ناکامی گردشگری در مناطق آزاد
به گزارش جهان صنعت نیوز: جهت اطلاع از دلایل توسعه‌نیافتگی مناطق آزاد و شکوفا نشدن گردشگری در آنها با دکتر اسرافیل شفیع‌‌زاده، فارغ‌التحصیل دکترای اقتصاد گردشگری از اسپانیا و عضو موسس انجمن علمی گردشگری ایران مصاحبه‌ای ترتیب دادیم که مشروح آن در پی می‌آید.
اگرچه بسیاری از صاحب‌نظران حوزه گردشگری امیدوار بودند که شکل‌گیری مناطق آزاد در ایران موجب شکوفایی مناطق مرزی و توسعه گردشگری در این مناطق شود اما این مهم اتفاق نیفتاد؛ فکر می‌کنید مهم‌ترین علل ناکامی مناطق آزاد خصوصا در حوزه
گردشگری چیست؟
اگر بخواهیم علل توسعه‌نیافتگی مناطق آزاد را دسته‌بندی کنیم با این مساله مواجه می‌شویم که مسائل مدیریتی این مناطق عمدتا تابع گرایش‌های سیاسی دولت‌های حاکم است. یعنی به جای استفاده از افراد شایسته، عمدتا افرادی را برای مدیریت مناطق آزاد و یا شورای عالی این مناطق انتخاب می‌کنند که اساسا فاقد سابقه کافی در حوزه دانشی مربوط به این حوزه هستند و صرفا گرایش‌های سیاسی آنها مدنظر قرار می‌گیرد.
نتیجه مشخص این رویکرد عقب‌افتادگی مناطق آزاد است. به این ترتیب مناطق آزاد ایران با آنچه در جهان وجود دارد متفاوت بوده و فاقد رشدیافتگی کافی است.
اگر بخواهیم مشخصا به نمودهای عینی علل توسعه‌نیافتگی در مناطق آزاد ایران اشاره کنیم این مشخصه‌های عینی چه هستند؟
اگر بخواهم مشخصا راجع به منطقه آزاد قشم که از آن به دفعات بازدیدهای میدانی داشته‌ام صحبت کنم باید بگویم که درجه توسعه‌یافتگی قشم در حد استانداردهای مناطق آزاد جهان نیست. به نظرم در منطقه آزاد قشم از فرصت‌هایی که مدیران این منطقه آزاد باید استفاده می‌کردند استفاده نشده و در حالی که قرار بود محور توسعه قشم براساس توسعه گردشگری باشد این امر محقق نشده است. از سوی دیگر از آنجایی که بسترهای لازم برای توسعه منطقه آزاد ایجاد نمی‌شود به تبع آن اثرگذاری مناطق آزاد در حوزه اشتغال، معیشت مردم، استفاده از جوانان جویای کار و جذب گردشگر کاهش یافته است.حقیقت مطلب این است که کلید اساسی تحقق نیافتن برنامه‌های توسعه در مناطق آزاد به کیفیت پایین اداره‌کنندگان این مناطق برمی‌گردد. یعنی چه به لحاظ علم و دانش و چه به لحاظ تجربه ملی و منطقه‌ای اداره‌کنندگان مناطق آزاد باید دارای قابلیت‌های لازم باشند.
متاسفانه اما در برخی از موارد مسوولیت‌ها را به دلایل سیاسی اعطا می‌کنند و اعطای مسوولیت مناطق آزاد به افرادی که خط و خطوط سیاسی خاصی را دنبال می‌کنند بعضا موجب می‌شود که نتیجه مورد انتظار حاصل نشود.
البته این موضوع محدود به این دوره (دولت جدید) نیست و در دولت‌های گذشته نیز مناطق آزاد محملی بوده برای آن که اهداف سیاسی مورد انتظار پیگیری شود. بنابراین افراد شایسته و صاحب تجربه و دلسوز کمتر در مناطق آزاد مسوولیت می‌گیرند و همچنین به افراد متخصص در حوزه گردشگری کمتر توجه می‌شود در حالی که در مناطق آزاد باید به موضوع گردشگری بیشتر از این توجه شود.
برخی از مناطق آزاد در ایران در حاشیه دریا قرار گرفته‌اند و این موضوع امکان استفاده از گردشگری دریایی را مهیا کرده است اما به نظر می‌رسد در مناطق مرزی ساحلی ایران آن‌طور که باید و شاید به این حوزه از گردشگری توجه نشده است؛ نظر شما در این خصوص چیست؟
گردشگری دریایی اصولا در آن بخشی از خلیج‌فارس که مربوط به سرزمین ما است رونقی که در حوزه بالتیک دارد را به هیچ عنوان ندارد. به عنوان کسی که مناطق حوزه بالتیک (در روسیه، استونی و سواحل فنلاند) را از نزدیک دیده‌ام می‌گویم به لحاظ تاسیسات دریایی، اقامتگاه‌ها، مراکز تفریحی و نیروهای متخصص امکانات و ملزومات مورد نیاز در کشور فراهم نشده است.
عقب‌افتادگی‌های زیادی در زمینه تامین امکانات و متخصصان در مناطق آزاد داریم و استفاده از کشتی‌های تفریحی کروز نیز در سواحل کشور مورد توجه قرار نگرفته است. باتوجه به نزدیک بودن بازی‌های جام جهانی قطر اگر رونق دریانوردی و تاسیسات دریایی به حد حوزه بالتیک در کشور وجود داشت چه‌بسا ظرفیت‌های موجود برای گردشگران جام جهانی را در کیش و قشم جذب می‌کردیم اما در عمل همان‌طور که مستحضر هستید تا حد زیادی این امکان از دست رفته است. علت نیز آن است که سرمایه‌گذاری لازم در گردشگری دریایی صورت نگرفته و کسانی که باید دست‌اندر‌کار هدایت سرمایه‌ها و سرمایه‌گذاری باشند آگهی کمی در خصوص آنچه در جهان پیرامون می‌گذرد دارند.به نظرم بی‌اطلاعی و عملگرا نبودن برخی از مسوولان مناطق آزاد باعث می‌شود که در چرخه توسعه مناطق آزاد عملا با مشکلات بزرگی مواجه باشیم.
به نظر شما اهمیت کشتی‌های کروز برای رونق گردشگری دریایی در مناطق آزاد کشور به چه جهت بوده و در دنیا از این کشتی‌ها چه استفاده‌ای برای توسعه گردشگری دریایی می‌شود؟
در بحث گردشگری دریایی به هر روی کشتی‌های کروز که قابلیت جابه‌جایی چهار هزار تا پنج هزار مسافر را دارند دارای اهمیت بسیار زیادی است.
امروز در اسپانیا و ایتالیا دغدغه مردم کنترل ورود مسافر از طریق کشتی‌های کروز به سواحل آنهاست؛ چراکه تعداد زیاد گردشگران و مسافران ورودی فشار مضاعفی را روی مناطقی همچون کاتالونیا اسپانیا ایجاد می‌کند.
یعنی این کشورها به درجه‌ای از توسعه‌یافتگی (گردشگری دریایی) رسیده‌اند و بازارهای گردشگری خود را آنچنان مبتنی بر گردشگری دریایی و کشتی‌های کروز توسعه داده‌اند که به مرز اشباع رسیده‌اند.
این در حالی است که اگر کشتی‌های کروز جهانی بخواهند کیش و قشم را به عنوان مقصد انتخاب کنند ظرفیت لازم در کشور ما (برای پذیرش آنها) وجود ندارد.
در حال حاضر مهم‌ترین چالش عملکردی از سوی مدیران مناطق آزاد را چه می‌دانید؟
امروز مدیران مناطق آزاد بیشتر دنبال این هستند که ببینند چطور از شهروند گردشگر ایرانی عوارض بگیرند و کمتر به این مساله فکر می‌کنند که چگونه سیاستگذاری‌های کلان خود را به گونه‌ای انجام دهند که جریان‌های گردشگری بین‌المللی به سمت مناطق آزاد کشور شکل بگیرد. همچنین فرسودگی ناوگان حمل‌و‌نقل در مناطق آزاد کیش و قشم قابل مشاهده است و این موارد نیاز به نوسازی دارد.
از سوی دیگر مناطق آزادی در کشور وجود دارند که در مناطق مختلف ایران از نواحی خشک همچون یزد گرفته تا منطقه آزاد ارس و اروند قرار گرفته‌اند. به نظرم اگر افراد متفکر و صاحب بینش جهانی و مسلط به مباحث گردشگری در راس کار این مناطق آزاد قرار گیرند می‌توان امیدوار بود که با بهره‌گیری از دانش جهانی آنها، در جهت توسعه مناطق آزاد حرکت کرد.
لینک کوتاه :