چشم‌انداز متزلزل اقتصاد جهان

به گزارش جهان صنعت نیوز:  به نوشته نیویورک‌تایمز، این امر باعث کاهش ارزش پول در سراسر جهان شده و چشم‌انداز اقتصاد جهانی را متزلزل می‌کند، زیرا همه چیز را از هزینه تعطیلات در خارج از کشور گرفته تا سودآوری شرکت‌های چندملیتی دستخوش تغییر می‌کند. راه اصلی برای سنجش قدرت دلار، شاخص‌سازی آن در برابر سبدی از ارزهای شرکای تجاری بزرگ مانند ژاپن و منطقه یورو است. با این معیار، دلار پس از افزایش بیش از ۱۰ درصدی در سال‌جاری، به بالاترین حد خود در ۲۰ سال اخیر رسیده است؛ حرکتی بزرگ برای شاخصی که معمولا هر روز با کسری‌های کوچک تغییر می‌کند. دلار به عنوان مهم‌ترین ارز جهان، اغلب در مواقع آشفتگی افزایش می‌یابد، این امر تا حدی به این دلیل است که سرمایه‌گذاران آن را نسبتا امن و پایدار می‌دانند.

 

تحلیلگران از وضعیت آن به عنوان پناهگاه امن در زمان بدتر شدن شرایط اقتصادی و آشفتگی بازار سهام یاد کردند. آنها همچنین گفتند که دلار در حال افزایش است زیرا قیمت‌های بالای انرژی بر اقتصاد واردکنندگان، از جمله بیشتر کشورهای اروپایی، سخت‌تر از ایالات متحده که کمتر متکی به خرید نفت و گاز از خارج است، ضربه می‌زند. در حالی که یک دلار قوی‌تر می‌تواند برای مردم و شرکت‌ها موهبتی باشد، چنین حرکت سریع افزایشی در ارزش پرکاربردترین ارز جهان می‌تواند تاثیر بی‌ثبات‌کننده‌ای داشته باشد.

 

زمانی که بازارها بعد از ظهر سه‌شنبه در ایالات متحده بسته شدند، خرید یک یورو معادل ۰۲/۱ دلار، خرید یک پوند انگلیس معادل ۲۰/۱ دلار و خرید یک ین کمتر از ۰۱/۰ دلار هزینه داشت. همه آنها در برابر دلار در پایین‌ترین سطح تاریخی یا نزدیک به آن هستند.

 

در هفته گذشته، ین در برابر دلار به پایین‌ترین حد ۲۴ سال اخیر سقوط کرد و یورو به برابری، نرخ تبدیل یک به یک با دلار برای نخستین‌بار از سال ۲۰۰۲ کاهش یافت. اما تقریبا هر ارزی را انتخاب کنید- پزو کلمبیا یا روپیه هند، زلوتی لهستان یا راند آفریقای‌جنوبی- احتمالا ارزش خود را به خصوص در حدود شش ماه گذشته در برابر دلار از دست داده است. عواملی که اقتصاد جهانی را متلاطم می‌کند تا حدودی توضیح می‌دهد که چرا دلار به طور ناگهانی بسیار قوی‌تر شده است.

 

از آنجایی که بانک‌های مرکزی در سرتاسر جهان تلاش می‌کنند با افزایش نرخ‌های بهره، تورم را مهار کنند، فدرال‌رزرو سریع‌تر و تهاجمی‌تر از بقیه حرکت می‌کند. در نتیجه، اکنون نرخ‌ها در ایالات متحده به طور قابل‌توجهی بالاتر از بسیاری از اقتصادهای بزرگ دیگر است و سرمایه‌گذاران را جذب بازده بالاتر حتی سرمایه‌گذاری‌های نسبتا محافظه‌کارانه مانند اوراق قرضه خزانه‌داری می‌کند. با سرازیر شدن پول، ارزش دلار افزایش یافته است.

 

تحلیلگران بانک آمریکا تخمین زدند که بیش از نیمی از افزایش ارزش دلار در سال‌جاری تنها با سیاست نسبتا تهاجمی فدرال‌رزرو قابل توضیح است. صعود قدرت دلار، که از سال گذشته در برابر ارزهای دیگر افزایش قیمت داشته است، اما در تابستان امسال به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش یافت، نتیجه چندین دلیل است: دلیل نخست، تصمیم بانک‌های مرکزی ایالات متحده در فدرال‌رزرو برای آغاز افزایش شدید نرخ‌های بهره برای مبارزه با تورم بوده، و دلیل دیگر کوچ دارایی‌های سرمایه‌گذاران جهانی به سمت امنیت درک شده ایالات متحده در مواجهه با عدم اطمینان ایجاد شده توسط حمله روسیه به اوکراین است. تاثیرات دلار قوی‌تر شامل کنترل احتمالی تورم در ایالات متحده، فشار نزولی بر قیمت‌های جهانی کالاها و افزایش فشار بر کشورهای بدهکار فقیر با وام‌های دلاری است.

 

فدرال‌رزرو عامل اصلی افزایش قدرت دلار

 

بزرگ‌ترین عامل افزایش قدرت دلار، سیاست نرخ بهره جدید فدرال‌رزرو است. بانک مرکزی پس از آغاز سال با نرخ سود هدف بین ۰ تا ۲۵/۰ درصد، سه بار نرخ‌ها را در محدوده ۵۰/۱ و ۷۵/۱ درصد افزایش داده و وعده افزایش بیشتر در آینده را نیز داده است.
با نرخ بسیار پایین در سراسر جهان توسعه‌یافته، از جمله در اروپا، جایی که بانک مرکزی اروپا در افزایش نرخ بهره عقب مانده است، سختگیری تهاجمی فدرال‌رزرو باعث جذابیت بیشتر برای نگهداری سپرده‌های دلاری در حساب‌های دارای بهره در ایالات متحده شده است. این امر ارزش دلار را نسبت به سایر ارزهای جهانی افزایش می‌دهد.

بسیاری از سرمایه‌گذاران بین‌المللی به دلایلی غیراز نرخ بهره، از جمله امنیت درک شده و چشم‌انداز رشد اقتصادی بهتر، دارایی‌های خود را به ایالات متحده و دور از سایر کشورهای توسعه‌یافته منتقل می‌کنند. این امر به ویژه در اروپا به دلیل عدم اطمینان ایجاد شده توسط جنگ در اوکراین اتفاق می‌افتد. روسیه که به شدت توسط غرب به دلیل تجاوزش به اوکراین تحریم شده است، بسیاری از خطوط گاز طبیعی را که اروپا برای تامین انرژی کارخانه‌ها و گرم کردن منازل استفاده می‌کند، کنترل می‌کند و مشخص نیست که آیا این عرضه در آینده به طور قابل‌توجهی محدود خواهد شد و تاثیر منفی بر رشد اقتصادی خواهد داشت یا خیر.

 

ویلیام راینش، رییس کسب‌وکار بین‌المللی در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی، می‌گوید: «ما پناهگاه امنی هستیم. ما ارز قابل اعتمادی هستیم. ما قصد نداریم حساب‌های بانکی مردم را مصادره کنیم و با توجه به اینکه فدرال‌رزرو واقعا پیشتاز است، به ویژه در مقایسه با نرخ‌های بانک مرکزی اروپا، اینجا، جایی است که سرمایه‌گذاران باید دارایی‌هایشان را منتقل کنند.

 

اثرات در ایالات متحده

 

در داخل ایالات متحده، اثرات یک دلار قوی متفاوت است. آمریکایی‌هایی که به خارج از کشور سفر می‌کنند متوجه می‌شوند که پولشان بیشتر از گذشته تمام می‌شود -گاهی اوقات بسیار بیشتر. دلار قوی همچنین به معنای ارزان شدن کالاهای وارداتی از کشورهایی است که ارز آنها در برابر دلار کاهش یافته است.

 

در زمانی که تورم بالا قیمت‌ها را افزایش می‌دهد، این روش، هزینه‌های واردات پایین‌تر برای مصرف‌کنندگان آمریکایی را جبران می‌کند. با این حال، این تسهیلات محدود خواهد بود. اگرچه دلار در برابر بسیاری از ارزهای دیگر در سال‌جاری افزایش یافته است، اما این افزایش‌ها در برابر ارزهای کانادا، مکزیک و چین، سه شریک تجاری بزرگ ایالات متحده، کمترین میزان بوده است. با این حال، اثرات همه مثبت نیستند.

 

راینش در این خصوص گفت: «این برای تولیدکنندگان آمریکایی یا هر کسی که از اینجا صادرات دارد، مطلوب نیست، زیرا صادرات آنها را گران‌تر می‌کند». این امر به کسری تجاری می‌افزاید، که در حال حاضر بسیار زیاد است. بنابراین، سیاستگذاران باید بین بد و بدتر را انتخاب کنند. چه چیزی را دوست دارند، تورم یا کسری تجاری بیشتر؟ راینش گفت که معمولا پس از قوی شدن دلار برای مدت طولانی، واکنش سیاسی در ایالات متحده وجود دارد و در نهایت فدرال‌رزرو تحت فشار قرار خواهد گرفت تا نرخ‌های بهره را کاهش دهد تا کالاهای آمریکایی را در صحنه جهانی رقابتی‌تر کند.

 

اما شرکت‌های آمریکایی با فعالیت‌های بین‌المللی بزرگ زمانی که فروش خارجی را به دلار تبدیل می‌کنند، ضربه می‌خورند. به عنوان مثال، سود مایکروسافت و نایک اخیرا کاهش یافته است. اپل بیش از ۶۰ درصد از فروش خود را در خارج از ایالات متحده انجام می‌دهد. این شرکت و سایر غول‌های فناوری که بر بسیاری از شاخص‌های سهام تسلط دارند، احتمالا وقتی آخرین نتایج مالی خود را در هفته‌های آتی اعلام می‌کنند، از قدرت دلار آسیب خواهند دید. بن لایدلر، استراتژیست بازارهای جهانی تخمین می‌زند که افزایش ارزش دلار ۵ درصد از رشد درآمد شرکت‌های S&P 500 در سال‌جاری تقریبا ۱۰۰ میلیارد دلار کاهش خواهد یافت.

 

تاثیر جهانی

 

کشورهایی که بدهی دلاری بخش بزرگی از تولید ناخالص داخلی آنها را تشکیل می‌دهد، احتمالا بیشترین تاثیر را از این اتفاق خواهند داشت. پرداخت بهره به دلار به طلبکاران به ویژه برای کشورهایی مانند آرژانتین و ترکیه که ارزش پول آنها به سرعت در حال کاهش است دشوار شده، به خصوص که نرخ بهره برای هر بدهی جدید نیز افزایش خواهد یافت. در برخی موارد، از جمله برای سریلانکا، به ظاهر غیرممکن شده است.

 

موریس ابستفلد، کارشناس ارشد در موسسه اقتصاد بین‌الملل پترسون، می‌گوید که یک دلار قوی می‌تواند به طور کلی بر اقتصاد جهانی و به‌طور خاص بر اقتصادهای نوظهور تاثیر منفی بگذارد. او گفت: در سطح جهانی، دلار قوی‌تر با رشد کندتر و حجم تجارت بین‌المللی همراه است. این امر به ویژه برای اقتصادهای باز و نوظهور مضر است. این امر با قیمت‌های پایین‌تر کالا همراه است که به صادرکنندگان کالا آسیب می‌زند.

 

ابستفلد، که همچنین استاد اقتصاد در دانشگاه کالیفرنیا، برکلی و اقتصاددان ارشد سابق صندوق بین‌المللی پول است، گفت که یک دلار قوی می‌تواند به ویژه برای کشورهای فقیر سخت‌تر باشد، زیرا با کاهش تقاضا و کاهش تولید ناخالص داخلی و همچنین هزینه‌های خدمات بدهی بالاتر مرتبط است.

 

بازارهای نوظهور به طور فزاینده‌ای می‌توانند بدهی دولت را به ارز محلی صادر کنند، اما همچنان به ارز خارجی استقراض می‌کنند و کسب‌وکارهای آنها- آنهایی که در سطح بین‌المللی قرار دارند- بدهی‌های گسترده دلاری دارند. زمانی که دلار افزایش می‌یابد، همه آن بدهی‌ها گران‌تر می‌شود… و عموما ضربه‌ای به شرایط مالی در بازارهای نوظهور وارد می‌کند.

 

دلار اما امسال نتوانسته بر هر ارزی غلبه کند. افزایش قیمت انرژی و مواد غذایی که پس از تهاجم روسیه به اوکراین تسریع شد، برای ارز کشورهایی مانند آنگولا که تولیدکننده بزرگ نفت است، نعمتی بوده است، برای اروگوئه، صادرکننده عمده مواد غذایی؛ و برزیل که مقدار زیادی انرژی و کالاهای کشاورزی می‌فروشد، نیز شرایط بر همین منوال است. روبل روسیه، شاید در کمال تعجب، یکی از بهترین ارزها در برابر دلار در سال‌جاری بوده است. قیمت‌های بالای نفت و گاز و همچنین کنترل سرمایه توسط روسیه برای نگه داشتن پول در داخل کشور، نرخ ارز رسمی را تقویت کرده است.

 

بسیاری از شرکت‌ها و دولت‌ها در خارج از کشور به دلار وام می‌گیرند و قدرت این ارز برای آنها یک مشکل بزرگ است. این امر به ویژه در مورد کشورهای فقیرتر که جذب بدهی‌های دلاری به عنوان جایگزینی برای بازارهای محلی کمتر توسعه‌یافته هستند، صادق است. همان‌طور که جان بی‌کانالی، وزیر سابق خزانه‌داری آمریکا، در نشستی در اوایل دهه ۱۹۷۰ به همتایان خود گفت: «دلار واحد پول ما است، اما مشکل شماست».

 

ابستفلد در پاسخ به این سوال که احتمالا چرخه فعلی چقدر طول می‌کشد، گفت: در کوتاه‌مدت، با این همه فشار بر اقتصادهای نوظهور، احتمالا شاهد کاهش ارزش پول آنها در برابر دلار خواهیم بود. این به تنهایی باعث تقویت دلار می‌شود. بنابراین، من فکر می‌کنم برای مدتی دلار در جایگاه قدرت باقی می‌ماند. با این حال، او اضافه کرد: «در طول شش ماه، اگر ایالات متحده به سمت رکود حرکت کند و فدرال‌رزرو شروع به ایجاد یک مسیر کاهشی کند، به شرطی که سایر کشورها در وضعیت بدتر از ایالات متحده نباشند، می‌توانید شاهد آغاز کاهش قدرت دلار باشید.»