بازی پوتین با کارت انرژی
به گزارش جهان صنعت نیوز: روسیه در تلاش است تا با محدود کردن عرضه گاز طبیعی به بلوک اروپایی وحدت آن را در هم بشکند. در عین حال، افزایش تورم به دوران نرخ‌های بهره منفی پایان می‌دهد و خطر شکست اقتصاد منطقه یورو را افزایش خواهد داد. تهدید پوتین برای عرضه گاز با افزایش نرخ بهره ترکیب می‌شود تا اقتصاد اتحادیه اروپا را به خطر بیندازد. هدف پوتین ایجاد آشفتگی، افزایش قیمت‌ها، شکاف در بلوک اروپا و تضعیف حمایت از اوکراین است. این هدف دقیقا تاکتیکی است که پوتین به دنبال استثمار اروپا با نزدیک‌تر شدن زمستان است.
به نوشته وال استریت ژورنال، تحریم‌های وضع شده علیه روسیه به بلوک اروپایی ضربه زده است، زیرا اقتصاد‌های آن بلوک در هم تنیده شده‌اند. به گفته مقام‌های اتحادیه اروپا، جاه‌طلبی مسکو در دستکاری عرضه گاز این است که اتحاد پایدار اتحادیه در حمایت از اوکراین را دچار چنددستگی و انشقاق سازد و تحریم‌هایی را که به اقتصاد روسیه آسیب می‌زنند در جهتی معکوس قرار دهد.
این نبرد در زمستان سال‌جاری به اوج خود می‌رسد با این احتمال تاریک که بخش‌های بزرگی از صنایع اروپایی مجبور به تعطیلی به دلیل کمبود انرژی و در بدترین حالت خاموشی مجدد برای مصرف‌کنندگان شوند. تلاش‌های روسیه به تورم بالا دامن می‌زند که بانک مرکزی اروپا را بر آن داشت تا نرخ بهره خود را تا نیم درصد افزایش دهد.
بانک مرکزی اروپا با نگرانی از اینکه پایان نرخ‌های بهره منفی باعث افزایش تنش‌ها بین اقتصاد‌های ضعیف‌تر و قوی‌تر می‌شود ابزار سیاست جدیدی را با هدف محافظت از بدهکارترین اعضای بلوک به ویژه در جنوب اروپا در برابر افزایش هزینه‌های استقراض اعلام کرد. با این وجود، این ابزار برای محافظت از کشورها در برابر فشار‌های نرخ بهره ناشی از خطرات سیاسی در داخل آن کشورها طراحی نشده است. در ایتالیا دومین کشور بدهکار بلوک اروپایی پس از یونان ماریو دراگی، نخست‌وزیر که در بحبوحه سیاست‌های ناهموار ایتالیا به عنوان سنگری از ثبات قلمداد می‌شد روز پنجشنبه استعفای خود را ارائه کرد.
احتمال کمرنگ شدن حمایت از اوکراین
به نوشته دیلی اکسپرس، دکتر مارینا میرون از مرکز اخلاق نظامی در کینگز کالج لندن، منطق پشت اهرم قدرت پوتین از انرژی علیه کشورهای ناتو و متحدان را در چهار سطح تشریح می‌کند. او سطوح اقتصادی، نظامی، اطلاعاتی و دیپلماتیک را رصد می‌کند تا گام‌های بعدی کرملین را تشخیص دهد. نتیجه احتمالا یک بن‌بست برای بریتانیا خواهد بود، اگرچه بریتانیا از بسیاری از بحران‌هایی که کشورهای اتحادیه اروپا با آن مواجه خواهند شد، فرار خواهد کرد.
کرملین هوشمندانه خود را برای وابستگی اتحادیه اروپا به انرژی روسیه آماده کرده است، در حالی که آلمان به شدت از این مساله ضربه خورده است. اگرچه بریتانیا در سطح بسیار کمتری به انرژی روسیه متکی است، اما این کشور با تقریبا هشت درصد نفت و سه درصد گاز وارداتی از روسیه، قیمت‌ها در بازارهای بین‌المللی همچنان بر مصرف‌کنندگان بریتانیا تاثیر خواهد گذاشت.
مدت کوتاهی پس از آغاز تهاجم روسیه به اوکراین، دولت بریتانیا متعهد شد که تمام واردات انرژی روسیه را تا پایان سال متوقف کند. دولت در ماه مارس اعلام کرد، همراه با تولید داخلی، بریتانیا به طیف متنوعی از تامین‌کنندگان قابل اعتماد فراتر از روسیه از جمله هلند، عربستان سعودی و ایالات متحده آمریکا نگاه خواهد کرد، اما راه‌حل‌های جایگزین برای منابع انرژی که بریتانیا به جای روسیه به دنبال آن است، ممکن است چندان آسان نباشد.
به گفته کارشناسان، در سطح دیپلماتیک، روابط با کشورهایی مانند قطر و عربستان سعودی که بریتانیا به آن علاقه‌مند شده، ممکن است با حرکت این کشورها به سمت تقویت روابط با روسیه، با مشکل مواجه شود. تقویت روابط دیپلماتیک و اقتصادی با این کشورها و حصول اطمینان از اینکه آنها علیه منافع روسیه اقدام نخواهند کرد، به روسیه این امکان را می‌دهد که از کارت انرژی برای بی‌ثبات کردن اتحادیه اروپا و تا حدی بریتانیا استفاده کند.
انتخاب بریتانیا تکیه بر انرژی هسته‌ای و زغال‌سنگ است که گزینه دوم در تضاد با تغییر فعلی سیاست‌های انرژی به سمت انرژی پاک است. بنابراین، به یک معنا، وضعیت فعلی و وابستگی به روسیه، اتحادیه اروپا و بریتانیا را به بن‌بست می‌رساند. کرملین بی‌شک به دنبال سوء‌استفاده از شکاف‌ها در سطح بین‌المللی در این بن‌بست خواهد بود. این مساله به طور بالقوه، در بدترین سناریو، می‌تواند منجر به ناآرامی اجتماعی شده و ساختار اجتماعی را تضعیف کند. در حال حاضر تعدادی روایت مرتبط با فضای سیاسی فعلی در اروپا وجود دارد، از جمله استعفای بوریس جانسون و وضعیت متزلزل سیاسی در آلمان، فرانسه و ایتالیا.
اما دکتر میرون استدلال می‌کند که بحران انرژی نقش دیگری را در کارتی ایفا می‌کند که پوتین باید بازی کند. او می‌گوید: «در سطح نظامی، بحران انرژی در آینده، حمایت از اوکراین را نه‌تنها از نظر تسلیحات (که در واقع گران هستند) بلکه از نظر مالی نیز دشوار خواهد کرد. رهبران اروپا، بریتانیا و ایالات متحده باید انتخاب‌های سختی را در مورد اینکه تمرکزشان بر کمک به اوکراین یا استفاده از این منابع برای رفع مشکلات داخلی (اقتصادی، دفاعی و غیره) باشد، انجام دهند.
اروپا در آستانه رکود اقتصادی
همه این موارد در حالی رخ می‌دهند که داده‌های جدید در روز جمعه حاکی از آن هستند که اروپا ممکن است در آستانه رکود باشد. اتحادیه اروپا پیش از این بحران‌های پیاپی را پشت سر گذاشته است. مشکلات بدهی یونان در سال ۲۰۱۰ میلادی به آزمونی برای بقای کل منطقه یورو تبدیل شد که حل آن سال‌ها به طول انجامید. در اواسط دهه گذشته، موج مهاجرت عمدتا از خاورمیانه و آفریقا همبستگی این بلوک را مورد آزمایش قرار داد، زیرا دولت‌ها در تلاش بودند تا بار را به طور مساوی بین جنوب و شمال تقسیم کنند.
اخیرا شیوع کووید تهدیدی بود که نشان می‌داد کشورهای فقیرتر را سخت‌تر از کشورهای ثروتمندتر تحت تاثیر قرار می‌دهد تا زمانی که آلمان و سایر کشورهای اروپایی مقاومت پیشین خود را در برابر یارانه دادن به همسایگان کم درآمدتر اروپایی کنار گذاشتند و صندوق ۷۵۰ میلیارد یورویی وام‌ها و کمک‌های بلاعوض را برای کمک به آن کشورها تاسیس کردند.
برخلاف برخی از بحران‌های گذشته، اتحادیه اروپا دارای مزایایی است. در وهله نخست در بحران انرژی خطراتی را شناسایی کرده که پس ازعدم پرداخت بدهی‌های یونان در سال ۲۰۱۰ میلادی به کندی شناسایی کرده بود. اورسولا فون در لاین، رییس کمیسیون اروپا هنگام رونمایی از بسته پیشنهادی در نظر گرفته شده، گفت: «خواه قطع گاز روسیه نسبی و موقتی باشد یا قطع کامل، اروپا باید آماده باشد.»
این پیشنهاد‌ها شامل کاهش داوطلبانه ۱۵ درصدی مصرف گاز طبیعی است که در صورت‌عدم موفقیت اقدامات داوطلبانه می‌تواند اجباری شود. قرار است وزرای انرژی در نشستی در روز سه‌شنبه در مورد این پیشنهاد بحث کنند. این طرح نیازمند تصویب حداقل ۱۵ کشور از ۲۷ کشور عضو بلوک است که دست‌کم ۶۵ درصد از جمعیت اتحادیه اروپا را تشکیل می‌دهند.
فون در لاین گفت: «بدترین دشمن ما تکه تکه شدن است.» در چنین حالتی دولت‌ها می‌توانند انتقال انرژی به سایر کشورها را مسدود کنند که منجر به نابرابری بزرگ در نتایج اقتصادی می‌شود و راهبرد آشکار ولادیمیر پوتین برای برانگیختن دولت‌های اروپایی علیه یکدیگر و کاهش حمایت از اوکراین و تحریم‌ها را تایید می‌کند. مقابله با این تهدید ادامه حمایت گسترده اروپا از اوکراین و این باور است که بحران کاملا توسط کرملین ایجاد شده است؛ اعتقادی که اگر روسیه به طور کامل عرضه گاز طبیعی را قطع کند، تشدید خواهد شد.
وابستگی آلمان به انرژی روسیه
آلمان کشوری است که بیشتر در معرض بحران انرژی قرار دارد و آسیب‌پذیری آن نتیجه مستقیم سیاست‌هایی بوده که طی دو دهه گذشته در پیش گرفته است. آلمان با افزایش وابستگی انرژی به مسکو (تا زمانی که سیاست خود را در اوایل سال‌جاری تغییر نداد) و سایر منابع انرژی از جمله نیروگاه‌های هسته‌ای را تعطیل کرد، تلاش کرد تا پوتین را نزدیک به خود نگه دارد.
برای کشورهای اروپایی این امری کلیدی است که ببینند آلمان که مرکز اصلی انتقال و ذخیره‌سازی گاز است تا چه میزان گاز طبیعی را برای خود نگه می‌دارد. اقتصاددانان «دویچه بانک» می‌گویند صادرات مجدد گاز از آلمان یک عامل تعیین‌کننده است و اینکه آیا گاز آن تمام شود بستگی به میزان گازی دارد که روسیه ارسال می‌کند. برلین ممکن است خود را در موقعیت دشوار تصمیم‌گیری در مورد حفظ صنایع خود یا ارسال گاز به همسایگان نیازمند ببیند.
دولت‌های جنوب اروپا مانند اسپانیا، پرتغال و یونان، که در طول بحران منطقه یورو بار‌ها از سوی برلین به ولخرجی متهم شده بودند به سرعت اشاره کردند که اکنون از آنان خواسته می‌شود تا بهای انتخاب‌های آلمان در زمینه انرژی را بپردازند. در مقابل طرح کاهش مصرف انرژی مقاومت‌هایی وجود دارد و لهستان گفته که با طرح کمیسیون اروپایی مخالف است. اکنون آلمان خود یکی از کشورهایی است که در معرض این تغییر وضعیت قرار گرفته است.
یکی از عوامل به نفع یک راه‌حل مشترک برای بحران انرژی اهمیت آلمان برای سایر اقتصاد‌های بلوک است. اگر صنعت آلمان به دلیل کمبود گاز سقوط کند اثرات موجی در بلوک و مناطق دورتر احساس می‌شود.
فرانس تیمرمن، معاون رییس کمیسیون اتحادیه اروپا روز چهارشنبه گفت که اگر کمبود گاز رخ دهد «این کمبود گاز روی تک‌تک کشورهای عضو تاثیر خواهد گذاشت، زیرا عواقب جدی بر اقتصاد ما خواهد داشت و هیچ‌کس نمی‌تواند از این پیامد فرار کند.» این کمیسیون اعلام کرد که اگر از قبل اقدامی برای صرفه‌جویی در انرژی صورت نگیرد قطع کامل گاز روسیه در طول یک زمستان متوسط می‌تواند تولید ناخالص داخلی بلوک را ۶/۰ تا ۱ درصد کاهش دهد. این کمیسیون افزوده است: «در شرایط زمستان سرد و در صورت آمادگی اروپا برای مواجهه با قطع گاز این وضعیت می‌تواند تولید ناخالص داخلی را به طور متوسط ۹/۰ تا ۵/۱ درصد کاهش دهد».
در همین حال، استراتژی بانک مرکزی اروپا برای جلوگیری از تکه تکه شدن بلوک می‌تواند بحث‌برانگیز باشد، زیرا به مقام‌های بانک مرکزی اروپا اختیارات گسترده‌ای برای خرید اوراق قرضه دولت‌های منطقه یورو می‌دهد و آن را به رویه ممنوعه تامین مالی مستقیم پولی دولت‌ها نزدیک می‌کند. این موضوع احتمالا چالش‌های قانونی را در بخش‌هایی از بلوک به ویژه آلمان ایجاد می‌کند.
به گفته تحلیلگران، سرمایه‌گذاران احتمالا آزمایش خواهند کرد که بانک مرکزی اروپا چگونه ابزار جدید را به کار خواهد گرفت. یک به اصطلاح محاکمه زودهنگام ممکن است در ایتالیا برگزار شود که با فروپاشی دولت ائتلافی خود در یک دوره عدم اطمینان سیاسی فرو رفته است. این وضعیتی است که بانک مرکزی اروپا قرار نیست با خرید اوراق قرضه آن را برطرف کند.
بحران سیاسی که منجر به استعفای دراگی شد ممکن است تلاش‌های ایتالیا برای مقابله با تورم و کاهش احتمالی بلندمدت عرضه گاز از روسیه را پیچیده‌تر سازد. رهبران احزاب احتمالا در آستانه انتخابات ۲۵ سپتامبر بیشتر به تبلیغات انتخاباتی مشغول خواهند شد. اگر برنده مشخصی وجود نداشته باشد برزخ سیاسی در ایتالیا ادامه خواهد یافت.
پس از آخرین انتخابات ملی در سال ۲۰۱۸ میلادی سه ماه به طول انجامید تا احزاب یک دولت ائتلافی تشکیل دهند. در حالی که اگر دراگی به عنوان سرپرست باقی بماند احتمالا محاسبات سیاسی احزاب مانع او خواهد شد.
ایتالیا در تامین منابع جایگزین گاز طبیعی بهتر از بسیاری از همسایگان خود عمل کرده است. دراگی از چندین کشور، از جمله الجزایر منابع بیشتری دریافت کرده است و یک شرکت نیمه‌دولتی دو تاسیسات گازی‌سازی مجدد و ذخیره‌سازی شناور خریداری کرده است. در نمایشی از اهمیتی که دراگی برای این تلاش قائل شده است او این هفته در بحبوحه بحران سیاسی که منجر به استعفایش شد به الجزایر سفر کرد تا توافقی را امضا کند که دریافت گاز مورد نیاز ایتالیا از همسایه خود در شمال آفریقا را تضمین می‌کند.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانلینک کوتاه :