مرگ خاموش جنگل‌ها
به گزارش جهان صنعت نیوز: از طرفی چند روز پیش ناصر اکبرزاده نماینده ویژه استاندار در مبارزه با جنگل‌خواری، کوه‌خواری و تعرض به منابع طبیعی گفت: «در طرح ویژه مبارزه با جنگل‌خواری به دنبال دانه‌درشت‌ها هستیم و در این زمینه افرادی که انفال عمومی را چپاول می‌کنند، مورد هدف قرار گرفته‌اند.» این در حالی است که به‌گزارش سازمان املاک و مستغلات کشور، طی سال‌های اخیر بیش از ۲۰درصد از اراضی جنگلی و کشاورزی گیلان و بیش از ۳۳درصد مراتع و جنگل‌ها در مازندران به مناطق مسکونی تبدیل شده است. طبق گزارش‌ها، سود ویلاسازی در جنگل‌های شمال ایران طی سال‌های اخیر چنان رشد کرد که برخی ویلاسازان با استفاده از استثناهای مسکوت در قانون، از هر فرصتی برای رسوخ ویلا به عمق جنگل‌های هیرکانی بهره می‌برند.
این در حالی است که جنگل‌های هیرکانی سال‌هاست ثبت جهانی یونسکو شده، اما این اصل هنوز در کشور به ویژه در مازندران جا نیفتاده است. افراد به جای تخریب جنگل‌ها باید تمام توانایی خود را برای حفظ و صیانت از این جنگل‌ها به کار گیرند تا حتی یک نوع از انواع گونه‌های گیاهی، جنگلی و حیوانی نابود نشوند. در نابودی اراضی جنگلی ممکن است عوامل متعددی چون آتش‌سوزی، حوادث طبیعی و شرایط ناپایدار جوی دخیل شوند اما مهم‌ترین عامل بر نابودی این جنگل‌ها که ذره‌‌ذره به گستردگی عمده آن تبدیل می‌شود، دخالت انسان‌ها است. بشریت به نوعی خیانت به اراضی جنگلی به ویژه جنگل‌های شمالی کرده‌اند و با طمع‌ورزی‌های خود و برای رسیدن به رفاه و آسایش صوری‌شان اقدام به قطع انواع درختان کرده‌اند تا ساختمان‌های بی‌روح و بی‌جان را جایگزین آن کنند. طی سال‌های اخیر در سراسر استان مازندران ساخت‌وسازهای زیادی انجام شده است. چه‌بسا به عقیده برخی کارشناسان ریزگردهایی که امروزه مردمان استان‌های جنوبی و غربی کشور را درگیر خود کرده تا آنها نتوانند از هوای سالم تنفس کنند و پیش‌بینی این نوع آب و هوای آلوده نیز برای استان مازندران با نابودی جنگل‌های هیرکانی و گونه‌های گیاهی و حیوانی و مهم‌تر با ایجاد ساخت‌وسازهای غیرمجاز و بی‌رویه در اراضی کشاورزی، جنگلی و باغی و راه‌اندازی صنایع معدنی و پتروشیمی همراه شده است.
اگرچه رییس‌جمهور پس از سفر به استان مازندران و بعد از تاکید بر آزادسازی سواحل طی سفر به استان گیلان، در مازندران دستور جلوگیری از نابودی اراضی جنگلی و کشاورزی را به مسوولان امر داد و خواستار جلوگیری از جنگل‌خواری و زمین‌خواری در استان‌های شمالی کشور شد، اما برخلاف تصورات جنگل خواری همچنان به قوت خود باقی است. نهادهایی که باید مانع جدی با ویلاسازی در اراضی جنگلی باشند دو نهاد سازمان منابع طبیعی و جهادکشاورزی هستند. اما این دو نهاد از عدم اختیار تام مقابله با افراد سودجود سخن می‌گویند. مثل اتفاقی که در ارتفاعات شهرستان رامسر، در جنگل‌های بکر شمال البرز رخ داد؛ در عرض چند سال، برخی قله‌های منطقه به تسخیر آپارتمان‌های بزرگ در آمده و از محل فروش آن، سود سرشاری روانه جیب زمین خواران شده است؛ زمین‌خوارانی که قطعا از اهالی روستاهای واقع در این ارتفاعات نیستند و مجوز ساخت و سازشان در قله‌ها را نیز از شورای روستا و دهیاری‌های این مناطق دریافت نکرده‌اند و احتمالا در ساخت و ساز نیز پاسخگوی هیچ نهاد نظارتی‌ای نبوده‌اند. به همین دلیل برخی کارشناسان بر این باورند که به‌دلیل نبود نظارت مسوولان ذیربط در سال‌های اخیر شاهد ساخت‌وسازهای غیراصولی و خارج از قاعده در شهرهای شمالی کشور بوده‌ایم که موجب خسارت‌های جبران‌ناپذیری بر پیکر طبیعت بکر و محیط‌زیست منطقه شده است.
