گسل تورمی
به گزارش جهان صنعت نیوز: تورم نقطه‌ای در شهریور ماه اگرچه با اندکی کاهش به ۷/۴۹ درصد رسیده، اما این نرخ برای دهک اول درآمدی برابر با ۱/۶۰ درصد و برای دهک دهم درآمدی نیز ۸/۴۳ درصد بوده است. به عبارتی شکاف تورمی بالاترین و پایین‌ترین دهک درآمدی در ماه قبل به ۳/۱۶ درصد رسیده است. با توجه به ضریب اهمیت بالای کالاهای خوراکی برای کم‌درآمدها، تغییرات قیمتی در این اقلام تاثیر قابل‌توجهی بر سبد مصرفی دهک‌های پایین درآمدی داشته است. اعطای یارانه نقدی برای پر کردن شکاف تورمی بین پردرآمدها و کم‌درآمدها نیز هرچند سیاستی است که در ماه‌های گذشته در پیش گرفته شده، با این حال افزایش قابل توجه قیمت کالاهای خوراکی موجب شده که فقرا بیشتر از ثروتمندان در معرض فشارهای تورمی قرار بگیرند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد همزمان با تداوم روند افزایشی قیمت‌ها، شکاف تورمی بین دارا و ندار در پایان تابستان با افزایش همراه بوده است. مطابق با داده‌های مرکز آمار، نرخ تورم دوازده ماهه در پایان شهریور سال جاری به ۱/۴۲ درصد رسید که نشان‌دهنده تداوم روند صعودی آن از خرداد ماه است. نرخ تورم سالانه مرداد ماه برابر با ۵/۴۱ درصد بوده است. تورم نقطه به نقطه اما در ماه قبل با کاهش ۵/۲ درصدی نسبت به مرداد ماه همراه شد و به عدد ۷/۴۹ درصد رسید. نکته قابل توجه آنکه تورم نقطه‌ای در شهریور ماه سال ۱۴۰۰ برابر با ۷/۴۳ درصد بوده است. تورم ماهانه نیز هرچند بعد از رقم بی‌سابقه ۲/۱۲ درصدی خرداد ماه به نرخ ۲/۲ درصدی در شهریور ماه رسیده، اما نسبت به مرداد ماه ۲/۰ درصد افزایش داشته است. تصویر تورمی نیمه نخست امسال هرچند نشان‌دهنده کند شدن آهنگ رشد قیمت‌هاست، اما آن‌طور که داده‌های جدید مرکز آمار نشان می‌دهد شکاف تورمی بین دارا و ندار همچنان رو به افزایش است.
گسل تورمی دارا و ندار
مقایسه وضعیت تورمی دهک‌های درآمدی نشان می‌دهد که کم‌درآمدها همچنان بیش از سایر گروه‌های درآمدی در معرض فشارهای تورمی قرار دارند. تصویر نخست از وضعیت تورمی دهک‌ها در شهریور ماه را می‌توان با بررسی تورم سالانه ترسیم کرد. همان‌طور که گفته شده تورم سالانه در پایان نیمه نخست سال به ۱/۴۲ درصد رسیده است که این نرخ برای دهک اول درآمدی که ضعیف‌ترین قشر جامعه است برابر با ۶/۴۷ درصد و برای دهک دهم نیز برابر با ۸/۳۹ درصد بوده است. به این ترتیب شکاف تورمی بین دارا و ندار در شهریور ماه برابر با ۸/۷ درصد بوده این در حالی است که این شکاف تورمی در مرداد ماه برابر با ۹/۶ درصد بوده است. این شاخص تورمی برای اقلام خوراکی نیز از ۷/۶۰ درصد تا ۶/۵۸ درصد بین دهک اول تا دهک دهم بوده است. همان‌طور که مشخص است تورم اقلام خوراکی برای اقشار ضعیف جامعه نیز بیشتر بوده است. با این حال تورم ۳۵ درصدی اقلام غیرخوراکی برای دهک دهم در مقایسه با تورم ۴/۳۲ درصدی این اقلام برای دهک اول نشان می‌دهد که وزن اقلام غیرخوراکی در سبد مصرفی پردرآمدها بیشتر است. به عبارتی، ندارها بخش عمده درآمد خود را صرف خرید اقلام ضروری زندگی می‌کنند و قدرت خرید کافی برای اقلام غیرخوراکی ندارند.
گرانی بیشتر خوراکی‌ها برای کم‌درآمدها
اما تورم نقطه‌ای دهک‌های درآمدی نشان‌دهنده شکاف عمیقی است که بین کم‌درآمدها و پردرآمدها شکل گرفته است. آن‌طور که جداول آماری منتشر شده از سوی مرکز آمار نشان می‌دهد نرخ تورم نقطه به نقطه در پایان نیمه نخست سال به عدد ۷/۴۹ درصد رسیده که این نرخ برای دهک اول ۱/۶۰ درصد و برای دهک دهم نیز برابر با ۸/۴۳ درصد بوده است. به عبارتی شکاف تورمی بالاترین و پایین‌ترین دهک درآمدی در شهریور ماه ۳/۱۶ درصد بوده که رقم قابل‌توجهی است. تورم نقطه‌ای برای دهک‌های دوم و سوم درآمدی نیز ۶/۵۷ و ۳/۵۵ درصد بوده است. اما بررسی وضعیت تورمی دهک‌ها در بین اقلام خوراکی و غیرخوراکی نیز نشان‌دهنده تشدید فشارها بر فقراست. در شهریورماه تورم نقطه‌ای اقلام خوراکی برای دهک اول برابر با ۶/۸۱ درصد بوده این در حالی است که این نرخ برای دهک دهم برابر با ۶/۷۳ درصد بوده است. به این ترتیب گسل تورمی خوراکی‌ها بین دارا و ندار برابر با ۸ درصد در پایان نیمه نخست سال بوده است که ۹/۰ درصد نسبت به مرداد ماه بیشتر است. شکاف تورمی اقلام غیرخوراکی بین دهک‌ها اما چندان قابل توجه نیست به طوری که تورم نقطه‌ای کالاهای غیرخوراکی و خدمات در دهک اول ۱/۳۴ درصد و در دهک دهم درآمدی ۸/۳۵ درصد بوده است.
بنابراین همان‌طور که از آمارها و اطلاعات ارائه شده مشخص است، دهک‌های کم‌درآمد بیش از دهک‌های پردرآمد در معرض فشارهای تورمی قرار دارند. دلیل این مساله را باید در تفاوت ضریب اهمیت کالاها برای خانوارها جست‌وجو کرد. در جداول آماری ارائه شده ضریب اهمیت گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها برای دهک‌های پایین درآمدی بیش از دهک‌های بالای درآمدی اعلام شده است. این مساله به این معناست که خوراکی‌ها وزن بیشتری در سبد مصرفی خانوارهای فقیر دارد و هر افزایش قیمتی در این اقلام می‌تواند بر وضعیت معیشتی و قدرت خرید آنان تاثیر بگذارد. همان‌طور که مرکز آمار نیز در گزارش خود به آن اشاره کرده، ضریب اهمیت کالاهای خوراکی و آشامیدنی برای دهک اول برابر با ۳/۴۳ درصد است. این در حالی است که این مهم برای دهک دهم ۲/۱۷ درصد اعلام شده است. این شکاف نشان‌دهنده وزن بالای اقلام خوراکی برای قشر ضعیف جامعه دارد. برهمین اساس نیز می‌توان به جهش شدید قیمت‌ها در خردادماه و بعد از حذف دلار ترجیحی اشاره کرد که باعث کوچک شدن سفره معیشتی دهک‌های پایین درآمدی شد. این موضوع در حقیقت نشان داد که بار اصلی سیاست حذف ارز ترجیحی که دولت از آن به عنوان جراحی اقتصادی نام می‌برد بر دوش فقرا بوده است.
راز ماندگاری تورم
کافی است نگاهی به تغییرات تورمی کالاها قبل و بعد از سیاست حذف ارز ترجیحی بیندازیم. در فروردین و اردیبهشت ماه امسال تورم نقطه‌ای اقلام خوراکی برابر با ۵/۴۳ و ۶/۴۹ درصد بود که در خرداد ماه و به فاصله حدود یک ماه بعد از حذف دلار ترجیحی این نرخ به ۶/۸۲ درصد رسید. همان‌طور که گفته شد کالاهای خوراکی وزن بالایی در سبد مصرفی کم‌درآمدها دارد و تورم بالای ۸۰ درصدی اقلام خوراکی باعث ذوب شدن قدرت خرید این اقشار شد. نکته قابل توجه آنکه تورم بالای ۸۰ درصدی برای خوراکی‌ها در ماه‌های بعدی نیز تثبیت شد به طوری که تورم نقطه‌ای اقلام خوراکی در تیر و مرداد به ترتیب به ۸۷ و ۲/۸۱ درصد رسید. این نرخ هرچند در شهریورماه به ۱/۷۶ درصد کاهش یافت با این حال دهک اول که ضعیف‌ترین دهک درآمدی است همچنان تورم بالای ۸۰ درصدی را در کالاهای خوراکی تجربه می‌کند. به این ترتیب می‌توان گفت که با وجود عبور از شوک حذف دلار ترجیحی و کاهش شتاب رشد قیمت‌ها، فقرا همچنان بیشتر از ثروتمندان زیر فشارهای تورمی و گرانی‌های ساختاری اقتصاد قرار دارند.
به طور کلی راز ماندگاری تورم را هم باید ناشی از فعل و انفعالات بازار پول دانست و هم سیاست‌هایی که دولت به صورت مقطعی اتخاذ می‌کند. در همین رابطه باید اعلام کرد که اقدام دولت برای توقف تخصیص دلار ترجیحی برای واردات کالاهای اساسی، اقتصاد را با یک شوک تورمی شدید روبه‌رو کرد. هرچند همه اقشار جامعه در معرض این شوک قیمتی قرار داشتند با این حال کم‌درآمدها نقطه اصابت اصلی این سیاست بوده‌اند. کارشناسان بر این باورند که وضعیت بازار پول و سیاست‌هایی که در این زمینه اتخاذ می‌شود می‌تواند بر میزان ماندگاری تورم ناشی از حذف دلار ترجیحی تاثیر بگذارد. در همین راستا نیز باید به وضعیت کسری بودجه دولت اشاره کرد. دولت برای فائق آمدن بر مشکلات مالی‌اش بانک مرکزی را به چاپ پول ناچار می‌سازد و در نتیجه جریان تزریق پول پرقدرت به چرخه اقتصادی باز می‌ماند. آمارهای بانک مرکزی نیز نشان می‌دهد که حجم نقدینگی در ۵ ماهه امسال به بیش از ۵۴۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده که هشداری جدی برای اقتصاد محسوب می‌شود. هرچند دولت سیزدهم از تغییر رویه خود در تامین مالی خبر می‌دهد، اما در صورت تداوم فعالیت موتور چاپ پول برای تامین کسری بودجه و همچنین ادامه سرکوبات قیمتی نرخ تورم با سرعت بیشتری افزایش می‌یابد و قله‌های جدیدتری را نیز در ماه‌های پیش‌رو فتح خواهد کرد.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :