازار انرژی می‌گویند که افزایش تقاضا در آسیا، به خصوص در چین و هند به مسکو کمک کرده است تا فشار تحریم‌های غرب را در حوزه انرژی به راحتی تحمل کند.
حمید حسینی رییس اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی چندی پیش در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» اذعان داشت که روسیه تخفیف ۲۰ درصدی روی محموله‌های نفت خود اعلام کرده است که این تخفیف در همین شرایط دو برابر تخفیف‌هایی است که ایران به مشتریان خود می‌دهد و در نتیجه موضع ایران در تنها بازار مهمی که داریم تضعیف خواهد شد.
به گفته حسینی روسیه می‌تواند تقریبا نیمی از صادرات خود را روانه جنوب شرق آسیا و به ‌ویژه چین کند. این یک تهدید بالقوه بزرگ برای صادرات نفت‌خام ایران است.

در عین حال که تحریم‌های غربی علیه نفت روسیه و نگرانی در مورد کاهش بیشتر تولید این کشور به‌خاطر تحریم تجهیزات مورد نیاز برای تولید نفت باعث شده ترس از کمبود عرضه در بازار افزایش یابد.
تحلیلگران نفتی می‌گویند، بازار نفت نسبت‌به اختلال در تولید نفت روسیه در نتیجه تحریم‌های اتحادیه اروپا حساس شده است.
طبق گفته آنان، کشمکش بین نگرانی در مورد عرضه و بی‌ثباتی رشد اقتصاد دنیا در بحبوحه‌ تورم بالا و افزایش نرخ بهره، تا مدت‌ها بازار نفت را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با توجه به بهبود اقتصاد دنیا از بحران کرونا، مشخص نیست خطر کاهش تقاضای نفت تا چه اندازه باشد.