رویکرد مشترک ایران و روسیه برای توسعه تجارت در شرایط تحریمی/در مسیر دلارزدایی
به گزارش جهان صنعت نیوز: سفر ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور روسیه به ایران اگرچه برای حضور در هفتمین نشست سران روند آستانه است اما از آنجایی که اولین حضور پوتین در ایران بعد از ریاست‌جمهوری ابراهیم رییسی است، سفری در راستای توسعه و راهبردی کردن روابط دو کشور از سوی تحلیلگران قلمداد می‌شود. به گفته کارشناسان، همکاری‌ها در زمینه اقتصادی، تجاری و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت ایران با روسیه منافع ملی کشور را در بر دارد. این در حالی است که الزامات جدید در دو کشور منجر به رویکرد مشترک ایران و روسیه برای دلارزدایی شده است. بر این اساس با اینکه حجم مبادلات دو کشور در شرایط فعلی حدودا سه تا چهار میلیارد دلار است اما در صورتی که بتوان در مبادلات بین دو کشور، ارزهای ملی را جایگزین کرد، این حجم می‌تواند به ۳۰ تا ۴۰ میلیارد دلار افزایش پیدا کند.
افزایش ۷۳ درصدی واردات از روسیه
بازخوانی روابط ایران و روسیه بیانگر این واقعیت است که روابط سیاسی امنیتی و دفاعی دو کشور با وجود فراز‌و‌نشیب‌های تاریخی در چند سال اخیر رو به بهبودی بوده است به طوری که به گفته صاحب نظران این روابط نوین در تاریخ دو کشور بی‌سابقه است اما این رابطه از نظر اقتصادی نسبت به ظرفیت‌های موجود و کشورهای منطقه درخور انتظار نیست به طوری که صادرات روسیه به ایران به لحاظ ارزشی حدود ۵ برابر بیشتر از صادرات ایران به این کشور است. نگاهی به آخرین وضعیت تجارت ایران و روسیه نشان می‌دهد که طی دو ماه نخست سال جاری، میزان صادرات به روسیه ۱۹۸ هزار و ۶۶۳ تن کالا به ارزش ۶۸ میلیون و ۵۸۴ هزار و ۳۷۲ دلار بوده و همچنین در همین مدت میزان واردات از روسیه ۴۴۳ هزار و ۶۸۱ تن کالا به ارزش ۳۱۹ میلیون و ۱۴۲ هزار و ۹۱۱ دلار بوده است. به این ترتیب صادرات دو ماهه به روسیه نسبت به مدت مشابه سال گذشته با کاهش ۱۲ درصدی در وزن و کاهش ۲۹ درصدی در ارزش مواجه بوده در حالی که واردات از این کشور در همین دوره زمانی، افزایش ۴۵ درصدی در وزن و افزایش ۷۳ درصدی در ارزش داشته است. اگرچه انتظار می‌رود که با تعاملات جدید میان دو کشور، این روند اصلاح شود.
پیاده‌سازی تجارت آزاد به زودی
بر همین اساس نایب‌رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه در مورد وضعیت روابط اقتصادی ایران و روسیه، اظهار کرد: بسیاری از مسائلی که در حال حاضر روی آنها بحث وجود دارد، مسائلی است که از قبل روی میز بود اما آنچه که می‌توان گفت با سرعت قابل قبولی در حال جلو رفتن است، بحث موافقتنامه تجارت آزاد بین دو کشور است. از سال ۹۸ به صورت امتیازات ترجیحی روی چند قلم کالا اجرایی شد اما هم‌اکنون با سرعت به سمت پیاده‌سازی تجارت آزاد در حال حرکت هستیم، به این معنا که ۸۰ درصد اقلام دو کشور مشمول تجارت آزاد یعنی تعرفه صفر درصد شوند.
کامبیز میرکریمی افزود: در موارد دیگر همچون تبادلات بانکی و همکاری‌های ترانزیتی، زمینه‌های همکاری از قبل فراهم شده بود اما اخیرا یک جهشی در پروژه‌های ترانزیتی ایجاد شده است در واقع مسیر ارسال کالاهای صادراتی روسیه به اروپا و سایر کشورها تقریبا بسته شده و هزینه‌ها نیز افزایش یافته است، از این رو مسیر ایران تبدیل به موقعیت مناسب‌تری برای جلب سرمایه‌گذاری روس‌ها شده و حتی در این راستا موافقتنامه‌هایی برای انجام ترانزیت تا ۱۰ میلیون دلار کالای روسی امضا شده است.
میرکریمی با اشاره به کریدور شمال-جنوب گفت: در کریدور شمال-جنوب ۳ مسیر کلیدی داریم؛ یکی مسیر غرب دریای خزر که از قبل فعال بوده، دیگری مسیر خود دریای خزر که نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر و تامین کامیون‌های یخچال‌دار دارد و بعدی نیز شرق دریای خزر که برای حمل ریلی است. در این مسیر زیرساخت‌هایی با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی دو کشور در حال ایجاد بوده و توافقات انجام شده است.
وی اضافه کرد: از سوی دیگر در همین مسیر خط مستقیم پرواز تهران-رشت-آستارا راه افتاده است؛ با توجه به تردد زیادی که بین اتباع و بازرگانان در جنوب روسیه و شمال ایران وجود دارد، این پرواز کارشان را راحت کرده است. قبلا تردد در این مسیر سخت بود.
کالاهای روسی مقداری گران شدند
میرکریمی در مورد تامین نهاده‌های اساسی نیز گفت: روسیه اواخر سال ۱۴۰۰ صادرات برخی از نهاده‌های اساسی خود را به اغلب کشورها ممنوع کرد اما با توجه به اینکه با ایران موافقتنامه تجارت آزاد داشت، ایران شامل این محدودیت نبوده و در حال حاضر واردات نهاده‌های اساسی از جمله گندم به راحتی انجام می‌شود. البته برخلاف پیش‌بینی‌ها، روبل روسیه تقویت شد و یک مقدار هزینه واردات افزایش یافت و کالاهای روسی مقداری گران شدند.
نایب‌رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه در خصوص پیمان پولی دوجانبه هم اظهار کرد: این پیمان همیشه یا از طریق ایجاد حساب مخصوص یا همکاری بانک‌های مرکزی دو کشور وجود داشته است که مبادلات تجاری دو کشور را با روبل و ریال انجام می‌دهند؛ در واقع توافقات انجام شده اما بحث فعلی، استقبال بخش خصوصی و شرکت‌های دو طرف از این پیمان است.
وی ادامه داد: برای سوق دادن بخش خصوصی به استفاده از این شیوه‌های مالی، باید ارز دونرخی یا از بین برود یا فاصله بین این ارزها کاهش یابد. همچنین باید ثبات پول‌های ملی را داشته باشیم. از سوی دیگر مساله تراز تجاری منفی ایران و روسیه نیز عامل دیگری شده که تمایل بخش خصوصی برای استفاده از پیمان پولی دوجانبه را تحت تاثیر قرار داده است.
تجارت دو کشور تراز نیست
میرکریمی تصریح کرد: در حال حاضر تجارت دو کشور تراز نیست و معمولا واردات کالا از روسیه به ایران ۳ تا ۴ برابر بیشتر از صادرات ایران به روسیه است. این در حالی است که اگر قرار باشد با پول ملی تسویه شود بانک مرکزی ایران به روسیه همیشه بدهکار می‌شود و اگر قرار باشد با پول ملی تسویه شود بانک مرکزی ایران به روسیه همیشه بدهکار می‌شود زیرا به میزان کافی روبل در روسیه وجود نخواهد داشت که برای خرید کالاهای ایرانی اختصاص داده شود.
وی افزود: از سوی دیگر نیز با موضوع کم‌اظهاری صادرکنندگان ایرانی و روسی مواجه هستیم؛ کم‌اظهاری باعث می‌شود که بخشی از تبادلات پول به صورت غیرقانونی و خارج از شبکه بانکی انجام شود که با اعمال تعرفه ترجیحی که به سرعت به سمت تجارت آزاد در حال حرکت است، این کم‌اظهاری‌ها به شدت کاهش می‌یابد و تجارت شفاف‌تر و تبادلات پولی از طریق نظام بانکی انجام می‌شود.
نایب‌رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه در مورد مراودات بانکی و ارزی گفت: در مورد مراودات بانکی و ارزی بین ایران و روسیه مشکل خاصی وجود نداشته است و فقط مساله، مقررات ملی دو کشور است. تا ارز دونرخی از بین نرود نمی‌توان گفت که به سرعت می‌توان به سمت مراودات بانکی شفاف و راحت حرکت کرد.
اطمینان‌خاطر بازرگانان
همچنین رییس اداره آسیای مرکزی سازمان توسعه تجارت ایران در این خصوص اظهار کرد: سفر رییسی به فدراسیون روسیه در زمستان ۱۴۰۰، نشانه‌ای بر عزم جدی ایران برای گسترش روابط تجاری و اقتصادی با روسیه بود. در این سفر بنای برخی توافقات مهم در حوزه‌هایی چون توسعه زیرساخت‌های ترانزیتی و نیز رفع برخی موانع به ویژه توسعه سرمایه‌گذاری روسیه در ایران بود. در برخی موارد هم مانند تامین غلات و نهادها، پیرو سفر مقامات ایران به روسیه توافقات خوبی صورت گرفت.
وی افزود: اما پیرو حوادث اخیر بین روسیه و اوکراین از اسفندماه ۱۴۰۰ شرایط دستخوش تغییر شد؛ به گونه‌ای که در برخی موارد فرصت‌های جدید در بازار روسیه برای ایران پدید آمد (مانند خروج شرکت‌های غربی از بازار روسیه و بهتر شدن فضای بازار برای حضور محصولات ایرانی) و همچنین شرایط جدید حاکم بر روسیه در ۲ ماه ابتدایی مناقشه و کاهش ارزش پول آن کشور، موجب شد روابط تجاری روسیه با برخی کشورها کاهشی شده و اگر چه در ادامه و با فروکش کردن هیجانات، طرف‌های روس نیز در حال بازیابی روابط خود با کشورهای دوست هستند.
رحمت‌الله خرمالی ادامه داد: در چنین شرایطی، سفر رییس‌جمهور فدراسیون روسیه به تهران نیز، فارغ از جنبه‌های سیاسی، این نوید را به بازرگانان و شرکت‌های ایرانی و روس می‌دهد که با اطمینان بیشتری می‌توانند به توسعه روابط ادامه دهند و از این منظر، تاثیر مهمی بر افزایش حجم همکاری‌های اقتصادی و تجاری دو طرف دارد.
روابط بانکی در حال گسترش
وی در مورد وضعیت مراودات بانکی و ارزی بین دو کشور اظهار کرد: در طول سال‌های گذشته، به دلیل تحریم‌ها، روابط رسمی بانکی دو کشور به صورت کامل برقرار نبوده ولی بانک میربیزنس در روسیه فعال بوده است.رییس اداره آسیای مرکزی سازمان توسعه تجارت ایران ادامه داد: در ماه‌های اخیر و با توجه به عزم جدی بانک مرکزی ایران برای توسعه روابط بانکی با روسیه از یک سو و تمایل بانک‌های روسیه از سوی دیگر، روابط بانکی در حال گسترش است؛ به گونه‌ای که در هفته اول تیرماه رییس بزرگ‌ترین بانک و زیست‌بوم مالی روسیه، ازبربانک در صدر هیاتی به تهران سفر کرد و ضمن ملاقات با مقامات دولتی، توافقات خوبی با مدیران بانک مرکزی و چند بانک دولتی و خصوصی نیز برای توسعه روابط بانکی صورت گرفت.
خرمالی در خصوص وضعیت تجارت آزاد میان ایران و روسیه، گفت: مهم‌ترین فرآیندی که برای تجارت آزاد میان ایران و روسیه در جریان است، نهایی‌سازی موافقتنامه تجارت آزاد میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا است که دور چهارم مذاکرات با حضور نمایندگان کشورهای عضو اتحادیه در اصفهان برگزار شد.
وی افزود: هم‌اکنون طرف‌ها در مرحله نهایی‌سازی اقلام مشمول تخفیفات تعرفه‌ای هستند و به زودی نیز مذاکرات طرف‌ها به پایان می‌رسد و با امضا و اجرایی شدن موافقتنامه تجارت آزاد ایران و اوراسیا نه تنها تجارت ایران با روسیه افزایش بلکه با دیگر کشورهای عضو اتحادیه نیز افزایش خواهد داشت. خرمالی تصریح کرد: تعرفه تجارت حدود ۸۰ درصد کالاها میان ایران و اوراسیا به مرور زمان صفر می‌شود و این امر تاثیر زیادی در افزایش تجارت کشورمان با اوراسیا می‌گذارد.
لینک کوتاه :