نبود نظارت بر ساخت و سازها
در همین حال حمید طاهر کارشناس محیط‌زیست با اشاره به ساخت‌وسازهای غیرمجاز و فروش ویلاهای تجملاتی یا به اصطلاح سوپرلاکچری در شهرهای شمالی، به «جهان صنعت» گفت: متاسفانه این روزها تعداد ساخت و ساز ویلاهای تجملاتی در استان‌های شمالی کشور روز به روز در حال افزایش است. اما نیمی از ویلاهای سوپرلاکچری متعلق به برخی مسوولان یا وابستگان آنها است، زیرا این ویلاها قیمت‌های گزافی دارند. متاسفانه به‌دلیل نبود نظارت مسوولان ذیربط درخصوص ساخت و سازهای بی‌رویه در نواحی بکر طی سال‌های اخیر شاهد افزایش ساخت‌وسازهای غیراصولی و خارج از قاعده بوده‌ایم. چنین موضوعی موجب خسارت‌های جبران‌ناپذیری بر پیکر طبیعت بکر و محیط‌زیست منطقه شده است. به تازگی نیز اقامت در کلبه‌های چوبی برای مردم جالب شده است. همین موضوع دلیلی بر ساخت و سازهای بی‌رویه در جنگل‌های بکر نیز شده است. میل مردم به اقامت در جنگل باعث بروز مشکلاتی از جمله نابودی جنگل‌ها شده است، چرا که نه تنها برای ساخت کلبه‌های چوبی درختان زیادی قطع می‌شود، بلکه با عدم رعایت مسافران محیط‌زیست منطقه نیز تخریب می‌شود.
وی افزود: یکی از بزرگ‌ترین آسیب‌هایی که پیامد این‌گونه ساخت‌وسازها است پدیده بومی‌زدایی و مهاجرت افراد بومی است. ورود چنین اشخاصی در این مناطق موجب می‌شود که در درجه اول قیمت املاک و به تبع آن قیمت اجناس و ملزومات اساسی و کالاهای مصرفی رشد چشمگیری داشته باشد و افرادی که خانواده‌هایشان صدها سال در این نواحی ساکن بوده‌اند با شرایطی مواجه خواهند شد که عملا توان اقتصادی آنها یاری مقابله با شرایط موجود و پیش آمده را ندارد. زمانی که افراد منطقه‌ای مجبور به ترک جایگاه و ماوای خود می‌شوند بالطبع فرهنگ و آداب و رسوم آن منطقه نیز دستخوش تغییر می‌شود و اندک اندک به فراموشی سپرده می‌شود.
این کارشناس محیط‌زیست اظهار کرد: ازسوی دیگر تخریب طبیعت و از بین بردن آن موجب تغییر شرایط آب و هوایی و گرم شدن جو منطقه و از بین رفتن شرایط موجود می‌شود که به نظر بنده به نفع هیچ‌کسی نیست. اگر شرایط اقلیمی تغییر کند، همانطور که امروزه هیچ جنگلی در کرمان وجود ندارد، همین اتفاق نیز در آینده گریبان‌گیر شهرهای شمالی کشور می‌شود، چرا که نابودی و قطع درختان نه تنها گونه‌های جانوری و گیاهی را نابود می‌کند، بلکه به یکی از کانون‌های ریزگرد تبدیل می‌شود. اگر چنین اتفاقی رخ دهد، دیگر هوایی برای تنفس وجود نخواهد داشت.
نیمی از جنگل‌های مازندران را از دست داده‌ایم
حسین آخانی کارشناس محیط‌زیست و جنگل‌ها نیز به «جهان صنعت» گفت: براساس بررسی‌ها تاکنون بیش از نیمی از جنگل‌های مازندران تخریب شده است. متاسفانه این روزها به دلیل سهل‌انگاری‌ها گونه‌های اصلی جنگل از لحاظ تنوع گونه‌ای نابود شده و به تازگی با کاهش تنوع زیستی در جنگل‌ها مواجه شده‌ایم. البته جدای از ساخت و سازهای بی‌رویه و جنگل‌خواری‌ها افزایش دام‌سراها نیز در نابودی جنگل‌ها نقش موثری داشته‌اند، اما یکی از مهم‌ترین دلیل تخریب جنگل‌ها تغییر کاربری اراضی است. به تازگی آحاد مردم دوست دارند در شمال خانه‌ای داشته باشند جدا از این، مازندرانی‌ها هم به‌نوعی در مناطق کوهستانی و جنگلی ویلا داشته باشند که عموما خانه دوم می‌گوییم و میل افراد به سمت دامنه‌های جنگلی ارتفاعات کوهستانی و نقاط خوش آب و هوا است. اما در این بین سودجویان ارضی زراعی یا کشاورزی با پرداخت هزینه‌ای خارج از عرف و قواعد آن را به مسکونی تبدیل می‌کنند. البته برخی مواقع نیز در جنگل‌ها یا پای کوه به صورت غیرقانونی و شبانه در زمین‌های زراعی ویلا می‌سازند. در این موضوع یا منابع طبیعی متوجه می‌شود و بعد از کلی دوندگی حکم به تخریب می‌دهد یا با وجود رانتی دیگر ویلا به قوت خود باقی می‌ماند.
وی افزود: البته در کنار مشکلات تغییر کاربری، بحث پسماند مشکلات زیادی به دنبال داشته که باتوجه به کمبود عرصه برای دپوی زباله، این مشکل حادتر شده است. اخیرا در برخی شهرستان‌های شمال با مشکل شیرابه‌ها روبه‌رو هستیم، زیرا مسوولان ذیربط گاهی زباله‌ها را به مناطق جنگلی و کوهستانی انتقال می‌دهند، مانند سراوان که مردم منطقه همیشه درگیر زباله‌ها هستند. شیرابه‌ها یکی از مسائلی است که جنگل‌ها را تهدید می‌کند. همچنین جدای از بحث پسماندها در برخی مناطق استان‌های شمالی نه تنها گاوسراها و گاوبان‌ها را محدود نکردیم بلکه امکاناتی نظیر آب، برق و خدمات جاده به اهالی داده‌ایم که همین امر منجر به افزایش روستاهای جدید در دل جنگل‌ها شده است. این روزها اگر از بالا نگاه کنیم بیشتر جنگل تبدیل به باغ‌ها و مجتمع مسکونی شده است و شاید از دور سبز باشد ولی بیشتر آسیب را در مناطق جنگلی داریم و مدیریت جامع و سیستمی بین دستگاه‌ها وجود ندارد که بتواند برای ارائه خدمات درست هماهنگ باشند.
آخانی با اشاره به اینکه طی سال‌های اخیر با مرگ تدریجی جنگل‌های مازندران مواجه هستیم، بیان کرد: اگر مسوولی مقابل جنگل‌خواری‌ها ایستادگی نکند، شکی نیست در آینده جنگل‌های شمال و تنوع زیستی را از دست می‌دهیم و با کاهش آب شیرین و بیابان‌زایی مواجه می‌شویم. نابودی جنگل‌ها تبعات جبران‌ناپذیری از جمله افزایش آلاینده‌های آب و خاک، سیل و خشک شدن تالاب‌ها، از بین رفتن منابع آبی، طغیان بیماری‌ها و آفات دارد؛ موضوعی که در آینده‌ای نه چندان دور اتفاق خواهد افتاد. مسوولان باید با حفظ جامعه گیاهی، جانوری و آب و خاک به توسعه برسند، در غیر این صورت هر مسیر دیگری که فکر کنیم ما را به توسعه می‌رساند، اشتباه است. بنابراین برای مدیریت جنگل‌ها باید برنامه جامع و کاملی را در نظر بگیریم. این در حالی است که امروزه برنامه‌ای برای مدیریت جنگل‌ها نداریم. به همین خاطر جنگل‌ها به تدریج به سمت نابودی پیش می‌روند و به نوعی مرگ خاموش را در جنگل‌های مازندران شاهد هستیم.
لینک کوتاه :