جوامع محلی قربانی بی‌تدبیری در حوزه صنایع‌دستی
نادر نینوایی *
صنایع‌دستی برای کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. نخست از آن جهت که این هنرهای سنتی راوی بخشی از فرهنگ و سنن تمدن ایران هستند و دوم به سبب آنکه معیشت جوامع محلی کشور با این هنرهای ریشه‌دار پیوند خورده است.
در سیستان‌و‌بلوچستان زنان هنرمند این خطه نه تنها با بلوچ‌دوزی لباس خانواده خود را آذین می‌کنند، بلکه با فروش دوخته‌های خود بخشی از هزینه‌های خانواده را نیز تامین می‌کنند. در شهر مریوان نیز بیش از دو هزار کارگاه کلاش‌بافی، دوخت البسه محلی و رودوزی‌های سنتی فعال هستند و چندین هزار نفر معیشت خود را به تولید صنایع‌دستی در این شهر مرزی گره زده‌اند.
در حال حاضر در بسیاری از استان‌ها در سایه نبود ساز و کاری جامع برای ایجاد بازار و فروش صنایع‌دستی محلی، استادکاران ماهر بیکار مانده و برای تامین معیشت خود به کارگری و رانندگی مشغول شده‌اند.
این در حال است که اگر شرایطی ایجاد شود که صنایع‌دستی در مقیاس کلان تولید شوند و امکان صادرات به خارج از ایران نیز فراهم شود می‌تواند برای فعالان و هنرمندان صنایع‌دستی کمک‌کننده باشد.
اگرچه وزارت میراث فرهنگی می‌تواند در زمینه شکل‌دهی به اقتصاد صنایع‌دستی نقش موثری داشته باشد اما در حال حاضر وزارتخانه معتقد است که به سبب منع قانونی، امکان ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای برای فروش و عرضه محصولات تولیدشده توسط هنرمندان را ندارد.
به این ترتیب نبود سازوکار جامع و گسترده برای عرضه صنایع‌دستی، مانع گسترش فروش محصولات هنرمندان شده و در نتیجه اقتصاد این هنرهای سنتی محدود و کوچک باقی مانده است.
در چنین شرایطی تولید‌کننده صنایع‌دستی فعال در شهرستان برای آنکه به بازار و مارکت تهران برسد باید به صورت شخصی هزینه میلیاردی کند؛ آنچه که برای آنها عملا مقدور نیست.
وجود این شرایط و مشکلات درهم تنیده موجب شده که حتی اگر به مشهورترین فروشگاه‌های صنایع‌دستی تهران رجوع کنید باز هم اثر شاخصی را نمی‌بینید که مطمئن باشید با خرید آن بتوانید به هنرمند سازنده در جوامع محلی نفعی برسانید.
از سوی دیگر انجام نگرفتن پژوهش‌های لازم در خصوص سلیقه مخاطبان صنایع‌دستی در ایران و جهان نیز باعث شده که تولیدکنندگان این هنرهای سنتی در زمینه انتخاب رنگ و طرح صرفا براساس سلیقه شخصی عمل کنند و خواست‌های جامعه مخاطب را لحاظ نکنند.
همین امر فروش داخلی و خارجی صنایع‌دستی ایران را به شدت پایین آورده و مانع شکل‌گیری اقتصادی پویا در این حوزه شده است.
با توجه به جمیع مشکلات موجود به نظر می‌رسد وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی باید اقدامی موثر برای کمک به بازاریابی و فروش صنایع‌دستی صورت دهد و حتی اگر نمی‌خواهد راسا وارد این عرصه شود ساز و کار ورود بخش خصوصی به این حوزه را تسهیل کند.
از سوی دیگر انجام پژوهش و تحقیق در مورد سلایق جوامع مخاطب صنایع‌دستی و مطلع کردن هنرمندان و تولیدکنندگان در این خصوص، از دیگر اقداماتی است که باید در دستور کار قرار گیرد.
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :