دلارزدایی از اقتصاد ایران/حجم دلار و یورو در سبد ارزی کاهش می‌یابد
چند روزی است که اقتصاد ایران در تیررس اخبار جدید ارزی قرار گرفته است. بازگشایی نماد ارزی روبل-ریال در بازار متشکل ارزی و انعقاد قرارداد تجاری ایران با روسیه موضوعی است که زمینه‌های لازم برای انجام تبادلات تجاری با ارز مشترک بین دو کشور را فراهم آورده است. در همین راستا نیز مقامات دولتی ورود تدریجی روبل به بازار ارزی ایران را خوشامد گفته‌اند؛ مساله‌ای که از نگاه آنان می‌تواند نقطه آغازی باشد برای رهایی ریال از زیر سایه دلار و یورو. آن‌طور که کامران سلطانی‌زاده، عضو شورای عالی کانون صرافان گفته «۱۰ تا ۱۵ کشور همسایه ایران که مراودات تجاری با ایران دارند، از روبل استفاده میکنند و گشایش نماد روبل-ریال می‌تواند نقش موثری در معاملات با این کشورها داشته باشد؛ زیرا قابل تبدیل به ارز آنهاست و این رویه در کنترل بازار ارز اهمیت زیادی دارد». علی صالح‌آبادی، رییس بانک مرکزی نیز در همین راستا از کاهش سهم دلار و یورو از سبد ارزی کشور خبر داده و گفته که ورود روبل به چرخه مبادلات ارزی به معنای پایان فرمانروایی دلار در بازار است. آن‌طور که از شنیده‌ها برمی‌آید، توافقاتی که بین ایران و روسیه شکل گرفته در قالب پیمان‌های پولی دو یا چندجانبه خواهد بود به طوری که دو کشور در تسویه‌های تجاری خود به جای دلار و یا یورو، از پول کشورهای مبدا و مقصد استفاده میکنند. بررسی‌ها نیز نشان می‌دهد که ایران به دلیل قرارگیری در شرایط تحریم با برخی از کشورها تبادل تجاری با ارز مشترک دارد، با این حال این موضوع نمی‌تواند به معنای حذف کامل دلار از اقتصاد ایران باشد. به نظر می‌رسد یکی از دلایل اصلی که می‌تواند اجرایی شدن این سیاست را با ابهام همراه کند بی‌ثباتی رخنه‌کرده در ساختار اقتصاد ایران و افت سریع ارزش ریال در طول زمان است. در عین حال به دلیل وجود تحریم‌ها اقتصاد ایران نفوذ جدی در صحنه تجارت جهانی ندارد و حذف دلار می‌تواند محدودیت‌ها و موانع در زمینه مراودات تجاری را دوچندان کند. بنابراین هرچند ابهامات زیادی در این خصوص وجود دارد اما رییس بانک مرکزی با اطمینان کامل اعلام کرده که «هرچقدر بتوانیم حجم ارزهای غیر از دلار و یورو را در سبد ارزی افزایش دهیم تقاضا برای این دو ارز را کاهش خواهیم داد».
تجارت ۴۰ میلیارد دلاری ایران و روسیه
علی صالح‌آبادی با اشاره به برقراری پیمان‌های پولی ایران و کشورهای دیگر از جمله روسیه گفت: واقعیت این است که هرچه جلوتر می‌رویم یک موضوع بیشتر برای دنیا آشکارتر می‌شود و آن هم اینکه ارزهای جهانروایی مانند دلار ابزاری شده که قدرت‌های بزرگ از آن نه تنها به عنوان ابزار اقتصادی بلکه به عنوان ابزار سیاسی استفاده میکنند.
وی ادامه داد: کشورهایی که از لحاظ سیاسی همراهی لازم را با آمریکا ندارند مورد تحریم قرار می‌گیرند و تحریم آنها هم تحریم‌های مالی و پولی و بانکی است. زمانی فکر می‌کردند که ابزار تحریم فقط برای ما ایجاد شده است اما هرچه جلوتر می‌رویم می‌بینیم گسترش پیدا می‌کند مانند ماه‌های اخیر که تحریم‌های گسترده‌ای بر روسیه اعمال کردند.صالح‌آبادی با بیان اینکه این موضوع کشورها را به این فکر وا می‌دارد که از ارزهای دیگر به جز دلار یا ارزهای جهان‌روا برای تعاملات مالی خودشان به شکل دوجانبه یا چندجانبه استفاده کنند، گفت: سفری که ریاست‌جمهوری سال گذشته به روسیه داشتند تفاهمات کلی خوبی برای توسعه اقتصادی دو کشور در بخش‌های مختلف ایجاد شد که بعد از آن هم مسوولانی از بانک مرکزی ما با بانک مرکزی روسیه رفت و آمدهایی داشتند.
وی ادامه داد: نهایتا چند روز گذشته مقدمات کار فراهم شد و در سفری که به روسیه داشتم با مقامات مختلف روس از جمله رییس بانک مرکزی و وزیر اقتصاد روسیه جلسات مفصل و گسترده‌ای را در موضوعات مختلفی داشتیم و تفاهمات خوبی هم در بخش‌های مختلف ایجاد شد که در آینده ابعاد مختلف این تفاهمات آشکار می‌شود که تجار و فعالان اقتصادی دو کشور از آن استفاده خواهند کرد.
صالح‌آبادی افزود: در بازار متشکل ارزی نیز امکان معامله روبل و ریال را فراهم کردیم تا صادرکنندگان و تجار ایرانی و حتی افراد روسی دارنده روبل بتوانند در این بازار با ارزهای ملی خرید و فروش کنند که مصارف این ارزها برای بخش‌های غیربازرگانی مثل ارز مسافرتی و دانشجویی است. پیمان‌های پولی مدنظر ما برای دلارزدایی فقط مختص روبل و روسیه نیست. روبل تنها مختص روسیه نیست و با برخی دیگر از کشورهای آسیای میانه نیز می‌توانیم با روبل تسویه کنیم.
صالح‌آبادی حجم مبادلات تجاری ایران و روسیه را ۴۰ میلیارد دلار اعلام کرد و گفت: علاوه بر بازگشایی نماد معاملاتی روبل و ریال در بازار متشکل ارزی، پیمان‌های پولی و بانکی مختلفی بین ایران و روسیه منعقد شده که برخی از آنها شامل استفاده از پول‌های ملی در مبادلات تجاری، پرداخت‌های خرد بین شهروندان روسی و ایرانی و نحوه تبادلات مالی دو کشور است.
رییس کل بانک مرکزی با بیان اینکه ۹۵ درصد معاملات ارزی به صورت حواله انجام می‌شود، گفت: از ابتدای سال جاری تاکنون معادل ۶/۱۳ میلیارد دلار در سامانه نیما معامله شده که نسبت به سال گذشته (۶/۷ میلیارد دلار) ۸۰ درصد رشد داشته است. حجم معاملات در بازار توافقی و متشکل ارزی نیز در این مدت ۴۸۶ میلیون دلار بوده است.
دلار و یورو در سبد ارزی کاهش می‌یابد
رییس کل بانک مرکزی با بیان اینکه بازگشایی نماد روبل ریال شروع بسیار خوبی است، تصریح کرد: رهبر معظم انقلاب هم در دیدار با رییس‌جمهور روسیه فرمودند که استفاده از ارزهای ملی در تعاملات تجاری مورد تایید ماست و به تدریج باید تلاش شود تا ارزهای جهانروایی مانند دلار کنار گذاشته شود.
صالح‌آبادی با اشاره به اینکه این راه تداوم خواهد داشت و فقط به روسیه ختم نخواهد شد، گفت: هرچقدر بتوانیم حجم ارزهای غیراز دلار و یورو را در سبد ارزی افزایش دهیم تقاضا برای این دو ارز را کاهش خواهیم داد و در این راستا با روسیه در ابعاد مختلف پولی و بانکی تفاهم‌نامه‌های مختلفی صورت گرفته که به موقع و با برنامه‌ریزی دقیق اجرایی خواهد شد.رییس کل بانک مرکزی با بیان اینکه با کشورهای دیگری هم پیمان پولی را دنبال خواهیم کرد؛ اظهار کرد: طبیعتا زمانی که بانک‌های روسی مورد تحریم آمریکا قرار گرفتند شرایط برای اجرای پیمان پولی مهیاتر شد. ضرورت کاهش استفاده از ارزهای جهان‌روا در تعاملات تجاری امروز بیش از گذشته مورد اتفاق بسیاری از کشورها از جمله روسیه و ایران است و روسیه این آمادگی را بیشتر از هر زمان دیگری دارد که شاید در گذشته این آمادگی کمتر بود. آقای پوتین هم بعد از فرمایشات رهبر انقلاب به اجرایی شدن پیمان‌های پولی و بانکی تاکید کرد. بنابراین این عزم در طرف مقابل ما هم وجود دارد.
رییس کل بانک مرکزی در ادامه گفت: شرایط برای انجام این کار نسبت به هر زمان دیگری مهیاتر شده است زیرا کشورهای دیگر هم ضرورت این کار را درک کرده‌اند و دولت‌ها و بانک‌های مرکزی کشورهای مختلف به این نتیجه رسیده‌اند که نیاز است تا از ارزهای ملی استفاده شود. البته این کار ساز‌و‌کار مشخص و فرمول خاص خودش را دارد. کشور روسیه امروز نسبت به هر زمان دیگری آمادگی انجام این کار را دارد، شاید درگذشته این آمادگی کمتر بود.وی افزود: جهت‌گیری بانک مرکزی، دولت و سیاست‌های کلی کشور و نظام در این راستا قرار دارد تا این مسیر را درست و دقیق پیش رویم، در عین حال طرف مقابل هم به همین جمع‌بندی رسیده است که باید از این ابزار استفاده شود. دیروز بعد از فرمایش حضرت آقا، پوتین از طراحی ساز‌و‌کار و عملیاتی شدن این کار خبر داد. بنابراین به نظر می‌رسد طبق فرمایش مقام معظم رهبری این کار به تدریج اتفاق خواهد افتاد. با چین، هند و کشورهای دیگری هم پیمان‌ها و تفاهم‌نامه‌های پولی و بانکی را دنبال می‌کنیم.
لینک کوتاه :