حلقه مفقوده مردم سالاری
در حال حاضر موج مهاجرت میان اقشار مختلف جامعه اوج گرفته است. روند مهاجرت به‌گونه‌ای است که ظرف سال‌های آینده نگرانی درباره نه فقط گروه‌های خاص مانند پزشکی، پرستاری و مهندسی، بلکه کمبود نیروی کار وجود دارد که چالشی جدی است. گرچه نرخ مهاجرت هنوز به بحرانی‌ترین شرایط خود نرسیده است. اما آمار ۶۵هزار مهاجرت در سال، رکورد تازه‌ای برای ایران ثبت کرده است.
به گزارش جهان صنعت نیوز: با توجه به تاثیر عوامل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بر پدیده مهاجرت، احتمالا ظرف سال‌های آینده نه تنها در بخش متخصص، بلکه در زمینه نیروی کار انسانی با چالش جدی مواجه می شویم. اگر پیش‌تر مهاجرت میان دانشجویان و نخبگان، اپیدمی بود و به دیگری سرایت می‌کرد، حالا از آن حلقه بیرون آمده و به گروه‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی رسیده و آن را به پاندمی تبدیل کرده است.
کوچ هر ایرانی یعنی خروج ۱۲۰ هزار دلار از کشور است. طبق گزارش رصدخانه مهاجرت ایران، در فاصله سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۱ به‌طور متوسط سالانه حدود ۸۶ هزار ویزا یا اجازه اقامت غیرتوریستی برای ایرانیان در اروپا، آمریکای شمالی، استرالیا، ترکیه و سایر کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه صادر شده است. همچنین، تعداد دانشجویان ایرانی در خارج از کشور طی یکی، دو دهه گذشته روند صعودی داشته و از تراز ۱۷ هزار دانشجو در سال ۲۰۰۰ میلادی به تراز ۶۶ هزار دانشجو در سال ۲۰۲۰ رسیده است. برهمین اساس،رتبه دانشجو فرستی ایران دربازه زمانی سال‌های ۲۰۰۰ تا۲۰۲۰ از رتبه۲۶ درجهان به رتبه ۱۷تغییر یافته است.آمریکا، آلمان،ترکیه،کانادا و ایتالیا به ترتیب پنج مقصد اصلی دانشجویان ایرانی در دنیا هستند. «طبق سرشماری سال ۲۰۱۸ آمریکا، ۲۹هزار نفر ایرانی در کل بخش بهداشت و درمان آمریکا فعال بوده‌اند که ۲۴ هزار نفر آنها در مشاغل تخصصی و ۵ هزار نفر آنها در مشاغل مراقبتی مشغول به فعالیت بوده‌اند. در میان آنها هشت هزار نفر پزشک و جراح بوده‌اند که ۲۶ درصد فعالان ایرانی در بخش سلامت آمریکا را تشکیل می‌دهند.»
رصدخانه مهاجرت ایران در عین حال گزارش کرده که در سال ۲۰۲۲ میلادی، در مجموع ۱۴۲ هزار و ۹۸۹ ایرانی در کشورهای مختلف در وضعیت پناهندگی قرار داشته‌اند. آلمان همواره یکی از مقاصد اصلی پناهندگان ایرانی در سال‌های اخیر بوده و در سال ۲۰۲۱ میلادی، حدود یک‌سوم اتباع ایرانی پناهنده در جهان در آلمان زندگی می‌کرده‌اند. همچنین در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ در مجموع ۱۶۶۱ شرکت با مشارکت اتباع ایرانی در ترکیه تاسیس و در کل ۲۲ میلیون و ۱۹۰ هزار و ۶۳ دلار برای ثبت این شرکت‌ها هزینه شده است. طبق تحلیل یافته‌های سال ۲۰۱۸ گالوپ، میل به بازگشت در میان مهاجران ایرانی یک درصد است که در مقایسه با میانگین جهانی هفت درصد، فاصله قابل توجهی دارد.
