نقش خانواده در پیشگیری از جرائم مدیران
به گزارش جهان صنعت نیوز: این تحقیق با هدف بررسی نقش خانواده در کاهش و یا افزایش جرائم و تخلفات در یکی از سازمان‌های نیروهای مسلح تدوین شده است. در این تحقیق نقش خانواده در دو بعد ایجابی و سلبی مورد بررسی قرار گفته است. در بعد ایجابی مولفه‌هایی همچون ترویج ازدواج‌های آسان و پایدار، حاکمیت روابط عاطفی و عاشقانه، آموزش‌های تربیتی و در بعد سلبی مولفه‌های فقر و تنگدستی، ایهام و اختلاط نقش‌ها و طلاق و جدایی، که موجب فرار از خدمت، جاسوسی و افشای اطلاعات و اختلاس می‌شود، قرار دارند. جامعه آماری تحقیق نیز تعداد ۱۰۴ نفر از مدیران شاغل در سازمان مورد مطالعه بوده که از طریق تمام‌شماری، مورد پیمایش و سنجش قرار گرفته‌اند. نتایج بررسی‌های این گزارش نشان می‌دهد که متغیرهای طلاق و جدایی، فقر و تنگدستی، ابهام و اختلاط نقش‌ها، بر وجود انحرافات و متغیرهای حاکمیت روابط عاطفی، ترویج ازدواج آسان و آموزش‌های تربیتی به ترتیب، بر کاهش انحرافات مدیران سازمان متبوع، موثر بوده‌اند.
با وجود تغییر و تحولاتی که در روابط انسانی و نهادهای اجتماعی ایجاد شده است، ضرورت کارکردی نهاد خانواده همچنان خانواده هسته‌ای را حفظ کرده و به تعبیر برخی از جامعه‌شناسان عمومیت خانواده هسته‌ای را می‌توان با توجه به کارکردهای اجتناب‌ناپذیرشان توجیه کرد. برخی از نقش‌ها مظهر اقتدار و تدبیر امور در خانواده است و برخی دیگر مظهر عطوفت و رحمت و ارضای نیازهای عاطفی و جنسی است و برخی از نقش‌ها عهده‌دار جنبه‌های پرورشی، تربیتی و معرفتی خانواده است. در فرهنگ اسلامی، خانواده با پیمان مقدس ازدواج و پیوند همسری میان زن و مرد هوشمند، آگاه و برخوردار از بلوغ فکری و قابلیت‌های اجتماعی پایه‌گذاری می‌شود و این زوج ستون اصلی نهاد خانواده را که مسوولیت خطیر تربیت و جامعه‌پذیری افراد جامعه را بر عهده دارد، تشکیل می‌دهند. بنابراین، سلامت و سعادت جامعه به سلامت و پویایی نظام خانواده وابسته است و سلامت و تعادل خانواده نیز به کیفیت روابط همسران با یکدیگر از یک سو و والدین و فرزندان از سوی دیگر بستگی دارد. بدون تردید خانواده‌های سالم، جامعه سالم و متعادل را به وجود می‌آورند همان‌گونه که خانواده‌های لجام‌گسیخته و نامتعادل، جامعه متزلزل را پدید خواهند آورد.
از منظر اسلام خانواده محل سکونت، امنیت، آرامش، محبت و مودت است. خانواده اولین و مهم‌ترین کانونی است که در ساخت شخصیت و شکل‌دهی به رفتار فرد نقش اساسی و بی‌بدیلی را به عهده دارد. بنابراین اگر اعضای خانواده به طور اعم و والدین به طور اخص درست تربیت نیافته باشند، ممکن است موجبات انحراف و گرایش فرد به کج‌روی را فراهم کنند. خانواده به عنوان یک عامل مداخله‌گر و کنترلی باید جدی گرفته شود چرا که علت بسیاری از آسیب‌های فردی و اجتماعی و وقوع جرم و جنایت در شهرهای بزرگ، به دلیل ازهم‌پاشیدگی کانون خانواده و یا عدم تربیت صحیح خانوادگی است. بنابراین اگر بر خانواده برنامه‌ریزی صحیحی حاکم نباشد و افراد بی‌حد و مرز به خود واگذاشته شوند، این وضعیت حاکم بر خانواده‌ها می‌تواند جامعه را به انحراف بکشاند و باعث فساد و تباهی شود.
آسیب‌های اجتماعی
آسیب‌شناسی اجتماعی، مطالعه و ریشه‌یابی بی‌نظمی‌ها، ناهنجاری‌ها و آسیب‌هایی نظیر بیکاری، اعتیاد، فقر، خودکشی، طلاق و همراه با علل و شیوه‌های پیشگیری و درمان آنها و نیز مطالعه شرایط بیمارگونه و نابسامانی اجتماعی است. موضوع آسیب‌های اجتماعی از دیرباز در جامعه بشری مورد توجه اندیشمندان بوده است. همزمان با گسترش انقلاب صنعتی و گسترش دامنه نیازمندی‌ها، محرومیت‌های ناشی از عدم امکان برآورده شدن خواست‌ها و نیازهای زندگی موجب گسترش شدید و دامنه‌دار فساد، عصیان، تبهکاری، اعتیاد، خودکشی، مهاجرت، بی‌خانمانی، فقر، بیکاری، سرگردانی، دزدی و انحراف جنسی و دیگر آسیب‌ها شده است. هر چند اکثر مشکلات اجتماعی انواعی تکراری در طول نسل‌های مختلف هستند، اما چنانکه مشاهده می‌شود برخی از این انواع در برخی نسل‌ها اهمیت بیشتری پیدا کرده است و حتی برخی انواع این آسیب‌ها در نسل‌های بعدی زاده شده‌اند. از سوی دیگر از آنجایی که یکسری علل غالب در هر جامعه وجود دارند که نسبت به سایر علل اهمیت بیشتری در بروز آسیب‌ها دارند، هر چند از انواع متمایز آسیب‌ها سخن می‌رود، اما عمدتا همپوشی‌هایی بین آنها دیده می‌شود.
مساله اجتماعی
مساله اجتماعی را می‌توان تلفیقی از وضعیت عینی و ذهنی تعریف کرد که در جامعه‌ها، در بین افراد و گروه‌های یک جامعه و در دوره‌های تاریخی مختلف پدید می‌آید و وفاق جمعی آن را به عنوان مساله‌ای تهدید‌کننده می‌شناسد که باید راه‌های چاره مشترکی برای رفع، پیشگیری و اصلاح آن یافت. جامعه‌شناسان معمولا مساله اجتماعی را وضعیت اظهارشده‌ای می‌دانند که با ارزش‌های شمار مهمی از مردم مغایرت دارد و معتقدند باید برای تغییر آن وضعیت اقدام کرد. از سوی صاحب‌نظران طبقه‌بندی‌های مختلفی در رابطه با انحرافات اجتماعی شده است که به یکی از مهم‌ترین این دسته‌بندی‌ها که توسط هارولد قلیز صورت گرفته اشاره می‌شود. هارولد فلیر، مسائل اجتماعی را ناشی از عیب‌های فردی و یا نارسایی‌های گروهی می‌داند و آنها را به چهار طبقه تقسیم می‌کند:
مسائل اجتماعی ناشی از اوضاع و احوال اقتصادی مانند: فقر، دریوزگی، بیکاری
مسائل اجتماعی ناشی از ناراحتی‌های جسمانی مانند: بیماری‌ها و معلولیت‌ها
مسائل اجتماعی ناشی از اختلالات روانی مانند: بیماری‌های روانی، کندذهنی، اختلال شخصیت، خودکشی
مسائل اجتماعی ناشی از اوضاع و احوال فرهنگی مانند: طلاق، سالمندی، فرار از منزل، همسرآزاری، فرزندآزاری و…
تخلف و جرم
به سهولت می‌توان موارد گوناگون و متنوعی از نقض قوانین و مقررات اداری ذکر کرد که از نظر مسوولان سازمان خلاف به شمار می‌آیند ولی در اینجا برای سادگی و روانی موضوع، انحرافات اداری در چهار گروه اصلی: تاخیر و غیبت، رفتار نامعقول کارمند در داخل سازمان، تقلب و نادرستی و رفتار نامعقول کارمند در خارج از سازمان، دسته‌بندی شده است. به نظر جرم‌شناسان، خانواده از جمله محیط‌های اجتناب‌ناپذیر و نخستین کودک است. خانواده از آن رو محیط حتمی تلقی شده که کودک در انتخاب آن نقشی ندارد. رفتارهای آنی کودک تا حد زیادی ناشی از برخوردهای ناسالم پدر و مادر نسبت به کودک در سال‌های اولیه زندگی است. از مهم‌ترین ارزش‌هایی که لازم است کودک در محیط خانواده فرا گیرد عشق و محبت است. والدین باید با رفتار عطوفت‌آمیز و انسانی خود کودکان را از عشق و محبت و ایثار و گذشت سرشار کنند و آنها را در گسترش و اشاعه این ارزش‌های والای انسانی در جامعه یاری دهند.
جرم هر نوع عملی است که در حد معین خودش موجب واکنش ویژه‌ای بر ضد عامل عمل می‌شود که نامش مجازات است. دورکیم، چنین وضعیتی را بی‌هنجاری می‌خواند. در این وضعیت آرزوهای فردی دیگر با هنجارهای مشترک تنظیم نمی‌شوند و در نتیجه، افراد بدون راهنمای اخلاقی می‌مانند و هر کسی تنها هدف‌های شخصی‌اش را دنبال می‌کند و زمینه را برای بروز رفتارهای جنایی و جرم فراهم می‌کند. برخی از دانشمندان عوامل محیطی و اجتماعی را منشأ پدیده جرم تلقی کرده‌اند. به نظر این دانشمندان، جرم پدیده‌ای نیست که عوامل و شرایط جسمانی و روحی افراد در آن تاثیر داشته باشد، بلکه عامل جامعه و محیط، سبب بروز جنایت می‌شود. دانشمندان دلایل زیادی را در وقوع جرائم در جوامع مختلف شناسایی و معرفی کرده‌اند. برخی از این دلایل که مستند به مطالعات میدانی است به قرار زیر است:
دو دانشمند در سال ۱۹۹۳ به بررسی اثر نابرابری دستمزد و افزایش بازدهی متخصصان در ایالات متحده پرداخته‌اند و این نابرابری در دستمزدها را دلیل افزایش جرم و جنایت می‌دانند ویت و همکارانش در بررسی خود روی یازده منطقه انگلستان در فاصله زمانی چهارده سال (۱۹۹۲-۱۹۷۹) به این نتیجه رسیدند که متغیرهایی از جمله نابرابری دستمزدها، نرخ بیکاری، شاخص تراکم جمعیت، تعداد سرانه پلیس، تعداد جمعیت گروه سنی ۱۴ تا ۲۰ سال، باعث افزایش در نرخ جرم می‌شوند. در تحقیق دیگری مدلی را طراحی کردند که بر اساس آن نشان می‌دهد بیکاری، جرم و نابرابری هر سه به صورت درون‌زا در آن تعیین شده و به بررسی ارتباط این موضوع با پدیده جرم می‌پردازند. تحقیق دیگری بر این واقعیت تاکید دارد که بازدهی انتظاری جرم زمانی که افراد با سطح زندگی پایین در کنار افراد دارای سطح زندگی بالا قرار می‌گیرند، افزایش می‌یابد. این تحقیق بیان می‌دارد، افرادی که دارای فرصت‌های اندکی در مقایسه با جامعه هستند، برای رسیدن به اهداف خود دست به کارهای غیرقانونی می‌زنند. مانیرو توشیما در سال ۲۰۰۰، به بررسی رابطه میان شاخص‌های اقتصادی و جرم در ۴۷ منطقه ژاپن پرداخت و به این نتیجه رسید که میان نرخ‌های بیکاری، قتل و سرقت مسلحانه رابطه مثبت و معنی‌داری وجود دارد و نابرابری درآمدی رابطه مثبت با سرقت عادی داشته و با قتل و سرقت مسلحانه ارتباط معنی‌داری ندارد. همین طور فقر با قتل رابطه مثبت و معنی‌داری دارد. در رابطه با تفاوت و تمایز تخلف و جرم نیز با تفاوت دیدگاه بین محققان مواجه هستیم، اما در یک نگاه کلی می‌توان تفاوت جرم با تخلف را در نیروهای مسلح در قالب نمودار ۱ به تصویر کشید.
داده‌پردازی
پایه هر علمی، شناخت آن است و اعتبار و ارزش قوانین هر علمی، به روش شناختی مبتنی است که در آن علم به کار می‌رود. روش تحقیق پژوهش حاضر از حیث هدف، کاربردی و از حیث ماهیت، توصیفی- پیمایشی است. از آنجا که پژوهشگر به دنبال بررسی و توصیف چگونگی موضوع است، که شامل جمع‌آوری اطلاعات برای آزمون فرضیه یا پاسخ به سوالات مربوط می‌شود، پژوهش حاضر را از نوع توصیفی و همچنین از آنجایی که برای جمع‌آوری اطلاعات از نظر خبرگان و اساتید مجرب دانشگاه از ابزار پرسشنامه و مصاحبه‌های اکتشافی استفاده شده است، این پژوهش از نوع زمینه‌یابی با پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش شامل تمام مدیران میانی به تعداد ۱۰۴ نفر در یکی از مراکز وابسته به سازمان‌های نظامی و انتظامی است. در این تحقیق از روش نمونه‌گیری استفاده نشده، بلکه از روش تمام‌شماری، استفاده شده است. روایی ابزار تحقیق توسط ۱۲ نفر خبره با میانگین ۸۲٫۵ به تایید رسید.
نتیجه‌گیری تحقیق
نتایج تحقیق نشان می‌دهد که وضعیت‌های موجود موردنظر پاسخ‌دهندگان در سازمان مورد بررسی، تفاوت معنی‌دار با یکدیگر ندارد.
سوال اول: عوامل مرتبط با خانواده‌ها که در کاهش جرائم و انحرافات مدیران یکی از سازمان‌های وابسته به نیروهای مسلح موثرند، کدامند؟ این سوال شامل ۲۲ گویه از شماره ۱ تا ۲۲ است. با در نظر گرفتن نتایج حاصل از تحلیل توصیفی و استنباطی، عوامل مرتبط با خانواده‌ها که در کاهش جرائم و انحرافات مدیران نقش دارد، نشان می‌دهد که ترویج ازدواج آسان و پایدار، حاکمیت روابط عاطفی و عاشقانه و آموزش‌های تربیتی، رابطه معناداری با کاهش جرائم و انحرافات دارد.
سوال دوم: عوامل مرتبط با خانواده‌ها که در افزایش جرائم و انحرافات مدیران یکی از سازمان‌های وابسته به نیروهای مسلح موثرند، کدامند؟ این سوال شامل ۲۰ گویه از شماره ۲۳ تا ۴۲ است. بررسی نتایج حاصل از تحلیل توصیفی و استنباطی عوامل مرتبط با خانواده‌ها که در افزایش جرائم و انحرافات مدیران موثرند، نشان می‌دهد که عواملی از قبیل فقر و تنگدستی، ایهام و اختلاط نقش‌ها، طلاق و جدایی و شاخص‌های مرتبط به آنها، تفاوت معناداری وجود دارد؛ یعنی این عوامل بر افزایش جرائم و انحرافات تاثیر مستقیم دارد و وجود این عوامل در سازمان مورد مطالعه، یک نوع نقص است و سازمان باید تلاش کند تا این عوامل را ریشه‌کن و یا تقلیل کند تا موجبات افزایش جرائم و انحرافات در سازمان فراهم نشود.
پیشنهادهای سیاستی
نتایج و یافته‌های این تحقیق در نوع خود راهکارهای قابل قبولی را به محققان و خوانندگان ارائه می‌کند که می‌توان از نتایج آن در کاربردی کردن موضوعات استفاده کرد. پیشنهادهای زیر بر اساس یافته‌ها و نتایج حاصل از تحقیق، در دو بخش تقویت متغیرهای ایجابی و کاهش یا برطرف کردن متغیرهای سلبی تحقیق، ارائه می‌شود.
پیشنهادها در راستای تقویت متغیرهای ایجابی کاهش انحرافات و جرائم با توجه به اینکه میانگین نمره ایجاد و راه‌اندازی مراکز مشاوره خانواده ذیل مولفه «آموزش‌های تربیتی» از منظر پاسخگویان کمتر از نمره متوسط است، پیشنهاد می‌شود.
پیشنهادها در راستای تقویت متغیرهای ایجابی کاهش انحرافات و جرائم
با توجه به اینکه میانگین نمره ایجاد و راه‌اندازی مراکز مشاوره خانواده ذیل مولفه «آموزش‌های تربیتی» از منظر پاسخگویان کمتر از نمره متوسط است، پیشنهاد می‌شود:
سازمان باید متناسب با تعداد پرسنل مراکز مشاوره را ایجاد و راه‌اندازی و تجهیز کند. اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی کارکنان نسبت به وجود مراکز مشاوره و مکان آن و تشویق آنها برای استفاده از آن، همچنین اجباری کردن آن برای جوانان قبل از ازدواج و بعد از آن.
با توجه به میانگین نمره تبیین آثار منفی و زیان‌بار روابط غیرعاطفی و خشن و همچنین شناسایی و معرفی عوامل موثر و مفید در تحکیم بنیان خانواده، پیشنهاد می‌شود:
در برنامه‌ها و همایش‌های خانوادگی و جلسات بصیرت خانواده‌ها و… بر تبیین آثار منفی و زیان‌بار روابط خشن و غیرعاطفی تاکید بسیاری شود و قبل از بروز آثار و عواقب آن، آنها را در نظر سرپرستان و کارکنان، بزرگ جلوه دهند. با توجه به اینکه بنیان خانواده و تحکیم آن وابسته به عوامل خاصی است که به آن پرداخته شده است، باید آن عوامل را مورد بررسی قرار داد و آن را به کارکنان معرفی کرد و برای به کار بردن آن در خانواده‌ها تاکید کرد.
با توجه به پایین‌تر از حد متوسط قرار داشتن میانگین نمره متغیر آشناسازی فرزندان به اصول و روابط متقابل با والدین، پیشنهاد می‌شود:
با برگزاری دوره‌های بصیرت خانوادگی، کلاس‌های جداگانه‌ای نیز خاص فرزندان و متناسب با سن و سال آنها در رابطه با آشناسازی روابط متقابل آنها با والدین و شیوه‌های برقراری ارتباط مفید و موثر با والدین، پیش‌بینی کنند.
پیشنهادها در راستای رفع یا تقلیل جرائم و انحرافات
با توجه به نتایج و یافته‌های تحقیق که مشخص می‌کند میانگین نمره مقیاس در همه موارد (طلاق و جدایی، ابهام و اختلاط نقش‌ها، فقر و تنگدستی) از حد متوسط بالاتر است، یعنی این متغیرها بیش از حد متوسط بر جرائم و انحرافات مدیران سازمان مورد مطالعه موثر هستند، بنابراین پیشنهاد می‌شود:
سازمان در حد توان خود تمامی عوامل و شاخص‌هایی را که زمینه‌ساز بروز انحرافات فکری، سیاسی، اخلاقی و اجتماعی می‌شود، شناسایی کرده و در راستای رفع یا تضعیف آنها اقدام کند و این مهم را از طریق برنامه‌ریزی‌های موثر و هدفمند فرهنگی و با استفاده از کارشناسان و مربیان ماهر و مبرز نمایندگی ولی فقیه و سازمان عقیدتی سیاسی در تمامی رده‌ها، با جدیت دنبال کند. با ایجاد ساختار و سازمان مناسب (معاونت جوانان و خانواده)، خدمات مشاوره‌ای به خانواده کارکنان ارائه کنند و از بروز انحرافات و جرائم و نیز مواجه شدن کارکنان و خانواده‌های آنان با آسیب‌های عدیده، جلوگیری کنند.
* دانش‌آموخته مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه جامع امام حسین
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :