مقابله ایران با دامپینگ روسیه

به گزارش جهان صنعت نیوز:  دوماه پیش بود که رویترز در گزارشی مدعی شد واردات نفت ایران به چین تحت تاثیر قرنطینه‌های کرونا و افزایش واردات از روسیه، کاهش یافته است. آن‌طور که گزارش‌های بعدی نشان داد، تخفیف‌های روسیه به چین شرایط را برای فروش نفت ایران به روسیه سخت‌تر کرد. از همین رو، چین بی‌سر و صدا خرید نفت از روسیه را با قیمت ارزان‌تر افزایش داده و جای خالی خریداران غربی که در واکنش به جنگ در اوکراین، همکاری تجاری با مسکو را قطع کرده‌اند را پر کرد.

گزارش‌ها نشان می‌دهد که تا پیش از جنگ روسیه با اوکراین، چین به طور متوسط بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار بشکه نفت از ایران خریداری کرده است با این حال ورود پرقدرت نفت روسیه با تخفیف‌های بالا باعث شد که نفت ایران به سختی در بازار چین به فروش برسد. تاجایی که برخی خبرها نشان می‌داد که در ماه گذشته چین واردات نفت از ایران را صفر نشان داد.

حالا به نظر می‌رسد که ایران به صورت جدی به دنبال حفظ بازار چین است و تصمیم بر این گرفته که نفت خود را با تخفیف بفروشد. هرچند که گزارش اوپک نشان می‌دهد که دامپینگ روسیه موجب کاهش درآمد نفت ایران نشده اما ادامه این رویه می‌تواند در بلند‌مدت اثر قابل‌توجهی بر درآمدهای نفتی ایران به بگذارد.

آن‌طور که اوپک اخیرا گزارش داده، درآمد نفتی ایران در سال ۲۰۲۱ به ۳/۲۵ میلیارد دلار رسید که این رقم نسبت به سال ۲۰۲۰ بیش از ۳ برابر شده است. جهش صادرات نفت از روزانه ۴۰۰ هزار بشکه به بیش از یک میلیون بشکه و افزایش قیمت نفت، دلیل اصلی افزایش درآمدهای نفتی دولت سیزدهم در سال گذشته میلادی بوده است.

حمید حسینی رییس اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی در این رابطه به «جهان‌صنعت» گفته بود: «این خبر که روس‌ها به دنبال سهم ما در بازار چین هستند، باید هوشیار باشیم و اگر اقدامی نکنیم در آینده نزدیک هیچ بعید نیست که سهم ما در بازار نفت چین کاهش پیدا کند. زیرا روسیه حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه خط لوله به چین دارد که می‌تواند صادرات را انجام دهد و هم امکان حمل‌و‌نقل به این کشور را دارد. بالاخره چین در جنوب روسیه قرار دارد و با یکدیگر همسایه‌اند و در این منطقه روسیه بنادری دارد که می‌تواند به راحتی نفت‌خام را بارگیری کند و بازارهای منطقه، آن هم نه فقط چین بلکه کشورهای جنوب شرقی آسیا هم می‌توانند مشتری‌های بالقوه روسیه باشند.»

رویترز در این رابطه می‌نویسد: «اگر چه خرید نفت ایران کاهش پیدا کرد، اما همچنان هفت درصد از واردات نفت چین به حساب می‌آید. در این بین، نفت روسیه که هدف تحریم‌های خودخواسته خریداران غربی قرار گرفته است، به مقصد چین روانه شده است. روسیه در اقدامی که آن را عملیات نظامی ویژه می‌خواند، ۲۴ فوریه ده‌ها هزار نیرو به اوکراین فرستاد و مشتریان نفت این کشور به دلیل نگرانی از تحریم‌ها علیه مسکو، از خرید نفت روسیه فاصله گرفتند.»

ارزیابی اولیه شرکت تحقیقاتی ورتکسا نشان می‌دهد چین در آوریل ۶۵۰ هزار بشکه در روز نفت ایران را وارد کرد که اندکی کمتر از ۷۰۰ هزار بشکه در روز تخلیه شده در مارس بود.

شرکت تحقیقاتی کپلر صادرات نفت ایران به چین در آوریل را ۵۷۵ هزار بشکه در روز تخمین زد که کمتر از ۸۴۰ هزار بشکه در روز در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۲ بود.

خریداران رسمی نفت ایران

پالایشگاه‌های مستقل چینی که در استان شرقی شاندونگ تمرکز دارند، خریداران اصلی نفت ایران هستند. این پالایشگاه‌ها از فوریه واردات نفت را کاهش دادند و در آوریل تحت تاثیر افزایش قیمت‌ها، سهمیه‌های محدودتر برای واردات و قرنطینه‌های کرونا که به حاشیه سود آنها لطمه زد، با نصف ظرفیتشان کار کردند.
اِما لی تحلیلگر چینی ورتکسا گفت: یافت خریدار برای نفت ایران از فوریه که پالایشگاه‌ها تولیدشان را کم کردند، دشوار شده است. وی افزود: حداقل شش محموله نفت ایران که به هشت میلیون بشکه نفت بالغ می‌شوند در بنادر چینی در انتظار خریدار هستند.
چین پس از تحریم‌های غربی علیه مسکو بر سر جنگ در اوکراین، به مقصد مهم نفت روسیه تبدیل شده است. تغییر جریان نفت روسیه به چین، رقابت با ایران را در یکی از بازارهای مهم برای نفت این کشور، افزایش داده است.

صادرات روسیه به چین در ماه مه افزایش یافت و این کشور از عربستان سعودی به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده نفت به چین سبقت گرفت. در حالی که ایران قیمت فروش نفت به چین را برای حفظ توان رقابتی، کاهش داده است اما جریان صادرات نفت ایران به چین همچنان قوی مانده که احتمالا تا حدودی به دلیل تقاضای رو به رشد پس از تسهیل قرنطینه‌های کووید در این کشور است.
واندانا هری، موسس شرکت واندا اینسایتس در سنگاپور در این باره گفت: تنها رقابت میان نفت ایرانی و روسی ممکن است به چین ختم شود که کاملا به سود پکن خواهد بود. این مساله تولیدکنندگان خلیج‌فارس که شاهد تصرف بازارهای ارزشمند توسط نفت به شدت ارزان هستند را ناخشنود خواهد کرد.
آمار رسمی چین تنها سه ماه واردات نفت از ایران از اواخر سال ۲۰۲۰ را نشان می‌دهد که شامل ژانویه و مه سال ۲۰۲۲ است اما آمارهای منابع دیگر جریان پایدار واردات نفت از ایران به چین را نشان می‌دهد. طبق آمار شرکت تحقیقاتی کپلر، واردات پس از افت اندک در آوریل، در ماه‌های مه و ژوئن، بیش از ۷۰۰ هزار بشکه در روز بوده است. شرکت مشاوره FGE می‌گوید نفت اورال روسیه تا حدودی بازار چین را تصرف کرده است.

تخفیف‌های ایران چقدر است؟

به گفته معامله‌گران، نفت ایران حدود ۱۰ دلار در هر بشکه پایین‌تر از قیمت نفت برنت، قیمت‌گذاری شده است تا با محموله‌های نفت اورال که قرار است در اوت به چین تحویل داده شوند، برابری کند. پیش از جنگ در اوکراین، نفت ایران با چهار تا پنج دلار تخفیف در هر بشکه عرضه می‌شد. گریدهای نفت سبک ایران و نفت سنگین ایران با نفت اورال قابل مقایسه هستند.

پالایشگاه‌های خصوصی چین، خریداران بزرگ نفت روسیه و ایران هستند و عرضه ارزان مهم است تنها این پالایشگاه‌ها با مقرراتی که پیرامون صادرات سوخت‌ها وجود دارد، برخلاف پالایشگاه‌های دولتی، محدودیت دارند و سهمیه برای صادرات سوخت‌ها به بازارهای خارجی که قیمت‌ها به دلیل کمبود عرضه افزایش پیدا کرده است، ندارند. در عوض، این پالایشگاه‌ها بازار داخلی را تامین می‌کنند و در ماه‌های اخیر که قرنطینه‌هایی برای مقابله با شیوع کووید اجرا شده است، ضرر کرده‌اند.

به گفته معامله‌گران، نفت اسپو (ESPO) که کیفیت بالا و سولفور کمی دارد و از بندر کازمینو در شرق روسیه صادر می‌شود، گران‌تر از نفت ایران است اما در مقایسه با نفت خاورمیانه، همچنان ارزان‌تر محسوب می‌شود. تمایل چین برای خرید نفت ارزان بدون توجه به مبدا آن، عرضه از سوی صادرکنندگان دیگر را محدود کرده است. طبق گزارش کپلر، نفت غرب آفریقا به خصوص نفت آنگولا، گابن و جمهوری دموکراتیک کنگو شدیدترین آسیب را از این موضوع دیده است.