تورم با پول داغ کنترل نمی شود

به گزارش جهان صنعت نیوز؛ جهش سطح عمومی قیمت ها در اقتصاد ایران عملاً از اوایل سال ۱۳۹۷ و پس از خروج آمریکا از برجام شکل‌ گرفت. در این مدت مدت، میانگین تورم ماهانه به حدود ۳ درصد رسیده است. این در حالی است که از ابتدای دهه ۹۰ تا سال ۱۳۹۷،‌ میانگین تورم ماهانه ۱.۳ درصد بوده است. مقایسه این دو عدد به خوبی شرایط ملتهب اقتصاد ایران طی چند سال گذشته را نشان می دهد.

آخرین گزارش مرکز آمار حاکی از این است که تورم ماهانه در آذر پس از دو ماه صعود به ۱.۹ درصد کاهش یافته است. هر چند رشد ماهانه سطح عمومی قیمت ها در آخرین ماه پاییز روند نزولی به خود گرفته است اما باید به چند نکته توجه کرد.

نخست اینکه همچنان این رقم بالاتر از میانگین بلندمدت اقتصاد ایران است. آمارها نشان می دهد که میانگین تورم ماهانه اقتصاد ایران طی بیش از ۴دهه گذشته در محدوده ۱.۵ درصد قرار داشته است.

این موضوع نیز در خصوص تورم نقطه به نقطه نیز صادق است. میانگین تورم نقطه به نقطه بلندمدت اقتصاد ایران در محدوده ۲۰ درصد قرار دارد. این در حالی است که این شاخص در آذر ماه امسال به ۴۸.۵ درصد رسیده است.

موضوع دوم به صعودی شدن دوباره تورم نقطه به نقطه باز می گردد. تورم نقطه به نقطه در آخرین ماه پاییز در حالی به ۴۸.۵ درصد رسید که در مقایسه با آبان افزایش ۰.۴ واحد درصدی را نشان می‌دهد.

بنابراین به نظر می رسد که همچنان موج تورمی در اقتصاد ایران مهار نشده است. پرسش مهم این است که چرا تورم همچنان مهارناپذیر است؟ این در حالی است که تیم اقتصادی دولت همواره بر کنترل تورم و سیاست‌های اقتصادی درست تاکید دارند.

رشد قیمت ها مهارناپذیر است

برای اینکه چرا رشد قیمت ها همچنان در سطوح بالایی قرار دارد،‌ دلایل مختلفی را می توان بر شمرد. از مهم ترین عوامل، می توان به کسری بودجه دولت، رشد بالای نقدینگی و سیاست‌های اشتباه پولی اشاره کرد.

آخرین گزارش ها نشان می دهد که کسری بودجه امسال دولت به حدود ۵۰۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد. رشد نقدینگی در پایان آبان ماه نیز در محدوده ۳۵ درصد قرار دارد. این در حالی است که میانگین رشد بلندمدت نقدینگی در اقتصاد ایران حدود ۲۰ درصد بوده است. همچنین رشد پایه پولی در آبان ماه حدود ۳۵ درصد بوده است. این اعداد همگی به تنهایی می تواند عدم کاهش تورم را توضیح دهد.

بنابراین هرچند سیاست گذار بیان می کند که بهترین سیاست اقتصادی را اجرا کرده اما این موضوع حداقل نمود بیرونی پیدا نکرده است. موضوعی که خود را همچنان در رشد بالای نقدینگی و افزایش سطح عمومی قیمت ها نشان می‌دهد.

انتظارات تورمی بالا است

در میان این عوامل، یکی از مهم ترین دلایلی که می توان برای عدم کنترل تورم از سوی سیاستگذار اقتصادی برشمرد، عدم اطمینان مردم و انتظارات تورمی جامعه است. باید توجه داشت که حتی اگر سیاستگذار اقتصادی، بهترین سیاست را اجرایی کند، تا زمانی که مردم به سیاستگذار اعتماد نداشته باشند، این سیاست از کارایی برخوردار نیست. در حقیقت بهترین سیاست در شرایطی که دولت از سرمایه اجتماعی برخوردار نیست، محکوم به شکست است.

نسبت پول به شبه پول یکی از شاخص‌هایی است که تا حدودی انتظارات مردم از آینده تورمی را نشان می‌دهد. هرچقدر این نسبت کم باشد، بیانگر این است که مردم سپرده های بلندمدت خود را به سپرده های کوتاه مدت و جاری تبدیل کرده اند. این موضوع به این دلیل است که مردم انتظار تشدید تورم در آینده را دارند و سعی می کنند پول خود را در سپرده های بلندمدت بانکی قرار ندهند. موضوعی که منجر به بالا رفتن سرعت گردش پول می شود. شرایطی که در ادبیات اقتصادی تحت عنوان پول داغ از آن یاد می شود.

آخرین آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که نسبت شبه پول به پول در مهر ماه امسال به ۳.۴واحد رسیده است. سطحی که حتی از تابستان ۱۳۹۹ و در اوج جهش تورمی کم تر است و در سطوح سال‌های ۱۳۹۱ و ۱۳۹۲ قرار دارد.

بنابراین به نظر می رسد که شاید اولین قدم برای کنترل تورم، بهبود سرمایه اجتماعی دولت و کاهش انتظارات تورمی مردم باشد. دوباره تاکید می شود که بهترین سیاست‌های اقتصادی بدون همراهی مردم با شکست روبرو خواهد شد.

اقتصاد کلان