قره حسنلو را نجات دهید

به گزارش جهان صنعت نیوز:  جوامع توسعه‌یافته با تمام قوا، سعی در حفظ و پاسداری از میراث فرهنگی خود دارند. در واقع این میراث فرهنگی به لحاظ طیف وسیعی از مزایای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و هویتی، سرشار از مزایای اقتصادی در راستای رفاه و آسایش مردمان جامعه است.متاسفانه ما با وجود داشتن میراث غنی فرهنگی نه‌تنها نتوانسته‌ایم در راستای حفظ و پاسداری از آنها گام برداریم بلکه در بسیاری از موارد، دشمن میراث فرهنگی خود نیز شده‌ایم.

در موارد متعدد، فارغ از آگاهی‌های لازم و کافی از میراث فرهنگی، تیشه به ریشه میراث غنی فرهنگی خود زده و می‌زنیم در حالی که باید در پاسداشت آن از هیچ کوششی دریغ نکنیم.

بنابراین صیانت از میراث فرهنگی در دنیای امروز کاملا به یک ضرورت تبدیل شده و این موضوع در کشورهای توسعه‌یافته از اهمیت بالایی برخوردار است.

اکنون با توجه به اهمیت صیانت از میراث فرهنگی، تمدنی سه هزار ساله در جریان ساخت و ساز کارخانه فولاد در قره حسنلو ویلکیج (فاصله ۱۰ کیلومتری جاده اردبیل به آبی بیگلو) آثار تاریخی جالب توجهی کشف شده است. در محلی که می‌توان، آن را انتهای دشت ویلکیج و شروع دشت اردبیل قلمداد کرد و با توجه به تاریخ شفاهی منطقه، برکه‌ای که از زمان‌های قدیم در آن حوالی وجود داشته که به آن اورتا قاراما می‌گفتند و حکایت از وجود آب به عنوان حیاتی‌ترین لازمه شکل‌گیری تمدن دارد.

طی سه دهه اخیر، با توجه به طرح آبرسانی اردبیل از دشت ویلکیج، تقریبا مناطق قره حسنلو و بسیاری از مناطق دیگر ویلکیج، خشک شده است و راه‌اندازی کارخانه فولاد به عنوان صنعت آب‌بر در این منطقه و در استان که با مشکل کم‌آبی درگیر است نیاز به کارشناسی‌های بسیار دقیق دارد.

تمدن سه هزار ساله قره حسنلو ویلکیج، با توجه به کاوش‌های صورت گرفته، مربوط به دوره عصر آهن یک و دو و دوره تاریخی اشکانی است.

از این محوطه باستانی که یک محوطه آیینی بوده، آثاری همچون سفالینه‌های ساده عصر آهن و سفالینه‌هایی همچون کاسه، کوزه، دیگچه و تنگ دوره اشکانی و مهم‌تر از همه اینها، شواهدی از چهار تدفین انسانی به شیوه طاق‌باز کشف شده است. تدفین انسانی در ایران‌باستان، دارای اهمیت و جایگاه خاص خود بوده و در راستای شناخت فرهنگ، آیین‌ها، مذاهب و اعتقادات و… پیشینیان ما بسیار راهگشاست.

همچنین سازه خشتی عظیمی که با توجه به معماری سازه؛ سه رج سنگی در زیر و هفت تا ده رج خشتی بر روی آن در بدنه بیرونی به همراه پشتبندها و میانه و سطوح اصلی آن تا سطح خاک با خشت بنا نهاده شده است که می‌تواند در ادامه روش سکوسازی عصر آهن سه در آثاری همچون سیلک کاشان، کنار صندل جیرفت، ارگ باستانی نوشیجان ملایر و… قرار گیرد.

محوطه باستانی به دست آمده از قره حسنلو، کارکرد آیینی یعنی در واقع، معبد را داشته است، این نوع کارکرد، فرضیه‌هایی را طرح می‌کند از جمله اینکه محوطه مسکونی و شهری این تمدن نیز، باید در اطراف و نزدیکی همین محوطه کاوش‌یافته باشد و قطع به یقین، محوطه باستانی قره حسنلو فقط این مقدار از مساحت کاوش‌شده نیست. طبیعتا بررسی موارد بیشتر نیاز به نظرات کارشناسی و بررسی بسیار دقیق‌تر منطقه دارد.

با در نظر گرفتن این مساله که میراث باستانی قره حسنلو مربوط به عصر آهن و به خصوص دوره تاریخی اشکانی است باید آگاه باشیم که برای بررسی دوره‌های تاریخی، مهم‌ترین ابزار آثار مکتوب است.

در واقع، آثار مکتوب باعث شکل‌گیری دوره‌های تاریخی شده‌اند. اما همه رخدادهای تاریخی به صورت مکتوب به نسل‌های بعدی انتقال نیافته و نمی‌یابند.

در این میان، آثار غیرمکتوب یعنی بناها و آثار تاریخی به کمک تاریخ آمده و زوایای تاریک بسیاری را حل می‌کنند، به خصوص در دوره‌های تاریخی که منابع مکتوب برای آن دوره، بسیار ناچیز است و در بررسی دوره‌های تاریخی ایران نیز، دوره اشکانی نسبت به دوره‌های دیگر به فقدان منابع مکتوب دچار است.

برمبنای آنچه ذکر شد آثار و بناهای تاریخی مربوط به دوره اشکانی که در گوشه گوشه ایران کشف می‌شود از اهمیت فوق‌العاده برخوردار است. اگر دقت کنیم متوجه می‌شویم آثار دوره اشکانی در ایران به ندرت یافت می‌شود و ببیشتر آثار مربوط به این دوره به نوعی از بین رفته‌اند.

از سوی دیگر در اردبیل، بیشتر محوطه‌های باستانی، مربوط به دوره اشکانی است اما هیچ‌کدام از آثار به دست آمده دوره اشکانی در اردبیل به وسعت محوطه باستانی قره حسنلو ویلکیج نیست و حتی اشیای متنوع به دست آمده نیز از این منطقه، در نوع خود منحصربه‌فرد و بی‌نظیر است.

اکنون میراث باستانی قره حسنلو ویلکیج به عنوان گنجینه دوره تاریخ اشکانی در ایران و اردبیل، می‌تواند به بسیاری از سوالات مبهم دوره تاریخی اشکانی پاسخ دهد و بسیاری از زوایای مبهم و تاریک این دوره را برای ما مشخص کند.

با توجه به اینکه، منابع مکتوب و غیرمکتوب برای دوره اشکانی نسبت به دوره‌های تاریخی دیگر، ناچیز است این میراث عظیم، بسیار ارزشمند بوده و برای اردبیل به عنوان گنجینه‌ای قلمداد می‌شود.

کهن‌میراثی که تمدنی سه هزار ساله را در دل خود نهفته بود اکنون سر از خاک برآورده و برای ما حکایت از نیاکان و تاریخ دیرینه دارد. حتی حکایت از افسانه‌هایی که درباره شهرهای اطراف اردبیل بوده است و این افسانه‌ها می‌تواند به واقعیت تبدیل شود.

مطالبی که ذکر شد نشان از اهمیت موضوع داشته و برای هر استانی می‌تواند غرورآفرین باشد اما این میراث کهن، تحت تاثیر ساخت و ساز کارخانه فولاد قرار گرفته و با توجه به روند کار و بازدیدهای مختلف و گزارشات مربوطه از محل، برای بسیاری از متخصصین تاریخ و باستان‌شناسی و همچنین مردم استان و منطقه باعث نگرانی‌هایی شده است.

قبل از هر چیزی باید یادآور شد میراث باستانی قره حسنلو ویلکیج نه تنها در تضاد و تقابل با توسعه اقتصادی استان نیست بلکه خود عاملی برای توسعه استان اردبیل است.

در کشورهای توسعه‌یافته وقتی صحبت از توسعه پایدار می‌شود فرهنگ و میراث فرهنگی آن کشور نقش و جایگاه خاصی دارد و در واقع این فرهنگ و میراث فرهنگی است که باعث توسعه پایدار در کشورهای توسعه‌یافته شده و می‌شود. این میراث فرهنگی همان‌طور که قبلا نیز ذکر شد به صورت ملموس و غیرملموس نمود پیدا می‌کند‌ و آثار و بناهای تاریخی به عنوان میراث ملموس، هویت و مدنیت هر کشوری را شکل می‌دهند و به عنوان نماد و الگویی برای تمامی نسل‌های بعدی آن محسوب می‌شوند.

بنابراین، این میراث عظیم که سه هزار سال در دل خاک حفظ شده بود اکنون نباید با بی‌تفاوتی، مورد آسیب قرار گرفته و یا با خطر نابود شدن مواجه شود، بلکه این میراث دوره اشکانی می‌تواند زمینه‌ساز توسعه پایدار اردبیل باشد.

اجتماعی و فرهنگیاخبار برگزیدهاقتصاد کلانخواندنی