دکتر «ایرج حریرچی» جامعه شناس با اشاره به دلایل افزایش میل به مهاجرت ایرانی ها به «جهان صنعت نیوز» گفت: طبق گفته رصدخانه مهاجرت ایران مهمترین دلیل افزایش میل به مهاجرت در ایرانی ها مشکلات اقتصادی و تورم است. موضوعی که هر بار درباره آن سخن گفتیم، به سیاه نمایی محکوم شدیم. این در حالی است که به نظر بسیاری از کارشناس ها مسئولان مربوطه هیچگاه آینده نگر نبودند، آنها همیشه درگیر روزمرگی بودند. به همین دلیل هیچ برنامه روشنی برای پیشرفت و رفاه جوانان کشور تدوین نکردند. به نظرم مسئولان مربوطه مطابق برنامه پیش نرفتند، به نوعی دیگر دیدگاه توسعه ای در کشور وجود ندارد. بنابراین اینکه جوانان در چنین شرایطی که نیمی از فارغ التحصیلان بیکار یا راننده اسنپ می شوند، طبیعی است برای آینده شغلی بهتر روانه کشورهای دیگر شوند. چه بسا این روزها رییس سازمان نظام پزشکی کشور نیز از کمبود پزشک و جراح در ۵ سال آینده هشدار داده است. بنابراین تب مهاجرت نه تنها در میان جوانان است بلکه تمامی اقشار جامعه به آن مبتلا شدند. بنابراین در آینده نه چندان دور شدیدا با کمبود نیروی پزشکی و متخصص مواجه خواهیم شد.
وی افزود: براساس گزارش ها روند ثبت ویزای تحصیلی و کاری، دوبرابر شده و از ۱۶ هزار به ۳۵ هزارتا رسیده است. این سیگنال‌ها نشان می‌دهد، ما افراد را رها کرده‌ایم. سن مهاجرت به دبیرستانی ها رسیده است. قبلا یکی از انگیزه‌های افراد برای بازگشت به کشور، غم غربت و دوری از خانواده بود. اما حالا خانواده فرزندان را ترغیب به مهاجرت می‌کنند تا بعدا خودشان به آنها اضافه شوند. این روزها تمام بخش‌هایی که از وضعیت ناپایدار اقتصادی و ناامیدی اجتماعی گلایه و شکایت دارند، می‌توانند در فرآیند مهاجرت قرار گیرند. به‌همین‌دلیل است که عوامل مهاجرت یک کشاورز درست مانند عوامل و دلایل مهاجرت پرستار و پزشک است. این در حالی است که ظرف بیست سال آینده از هر سه ایرانی یک نفر سالمند خواهد بود، یعنی کمبود نیروی متخصص و نیروی انسانی گریبان ما را خواهد گرفت.
او درباره راهکارهای کاهش مهاجرت بیان کرد: مسئولان مربوطه برای جلوگیری از کاهش میل مهاجرت باید به اصل مردم سالاری پایبند شوند. اگر مسئولان مربوطه درباره اشتباهات و مشکلات در برابر مردم پاسخگو باشند، خدمت به مردم را فراموش نکنند به موازات آن شایسته سالاری در دولت ها شکل بگیرد، کمی اعتماد عمومی به جامعه باز خواهد گشت. البته این روزها تورم و مشکلات اقتصادی کمر تمام اقشار جامعه را خورد کرده است، برخی از مردم برای تامین معیشت خود وسایل خانه را می فروشند. این در حالی است که مسئولان همچنان مشکلات را به گردن اعتراضات می اندازند اما تلاشی درباره کاهش تورم و افزایش درآمدها مشاهده نمی کنیم. مسئولان مربوطه در چنین شرایطی باید از کارشناسان اقتصادی و اجتماعی کمک بخواهند تا شرایط از مرز هشدار عبور نکند.
او ادامه داد: اگر به دنبال کاهش مهاجرت نخبگان هستند ابتدای امر باید جوانان خود مسئولان برای خدمت به کشور بازگردند. وگرنه با شعار و وعده جوانان در ایران نمی مانند. همچنین از سال ۹۹ بعد از آبان‌ماه ۹۸ که بیشترین فشار اقتصادی و اجتماعی وارد شد، ما اولین هشدار‌ها را دادیم. در یک‌دوره‌ای کرونا شایع شد و این روند را کند کرد، اما بعد از آن دوباره با رشد مهاجرت مواجه شدیم. تا زمانی که شرایط درست نشود، این خطر جدی وجود دارد. بنابراین اگر با همین روند پیش رویم باید برای چندسال آینده در زمینه سرمایه‌انسانی فکر جدی کنیم.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :