نقشه جدید دور زدن تحریم‌ها
به گزارش جهان صنعت نیوز: در دور بعدی در دولت‌های یازدهم و دوازدهم نیز به بهانه از بین بردن کامل تحریم‌های فروش نفت به سراغ مذاکره برای رفع تحریم‌ها رفتیم و در آنجا نیز بعد از دو سال با تغییر دولت آمریکا و زیاده‌خواهی آمریکا و غرب در برابر ایران، به مراتب بدتر از حالت قبل، فروش نفت‌خام ایران به پایین‌ترین میزان خود رسید. بنابراین سیاستگذاران ایرانی به دنبال راه جدیدی بودند که نه با تغییر دولت آمریکا از بین برود نه به سراغ دور زدن تحریم‌ها با دلالان و واسطه‌های متعدد برویم. راهکار دقیقا بحث بی‌اثر کردن تحریم‌ها بود.
سیاست تبدیل حداکثری نفت‌خام ایران به محصولات با ارزش‌افزوده بالاتر و غیرقابل تحریم؛ موضوعی است که از چنان اهمیتی برخوردار است که بسیاری از کشورها، از سال‌ها قبل به دنبال آن بودند؛ موضوعی که با ساخت پالایشگاه و پتروپالایشگاه به آن می‌رسیدیم اما توجه جدی به آن نشد.
از آنجا که ساخت پالایشگاه و پتروپالایشگاه نیز زمانبر خواهد بود و برای بلندمدت راهکار ایده‌آلی است اما سوال این است که برای کوتاه‌مدت چه باید کرد؟ دولت سیزدهم استفاده از ظرفیت پالایشگاه‌های نیمه‌فعال کشورهای همسو با ایران از طریق سیاست پالایشگاه‌داری فراسرزمینی را در این رابطه در دستور کار قرار داده است؛ موضوعی که اخیرا نیز رهبر انقلاب آن را تحول و دستاوردی بزرگ در بخش حکمرانی کشور عنوان کردند که دشمن درصدد کمرنگ کردن آن است؛ موضوع پالایشگاه فراسرزمینی دقیقا در همان پازل مهم بی‌اثر کردن تحریم‌ها و پاسخ به نیاز اساسی حکمرانی کشور است.
در واقع استراتژی جدید تمرکز حداکثری روی خنثی‌سازی تحریم‌ها و اصل قرار دادن این موضوع به دنبال تغییر پارادایم در تجارت انرژی ایران است به نحوی که رژیم تجاری ایران در حوزه انرژی غیرقابل تحریم شود و از همین رو نیز به سراغ بازطراحی سیاست‌های تجاری حوزه انرژی خود رفته است.
آن‌طور که گزارش‌ها نشان می‌دهد، علاوه بر پیگیری سیاست پالایشگاه‌داری فراسرزمینی که در جهت خنثی کردن اثرات تحریم فروش نفت‌خام و تجارت آن است، تجارت گاز با همکاری روسیه و ترکمنستان به خصوص جنوب آسیا برنامه دیگری است که دنبال می‌شود. این تصمیم براین مبنا گرفته شده که پاکستان و هند با جمعیت بالا و همچنین دسترسی مناسب، قطب‌های توسعه صنعتی آینده جهان هستند و از همین رو نیز چون توسعه در این بخش متمرکز می‌شود، تقاضای انرژی نیز به شدت افزایش خواهد یافت به نحوی که فروش نفت‌خام ایران حتی بدون پیگیری سیاست پالایشگاه فراسرزمینی طی چند ماه اخیر به کشور هند افزایش چشمگیری داشته است. در میان پاشنه‌آشیل توسعه هند شاید کمبود دسترسی به منابع گازی است که این مشکل با اتفاقات اخیر رخ داده در تجارت گاز روسیه با اروپا به یک فرصت مهم برای هند تبدیل شده است که از این طریق بتواند بخش خوبی از گاز مازاد روسیه را خریداری کند. اما نقش ایران در این زمینه چیست؟ ایران پل رسیدن روسیه به بازار هند است، بالعکس نفت‌خام که تجارت مبتنی بر کشتیرانی دارد؛ عمده انتقال گاز و تجارت گاز از طریق خطوط لوله انجام می‌گیرد و از همین رو نیز ایران با تاسیسات و زیرساخت متنوع بهترین مسیر برای عبور گاز اروپا به بازارهای کشورهای جنوب آسیا است.
دو سیاست خرید یا سوآپ گاز
علی جدی عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در این رابطه به «جهان‌صنعت» می‌گوید: بحث ترانزیت کالا و سوآپ انرژی چه در بحث حمل‌و‌نقل ریلی و چه هوایی به نوعی اقتصاد کشورهای اطراف‌مان را وابسته به خدمات ما می‌کند و برایمان خوب است. هر جا که کشوری منافعش با منافع ایران گره بخورد خوب است و هم منافع اقتصادی و هم امنیتی برای ما دارد. همچنین باید ایران حضوری فعالانه در زمینه تجارت گاز داشته باشد که این امر با خرید یا سوآپ گاز روسیه یا ترکمنستان اتفاق خواهد افتاد.وی افزود: بحث سوآپ گازی مساله مهمی در دهه‌های آینده است، اگر سوآپ گازی از طریق ایران انجام شود به مراتب برای ما خوب است. از این فرصتی که بین بلوک شرق و غرب اختلافی به وجود آمده است باید استفاده لازم و حداکثری را ببریم. اگر این سوآپ گازی از طریق ما انجام شود هم منافعی را برای ما و هم روس‌ها تامین می‌کند.
جدی با تاکید بر اینکه ایران در کنار کشورهایی همانند قطر و روسیه از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گازی هستند، تصریح کرد: اگر این سه کشور با هم لینک شوند می‌توانند بازار را به نوعی مدیریت کنند و از سوءاستفاده‌هایی که در گذشته در حوزه انرژی می‌شد و عملا نفت را با یک‌سری ابزارهایی که دارند به یغما می‌بردند، می‌توانند جلوگیری کنند.
او اضافه کرد: ایران در بحث گاز می‌تواند با این کشورها هماهنگ باشد و بحث انرژی را به خوبی مدیریت کند و خود نیز حداکثر استفاده را از گاز مازاد روسیه ببرد. سوآپ گازی ما ارزآوری به همراه دارد و هم اطمینان خاطری است که گاز مورد نیازمان را تامین می‌کند.
این عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس پیرامون اهمیت مساله پالایشگاه‌داری فراسرزمینی در خنثی‌سازی تحریم‌های فروش نفت نیز گفت: از مهم‌ترین دلایل اجرای سیاست پالایشگاه‌های فراسرزمینی می‌توان به موضوع خنثی‌سازی تحریم‌ها اشاره کرد؛ زمانی که کشوری در پالایشگاهی فراسرزمینی حضور پیدا می‌کند می‌تواند از تمام جهان خوراک پالایشگاه را تامین کند بدین ترتیب نفت خام ایران نیز می‌تواند به فروش برسد.
به عقیده جدی، سیاست تجهیز و بازسازی پالایشگاه‌های فراسرزمینی در وضعیت تحریم، سیاست بسیار مهم و مفید برای صادرات نفت خام ایران است، چراکه می‌توانیم با این روش نفت کشورمان را به کشور هدف ببریم، تبدیل به فرآورده کرده و در نهایت به مقصد سوم صادر کنیم. در مجموع هر دو رویکرد اتخاذ شده توسط وزارت نفت در زمینه اصلاح سیاست‌های تجاری کشور و در زمینه خنثی کردن حداکثری تحریم‌های فروش نفت و گاز است.
روشی برای تبدیل شدن ایران به هاب انرژی منطقه
جعفر قادری نایب‌رئیس اول کمیسیون ویژه جهش تولید مجلس هم در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» می‌گوید: اگر بتوانیم به هاب گازی منطقه روسیه و ترکمنستان و دیگر کشورهای گازخیز تبدیل شویم، درصدی که خودمان نیاز داریم در داخل مصرف و مابقی را صادر کنیم، این موضوع موجب می‌شود که کشورمان به هاب گازی منطقه تبدیل شود.
او افزود: با رفع محدودیت‌های گازی در بخش شمالی این امکان وجود دارد که در بخش‌های جنوبی از گاز روسیه استفاده کنیم و در مقابل گازی که از روسیه می‌گیریم، در مرزهای غربی و شرقی در اختیار همسایگان قرار دهیم.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با اشاره به اینکه امکان ترانزیت گاز به روسیه وجود دارد، بیان کرد: کشورهای شرق آسیا بازار همسایگان ایران نیازمند گاز هستند که این وضعیت ایران را به هاب انرژی و گازی منطقه تبدیل خواهد کرد.
به گفته وی، یکی از جهت‌گیری‌های درست و منطقی دولت سیزدهم این است که از ظرفیت کشورهای همسایه استفاده کند و همواره سعی بر آن است که بحث ترانزیت و حمل‌و‌نقل را در داخل کشور فعال کند، چراکه این موضوع ارتباطات و تعاملات با کشورهای همسایه را افزایش می‌دهد.قادری با تاکید بر اینکه هر چه ارتباطات و تعاملات بیشتر باشد، تاثیرگذاری ما در منطقه بیشتر می‌شود، خاطرنشان کرد: این کار باعث می‌شود که تنوع درآمدی و صادراتی در کشور ایجاد شود که یکی از نمونه‌های درآمدی و استراتژی دولت سیزدهم، درآمد حاصل از تبدیل شدن به هاب انرژی در زمینه گاز، برق و نفت است.
وی افزود: «در زمینه تاسیسات پالایشی فراسرزمینی اقدامات بسیار مهمی انجام شده است که نفت‌خام ایران به فروش تضمینی برسد که این کار با کمک دانش‌بنیان‌ها و دانش و توان ایرانی به سرانجام رسید و حالا با صادرات خدمات فنی- مهندسی ایرانی به پالایشگاه‌های نیمه‌فعال دنیا، علاوه بر فعال کردن ظرفیت کامل، نفت خام ایران نیز مشتری ثابت پیدا خواهد کرد.
به گفته قادری، همه این موارد که در دولت سیزدهم اجرایی شده است موجب خواهد شد که ایران به صورت دائمی و بدون تحریم شدن، به فروش نفت خام و گاز طبیعی و حتی برق نیز بپردازد و از این طریق خود هاب گازی منطقه شود و درآمد سرشار ارزی کسب کند.
لینک کوتاه :