صحبت‌های سفیر ژاپن در مورد همکاری با خودروسازان داخلی/از تعارف دیپلماتیک تا واقعیت‌های میدانی
به گزارش جهان صنعت نیوز: از برخی حواشی در نمایشگاه تحول خودرو در تهران مانند رونمایی از خودرویی که جلوی آن یک ماشین و پشت آن ماشین دیگری بود یا برف پاکن شیشه عقبی که از اندازه شیشه خودرو بزرگ‌تر بوده که بگذریم، یکی از اتفاقات این نمایشگاه که مورد توجه رسانه‌ها به خصوص رسانه‌های دولتی قرار گرفت، صحبت‌های سفیر ژاپن بود که اعلام کرد مترصد برداشته شدن تحریم‌ها برای آغاز همکاری با ایران در صنعت خودروسازی هستیم.
کازو توشی آیکاوا در این خصوص گفته که سابقه طولانی و ارتباط خوبی بین خودروسازی ژاپنی و ایرانی وجود داشته که تحریم‌ها باعث شده شدت همکاری‌های دو کشور کم شود، اما رفع تحریم‌ها فرصت‌های جدیدی برای همکاری ایجاد خواهد کرد. وی همچنین تاکید کرده در این نمایشگاه با پیشرفت‌های بازار ایران به‌ویژه تحولاتی که در صنعت خودروسازی این کشور اتفاق افتاده و خودروهای برقی و وانت‌های جدیدی که به نمایش درآمده است آشنا شدم و تلاش‌هایی که در این زمینه شده قابل تحسین است. سفیر ژاپن علاوه بر این با بیان اینکه امیدوارم تحریم‌ها به زودی علیه ایران برداشته شود، تاکید کرده است: در بازار ایران فرصت‌های زیادی برای همه خودروسازان جهان وجود دارد و این بازار بسیار نویدبخش است.
دو جنبه از صحبت‌های سفیر ژاپن
در این رابطه، بابک صدرایی کارشناس صنعت خودرو در خصوص اظهارات سفیر ژاپن و نیز دورنمای همکاری مشترک خودروسازان ایرانی و ژاپنی به «جهان‌صنعت» توضیح داد: صحبت‌های سفیر ژاپن در بازدید از نمایشگاه تحول خودرو، دو جنبه دارد: یک جنبه رویکرد دیپلماتیک و احترام‌آمیز است. یعنی یک سفیر وقتی به نمایشگاهی دعوت می‌شود، قاعدتا نمی‌تواند از مشکلات صنعت خودروی ایران صحبت کند و طبیعتا صحبت‌هایش جنبه تعارفات دیپلماتیک خواهد داشت. اما بخش دیگر این است که به واسطه تبلیغات منفی صورت گرفته، آنها در ذهنیت خود گمان می‌کنند که در این نمایشگاه با خودروهای ۵ دهه قبل مواجه خواهند شد؛ در نتیجه وقتی مشاهده می‌کند یکسری ماکت و طراحی‌های به‌روز وجود دارد مانند خودروی ریرا که طراحی به روزی دارد یا خودروهایی نظیر آریا، تحت تاثیر قرار گرفته و حرکت صورت گرفته در نظرش برجسته می‌شود. البته لازم به ذکر است که از این ماکت‌ها و نمایشگاه‌ها در کشور ما زیاد ساخته شده و به نمایش درآمده که امیدوارم این بار به حقیقت بپیوندد و این خودروها با کیفیت خوب وارد بازار داخلی شوند. وی در ادامه افزود: سفیر ژاپن یک مقام سیاسی بوده و خودروسازان ژاپنی همگی از بخش خصوصی هستند. اگر به خاطر داشته باشید ژاپنی‌ها بیشتر علاقه‌مند بودند که خودرو را به صورت کامل به ایران وارد کنند. حتی در دهه ۱۳۷۰ که واردات خودرو آزاد شد، بیشترین حجم خودرو از ژاپن وارد کشور شد. از سوی دیگر باید بدانیم که ژاپنی‌ها، استانداردهای سخت‌گیرانه‌ای دارند و مانند فرانسوی‌ها به راحتی وارد همکاری نمی‌شوند. در نتیجه با ساختارهایی که صنعت خودروی ما داشته و با مافیایی هم که در این صنعت وجود دارد، بسیار بعید به نظر می‌رسد که سیستم منظم و با برنامه ژاپنی که در دنیا زبانزد است، بتواند قادر به همکاری با شرکت‌های خودروسازی دولتی ایران باشد. به عنوان مثال شرکت‌هایی مانند تویوتا یا هوندا، استانداردهای مدیریتی، تولیدی و خدمات پس از فروش بسیار بالایی دارند و به راحتی اجازه تولید خودرو در هر جا و با هر شکلی را نمی‌دهند. در واقع آن چیزی که در خودروسازان دولتی خودمان مشاهده می‌کنم، این است که اساسا پتانسیل و ظرفیتی برای این همکاری دوجانبه وجود نداشته و باید یک تغییرات و حتی انقلاب ساختاری در ایران‌خودرو و سایپا صورت بگیرد که بتوانند با خودروسازان ژاپنی تعامل مشترک داشته باشند.
دیدگاه محافظه‌کاران ژاپن در مورد ایران
صدرایی همچنین در خصوص همکاری خودروسازان با ژاپن می‌گوید: ژاپنی‌ها پس از انقلاب و در طول چهل سال اخیر، همواره به صورت محافظه‌کارانه با ایران همکاری می‌کردند. در طول این سال‌ها ژاپنی‌ها به غیراز سه مدل خودرویی که به صورت تماما CKD (مونتاژ) وارد کشور شده و دانش و فناوری آنها نیز انتقال نیافته، با ایران وارد همکاری و تعامل نشده‌اند. یکی از این خودروها نیسان بود که با پارس‌خودرو همکاری کرده و مدل‌های محدودی مانند ماکسیما، تینا، رونیز و پاترول را ارائه می‌داد. بخش دیگر مربوط به شرکت مزدا بود که مزدا ۳۲۳ و مزدا ۳ را ارائه داد و دیگری نیز سوزوکی بود که در مدل گرند ویتارا با ایران‌خودرو همکاری کرد. با این حال وقتی دقت می‌کنیم، درمی‌یابیم که ژاپنی‌ها هیچگاه از منظر تولید انبوه با ایران همکاری نکرده‌اند. یعنی روی انتقال و تولید فناوری و پلتفرم مشترک با ما کار نکرده و محصولاتشان همواره در حاشیه بازار قرار داشت. حتی شرکت‌های بزرگی مانند تویوتا و هوندا حاضر نشدند که به تولید در ایران فکر کنند.
علت نیز این بود که ژاپنی‌ها ملاحظات تجاری زیادی با آمریکا دارند. صادرات اصلی خودروسازان ژاپنی به آمریکا بوده و بسیار تحت تاثیر قوانین و سیاست‌های آمریکا قرار داشته و مشابه کره‌ای‌ها به شدت به آمریکا وابسته هستند. بنابراین فکر می‌کنم چیزی به نام سرمایه‌گذاری از سوی ژاپنی‌ها در ایران وجود نخواهد داشت، زیرا همان‌طور که می‌دانید کشور ما دارای شرایط و ملاحظات خاص سیاست خارجی است و با وجود مذاکرات برجام، بسیاری از مسائل ما با دنیای غرب حل نشده باقی مانده است. در نتیجه هر لحظه ممکن است که مجددا بحث تحریم‌ها و ضرباتی که به ما از این طریق وارد شده وجود داشته باشد. به همین دلیل کمتر شرکت خارجی را می‌توان یافت که به دنبال سرمایه‌گذاری در بازار ایران باشد. بیشتر به دنبال این هستند که از ظرفیت‌های به‌جا مانده در شرکت‌هایی مثل پارس‌خودرو، ایران‌خودرو، بهمن و سایپا استفاده کنند و با وارد کردن خودروها به صورت CKD یک بازار بدون ریسک با ظرفیت محدود را برای خود ایجاد کنند.
علاوه بر این در طول تمام سال‌هایی که تحریم هم نبودیم، ژاپنی‌ها چه در زمینه واردات و چه در زمینه تولید چندان سهم بالایی در بازار ایران به خود اختصاص نداده‌اند. آنها همواره مونتاژکارانی با ظرفیت تولید اندک بودند.
این بار به دنبال خرید پلتفرم باشیم
کارشناس صنعت خودرو در بخش دیگری از صحبت‌های خود تصریح کرد: شما به خاطر دارید که وقتی برجام اول امضا شد، یکی از شرکت‌هایی که شعار می‌داد قصد ورود و تولید انبوه در بازار ایران را دارد، در وهله اول سوزوکی و در مرحله دوم نیسان بود. ولی در عمل شاهد بودیم در حالی که هر روز خبر می‌آمد شرکت سوزوکی قصد دارد مدل‌هایی در ایران‌خودرو تولید کند، هیچ‌کدام از این دو شرکت اقدامی در این زمینه انجام ندادند و عملا یک محصول را نیز در طول سه سال تولید نکردند. یا نیسان که اعلام کرده بود چند مدل را برای همکاری مشترک با پارس‌خودرو ارائه داده، ولی در نهایت اصلا به مرحله پیش‌تولید و قرارداد هم نرسیدند. بنابراین معتقدم این روال ادامه خواهد داشت زیرا ژاپنی‌ها بسیار محافظه‌کار هستند و اگر هم قصد همکاری داشته باشند، مانند سابق به صورت CKD ورود می‌کنند و قطعا یکی از گزینه‌های مطلوبشان نیز پارس‌خودرو و نیسان خواهد بود. یعنی بعید می‌دانم که ژاپنی‌ها بخواهند برای تولید انبوه در ایران سرمایه‌گذاری کنند و قصد ساخت کارخانه و خط تولید داشته باشند.
در واقع این امر نه تنها برای ژاپنی‌ها، بلکه برای سایر شرکت‌ها نیز صادق است زیرا تمامی شرکت برنامه‌شان این است که با ایران تنها در حد CKD همکاری کنند که اگر دوباره تحریم‌ها بازگشت، متضرر نشوند و به راحتی قادر به ترک بازار ایران باشند. ما شاهد بودیم که وقتی برجام در سال ۱۳۹۴ به نتیجه رسید، هیوندایی با کرمان‌موتور قرارداد امضا کرد با این تفاوت که یک دلار سرمایه وارد نکرده و تنها به صورت CKD همکاری داشت که بعد از بازگشت تحریم‌ها این همکاری را نیز متوقف کرد. اما در روی دیگر ماجرا سیتروئن و پژو سرمایه‌گذاری کردند و متضرر هم شدند؛ هر چند که معتقدم از طرق دیگر سرمایه و زیان خود را جبران کردند.
بنابراین باز هم تاکید می‌کنم بخشی از صحبت‌های سفیر ژاپن جنبه سیاسی و دیپلماتیک داشته است. به همین دلیل توصیه و پیشنهاد من به متولیان صنعت خودرو این است که اگر مذاکرات به نتیجه رسید و تحریم‌ها برداشته شد، بدون اینکه تحت تاثیر هیجانات قرار بگیرند، بهتر است به دنبال خرید پلتفرم باشیم که اگر روزی دوباره تحریم‌ها علیه ایران بازگشت، با خداحافظی شرکت‌های خارجی خطوط تولیدمان راکد نشود.
سود چنین اقدامی این است که حداقل می‌دانیم در این مسیر پلتفرم‌هایی از نیسان، سوزوکی، رنو و سایر شرکت‌ها گرفته‌ایم که روی همان‌ها قادر به طراحی بدنه و تولید خودروهای ایرانی با پلتفرم‌های جهانی هستیم تا صنعت داخلی نیز متضرر نشود.
لینک کوتاه :